40
УДК 371.1=512.122-057.875
Ш.Ш. УТАРГАЛИЕВА, М.М. САБИТБЕКОВА, Л.Н. АБДУЛЛИНА
ТІЛ ҮЙРЕТУ БАРЫСЫНДА СТУДЕНТТЕРДІҢ ҚҰЗІРЕТТІЛІГІН ДАМЫТУ
Марат Оспанов атындағы Батыс Қазақстан мемлекеттік медицина университеті, Ақтөбе
Жалпы білім берудің мақсаты – Қазақстан Рес-
публикасының әлеуметтік, экономикалық, қоғамдық
саяси өміріне белсенді араласуға дайын, құзыретті
тұлғаны қалыптастыруға ықпал ету. «Құзыреттілік» -
жеке тұлғаның өзара байланысқан қасиеттерінің
жиынтығы. Жеке тұлғаның негізгі құзіреттілігі ретінде
құндылық-бағдарлық, жалпы мәдени, оқу-танымдық,
әлеуметтік-еңбек, коммуникативтік, өзін-өзі тұлғалық
дамыту
құзіреттіліктері
белгіленген.
Құндылық-
бағдарлық құзыреттілігі – жоғары әдептілік құнды-
лықтары негізінде қоғам өмірінде өзінің орнын таба
білу біліктілігі, азаматтылығы мен елжандылығы.
Мәдениеттанымдық құзыреттілік – халқының мәдени-
еті мен әлемнің мәдени көптүрлілігін түсіну және
бағалай білу. Бұл қазақтың ұлттық мәдениеті, қазақтың
ұлттық киімдері, қазақтың ұлттық тағамдары, т.б. тақы-
рыптарында жұмыс жүргізу барысында жүзеге асыры-
лады. Оқу-танымдық құзыреттілік - өзінің білімділік
қызметін ұйымдастыра білуді, ізденушілік-зерттеушілік
әрекет дағдыларын қарастырады. Коммуникативтік
құзыреттілік – адамдармен өзара әрекет пен қарым-
қатынас тәсілдерін білуді, әлеуметтік топтарда жұмыс
істеу дағдыларын қарастырады. Бұл көбінесе сұрақ-
жауап әдісі арқылы іске асырылады да, студенттердің
ауызша сөйлесуіне, олардың тілін дамытуға көмекте-
седі. Әлеуметтік-еңбек құзыреттілігі - әлеуметтік-
қоғамдық жағдайларға нақты талдай жасай білуі,
шешім қабылдай білуі қарастырылады. Мәтіндермен
жұмыс жасалады, мазмұны айтылып, студент өзі тал-
дау жасап, шешім қабылдай алады. Тұлғалық өзін-өзі
дамыту құзыреттілігі - өзінің мүмкіндігін нақты перспек-
тивалық жоспарлаумен салыстыра ұйымдастыра білу,
өзінің өмірі мен өз ісіне жауапты қарау. Бұл бағыттағы
жұмыс мерекелік апталықтар, дөңгелек үстелдер, кез-
десулерде жүзеге асырылады. Бұл жұмыс түрлері
төмендегі әдіс–тәсілдер арқылы іске асырылады.
Сұрақ-жауап әдісі – ауызша сөйлеуге, тіл дамытуға
көмектеседі, бұл әдіс әсіресе, мәтінмен жұмыс жасау
кезінде грамматикалық тақырыптарды бекіту мақса-
тында қолданылады. Мәтін бойынша тіл дамыту әдісі –
белгілі бір тақырыптағы мәтінмен, сөздікпен жұмыс.
Аударма әдісі – екі тілге тән грамматикалық ерекшелік-
терді өзара салыстыра отырып, қазақ тілін саналы
меңгерту үшін аса тиімді әдістің бірі. Жаттығу әдісі –
грамматиканы жаттығу жұмыстары арқылы қоры-
тындылауға, сөйлей білуге үйретеді. Жаттығу матери-
алдары студенттердің жалпы ой-өрісін, білімін, дүниеге
көзқарасын қалыптастыру мақсатын көздейді. Әңгіме-
лесу әдісі - оқытушы студенттің білімін бақылай оты-
рып, жеке студентпен де, топтағы студентермен де
әңгімелесу арқылы сабаққа қорытынды жасайды. Тіл
үйретудегі құзыреттілік - студенттерді сөзді дұрыс қол-
дана білуге, өз ойын орнықты жеткізуге, еркін сөйлей
білуге жетелейтін тіл дамыту жұмыстары. Тіл дамыту
мақсатындағы жүргізілетін жұмыстар студенттің ойлау
қабілетіне, ізденісіне жол ашады. Сонда студенттің
білімі ғана жетіліп қоймай, сонымен қатар қабілетінің,
дарын көзінің ашылуына түрткі болып, яғни жеке
тұлғаның әрекет-тәсілдерін жан-жақты игеруінен білім
нәтижесі көрінеді.
УДК 61:36.12(574)
Б.А. УТЕГЕНОВ, З.А. ИДИЕВ, Б.Л. СУЛТАНГЕРЕЕВ, Б.И. КУШИМОВ
О ТРУДНОСТЯХ ПЕРЕВОДА КЛИНИЧЕСКОЙ ДИСЦИПЛИНЫ
НА КАЗАХСКИЙ ЯЗЫК
Западно-Казахстанский государственный медицинский университет имени Марата Оспанова, Актобе
Малочисленность учебников и учебных пособий
по клиническим дисциплинам на государственном язы-
ке создает определенные трудности для студентов
казахского отделения, окончивших казахские школы на
селе при дальнейшем их обучении в университете.
Преподавание клинических циклов по травмато-
логии и ортопедии студентам 4 - 5 курса (элективные
занятия) казахского отделения мы проводим с макси-
мальным использованием родного языка, что необхо-
димо для будущей врачебной деятельности.
На курсе травматологии, ортопедии и ВПХ со-
гласно программе силами преподавателей были пере-
ведены все темы дисциплины на казахский язык, изго-
товлены иллюстрационные учебные пособия и табли-
цы.
Перевести – это значит передать содержание и
стилистические значения подлинника средствами дру-
гого языка. Сложность перевода состоит в том, что
преподаватели, не имея специального филологическо-
го образования, взялись за столь сложное дело тем
более известно, что перевод медицинской терминоло-
гии имеет свои особенности.
В процессе перевода мы руководствовались в ос-
новном современной учебной литературой на русском
языке и другими первоисточниками. Сюда входили
учебники, монографии, издания на казахском языке по
анатомии, физиологии и биологии, двуязычные слова-
ри, справочники, специальная литература и медицин-
ская периодика.
Во время перевода мы неизбежно сталкивались
проблемой выбора слова. Кроме того, возникали
сложности с подбором синонимов, с помощью которых
переводились значение некоторых слов.
Одним из сложностей при составлении учебных
пособий на казахском языке явилось установление
эквивалентности лексических единиц обоих языков.
Известно, что слову одного языка может соответ-
ствовать равнозначное слово другого языка, так назы-
ваемый эквивалент. С помощью его мы стремились
передать медицинские термины, часто употребляемые
клинические симптомы и много других слов с наиболее
