Коллектордың қорабы (корпусы) мырышталған темірден, алю-
минийден, ағаштан, пластамассадан дайындалуы мүмкін.
Жылу оқшаулағыш (изоляциясы) ретінде әртүрлі материалдар:
минералды вата, пенополиуретан және т.б. қолданылады.
Күн радиациясының эсерінен коллектордың жылу қабылдайтын
бетгі-панельдері қоршаған ортаның температурасынан артып 70-
8о°С температураға дейін қызады, бұл беттің (панелдің) қоршаған
ортаға конвекциялық жылу берілісін жэне оның аспан астына өзінің
сәуле шығаруының артуына әкеледі [7,11,33].
Жылу қабылдайтын бет (панелдің) қорш аған кеңістікке
жылулық шығындарды кеміту жылу қабы лдағы ш ты ң төменгі
бетін жабатын жылу оқшаулағыш (изоляциясы н) жэне соны-
мен қатар жылу қабылдайтын бет-панельдерден қандай да бір
қаш ықтыққа орналасқан ж ары ққа мөлдір дене-әйнек қолдану
арқылы іске асады. Барлық аталған элементтер қорапқа
(корпусқа) орнатылады ж эне эйнектің мөлдір бетін тығыздау
іске асады (7.1-сурет).
Жылу тасымалдағыштың жоғары температураларына қол жеткізу
үшін жылу қабылдағыштың бетін күннің қысқа толқынды сәулесін
белсенді түрде жұтатьш (қара никель, қара хром, алюминийдегі хром
оксиді, мыстағы мыс оксиді) жэне оның өзінің мешшкп жылулық шы-
ғындарын төмендететін спектрлік-тандалмалы қабаггармен жабады.
Жазық коллекторлардың сипаттамаларын жақсартатын басқа
тәсілдердің бірі жылу қабьшдайтын бет-панель мен мөлдір әйнектің
арасында жылу шығындарын болдырмау үшін вакуум жасау арқылы
іске асырылады (төртінші буынды күн коллекторлары).
Жазық күн коллекторларының эртүрлі құрылымдары (конструк-
циялары) бар.
’
-
Неғұрлым кеңінен қолданылатын коллекторлардың кұрылымы
7.1-суретте көрсетілген. Беттігі түтік тэріздес коллектордағы күн
сэулесін жұтқыш есебінде сұйық жылу тасымалдағыш ретінде
металл бетке үстіңгі, астыңғы жағынан немесе бір жазықтықга
дэнекерленген жэне бір-бірінен 50-150 мм қашықгықга тік
төртбұрышты арналармен орналасқан диаметрлері 12-15 мм
диаметрлі параллель түтіктер қолданылады.
Көбінесе бетік-түтік жэне алюминийден болатқа штампталған
бет-панель түрлі екі түрдегі жылу қабылдағыш бет-панелдер
қолданьшады. Беттік-түтік тәріздес құрьшым (конструкция) эртүрлі
қималы түтіктер дәнекерленетін металл беттен тұрады 7.2-сурет.
82
беттік
түсетін
түсіне
А)
о
о
Б)
В)
п
сызбанұсқасы: а) беттегі түтік
беттерінің
г) төртбұрыш арналармен дәнекерленген бет
Коллекторлардың басқа түрлерімен салыстырғанда жазық
шектордың айтарлықтай артықшылықтарының біріне тура түскен
улелік) күн энергиясын да, сонымен қатар шашыраған күн энер-
гиясын
Шоғырландырғыш
(фокустағьпн,
концентратор)
күн
қон-
дырғылары
Шоғьфландырғыш гелиоколлекторлардьщ пішіндері айна тэріз-
дес өңделген металдан жасалған параболоңилиндр, сфералық неме-
се параболалық айна түрінде болып келеді. Оның жылу қабылдағыш
элементі қондырғының фокусында орналасады. Жылу тасымалдағыш
дене ретінде суды немесе қагпайтын сүйықгы қолданады.
Фокустаушы коллекторларда қолданылатын шоғырландыр-
ғыштардың (конңентраторлардың) кейбір пішіндері 7.3-суретте
көрсетілғен
А)
В)
В)
7.3-сурет. Күн шоғырландырғыштарының (концентраторларының)
пішіндері: а) параболоцилиндрлік концентратор; б) параболоидты концен-
тратор; в) Френельдің жазық-сызықты линзасы
83
Парабола цилиндрлі шогырландыргыш (концентратор)
Парабола цилиндрлі айналық концентратор күн сәулесін бір сы-
зық бойына шоғырландырады, сонын салдарынан, одан ондық одан
да жоғары бірнеше жүздік шоғырлағыш еселігін қамтамасыз етуі
мүмкін (шағылдырғыш айналардын түрлеріне сәйкес) [9,25,33,36].
Параболацилиндрдіц сызыктык фокусында жылу тасымалдағышы
түтік-қүбыр болады, ондағы сұйықгың температурасын 300-390°С
дейін көтеруге болады, ысыған су жылулық аккумуляторға беріледі,
одан ары қарай түтынушыларға тасымалданады.
Параболацилиндрлі айналық концентраторды оның осі бойын-
ша солтүстік-оңтүстікке бағдарлаиды жэне бағдарлағыш датчиктің
көмегі арқылы күнді бағдарлаи қозғалады. 7.4-суретте өндірістік
параболацилиндрлік шоғырландырғыш (концентратор) көрсетілген.
7.4-сурет. Өндірістік парабола цилиндрлік шоғырландырғыш
(концентратор) 1 —
күн сәулесі; 2 — жылу қабылдаитын кұбыр;
3 - айна; 4 - бақылау жүйесі
Параболоид шогырландыргыш (концентратор)
- парабо-
#
лоид пішіндес болып келеді. Параболалық концентратор күнді
■
■
бағдарлағанда екі координата бойынша басқарылады. Күн сәулесінің
энергиясы
параболоид шогырландыргышының фокусында
кішігірім
ауданға шоғырланады.
Айналар жуықтап алғанда оған түсетін күн энергиясынын
92%-ын шағылдырады.
Параболоид шогырландыргыштың
фоку-
сында үстап түрғыш (кронштейнде) жылу қабылдағыш бет (жылу
өндіретін) немесе фотоэлектрлік элементтер (электр энергиясын
өндіретін) бекітіледі.
’
7.5-сурет өндірістік параболоид тэріздес
шоғырландырғыш
(кон-
центратор) көрсетілген.
И Ш
84
7.5-сурет. Өндірістік параболоид тэріздес шоғырландырғыш
(концентратор): 1 - күн сэулесі; 2 - жылу кабылдайтын кұбыр
(казандык); 3 - айна ; 4 - бақылау жүйесі; 5 - құбыр
Френель линзалы шогырландыргыиі (концентратор)
Френель линзасы
- эдеттегі линзалар тэрізді сфералық не-
месе басқа беттермен тегістелген (шлейфтелген) эйнектің тұтас
бөлігінен тұрады жэне қимасы арнайы пішінді призма қабаттарынан
жэне бір-біріне беттескен сақиналардан тұрады. Іс жүзінде кейбір
гелиоқондырғыларында Френель линзалары бар жазық күн коллек-
торлары да пайдаланылады [1,7, 11, 331.
7.6-сурет. Френель линзалы шоғырландырғыш (концентратор).
1 - тісті қималы Френель линзасы; 2 - жылу тасымалдағыш кұбыр;
3 - оқшаулағыш материал
85
Достарыңызбен бөлісу: |
