518
–
1-топ 485
■
бадминтон 484, 485
■
волейбол 485
■
стол теннисі 484, 485
–
2-топ 486
■
баскетбол 486
■
гандбол 486
–
3-топ 486
■
футбол 486, 487
■
хоккей 486, 487
■
су добы 486, 487
Спорттық техниканы үйрету принциптері 151
–
жан-жақты техникалық дайындық принципі 152
–
жаттығуды көп рет жүйелі қайталау принципі 151
–
қозғалыс техникасын біртіндеп күрделендіру техникасы
151
–
үйретудің жеке-дара принципі 152
Спортшының даярлығы 86
Спринтер 180, 254, 255, 310, 325, 339, 349, 358, 360, 370, 403, 412,
422, 429
Спринтер-желаяқтар 214, 477
Стайер 180, 182, 197, 211, 254, 255, 258, 268, 339, 350, 357, 423, 429
Стайер-желаяқтар 183, 184, 214, 255, 258, 344, 366, 425, 448, 476,
477
Стандартты емес-үзілістік (ситуациялық) жаттығулар 82, 83,
254, 428, 454
Стандарттық-үзілістік жаттығулар 83
Статикалық жаттығулар 55, 221, 223
Статикалық күш 153, 154, 171, 172, 263, 404
Статикалық төзімділік 166, 404, 443
–
«абсолютті локалды төзімділік» 166
–
«салыстырмалы локалды төзімділік» 166
Стипль-чез 478
Стресс 24, 25, 445
–
дистресс 446
–
стресс факторлары 445
–
физикалық стресс 446
–
эмоциялық стресс 446, 447
–
эустрес 446
519
Су қабылдау режимі 300, 302
Субмаксималды анаэробтық қуаттылықты жаттығулар 68,
69, 72
Субмаксималды аэробтық қуаттылықты жаттығулар 75, 78,
79, 97
Суыққа акклиматизация 308, 309
Сыни жəне сенситивті кезеңдер 422, 431
Т
Табалдырықтық жаттығу жүктемелері 235
Тензометрия 14
Теппинг-тест 18, 137, 421, 424, 434
Термометрия 18
Терренкур 457, 460
Техникалық жаттығулар 62, 63
Тонустық рефлекстер 134
–
кеңістікте белгілі дене қалпын сақтайтын рефлекс 134
–
лифт рефлексі 135
–
нұсқаушы немесе қалпына келтіруші рефлекс 134
–
статикалық 134
–
статокинетикалық 135
–
шыр айналу рефлексі 135
Төзімділік 26, 58, 180, 181
Төзімділік жаттығулары 55, 158, 211
Төзімділіктің физиологиялық қорлары 50
Төменгі атмосфералық қысымның физиологиялық əсері 311
Тредбан 16, 201, 246, 343, 344, 345, 368
Треморография 18, 136
Тропомиозин 35, 37, 38
Туризм 450, 455
–
велотуризм 456
–
жаяу жорық 455
–
су туризмі 456
–
тау туризмі 459
–
таяу туризм 457
–
шаңғы туризмі 457
Тұқым қуалау коэффициенті 421
Тұқымқуалаушылық 417, 420, 421, 422, 424
–
генотип 417, 418
520
–
доминантты типі 426
–
рецессивті типі 426
–
фенотип 417, 418
Тұрақты жұмыс қабілеттілік күйі 85, 96, 409, 410
–
«шынайы» тұрақты күй жаттығулары 96
–
жалған (квази) тұрақты күй 97, 98, 99
Тұтас организмнің адаптациялық қорлары 50
Тыныс алу алкалозы 313
Тыныштық күйдегі функциялық дайындық көрсеткіштері
257
У
Уақытша жүйкелік байланыс 129
Ұ
Ұлпалық физиологиялық қорлар 50
Ү
«Үлкен (спорттық) жүрек» 204
Ф
Фартлек 449
Физиологиялық қор 48, 49
Физиологиялық қуаттылық 65
Физиологиялық қызметтің жасқа сай ерекшеліктері 381
–
бастауыш мектеп жасы 382
–
жасөспірімдік жас 383
–
кəмелеттік (жігіттік) 383
Фик теңдеуі 196, 364
Функциялық жүктемелер 18
–
Генч сынамасы 18, 266
–
Даниелопол клиностатикалық сынамасы 18, 265
–
Қарашық рефлексі 18, 267
–
Превел ортостатикалық сынамасы 18, 264
–
Розенталь сынамасы 18, 267
–
Ромберг сынамасы 18, 136
–
Саусақ – мұрын сынамасы 18, 137
–
Штанге сынамасы 18, 266
–
Яроцкий сынамасы 18, 137
521
Функциялық сынамалар 263, 264
–
Ашнердің көз-жүрек сынамасы 265
–
Генч сынамасы 266
–
Динамикалық спирометрия 266
–
Кеудені еңкейту арқылы сынама 265
–
Клиностатикалық сынама 265
–
Қарашық рефлексі 267
–
Ортостатикалық сынама 264
–
Розенталь сынамасы 267
–
Рюффье индексін анықтау 267
–
Суықтық сынама 267
–
Тынысты кідірту арқылы сынама 266
–
Штанге сынамасы 266
Х
Холестерол 12, 13, 14
Хольцингер коэффициенті 419
Хронаксиметрия 18
Ц
Циклдік жаттығулар 62, 63, 66, 69, 73, 74, 81, 131, 135, 474, 475
Циклография 14, 18
Цитокиндер 40
Ш
Шамадан тыс зорығу 271, 272
Шамадан тыс шыныққандық 136, 269, 270, 271
Шаңғы спорты 474, 480
Шыныққандық 249, 250, 254, 259, 262, 268
–
жоғары баяу шыныққандық 250, 432
–
жоғары жылдам шыныққандық 250, 432
–
төмен баяу шыныққандық 250, 432
–
төмен жылдам шыныққандық 250, 432
Э
Экстраполяция 131, 132, 133, 151, 152, 219, 453
Электрокардиография 14, 18, 126, 461
Электромиография 17, 140, 142, 435
522
Электрондық пульсометр 15
Электроэнцефалография 14, 18
Эллипстік тренажер 17
Энергиялық жүйелер 66, 67, 69, 78, 240, 359
Энергиялық қуаттылық 58, 59
Эргометр 15, 16
Ю
Ювенилді көрсеткіштер 413
Я
Ядро серпу 82, 405, 479
Яроцкий сынамасы 137
Ярд 424
523
МАЗМҰНЫ
АЛҒЫ СӨЗ ......................................................................................3
І тарау. Дене тəрбиесі мен спорт түрлерінің
физиологиялық негіздері пəні туралы түсінік,
мақсаты жəне міндеттері ..............................................................4
Дене тəрбиесі жəне спорт физиологиясы ғылымының
даму тарихы ......................................................................................9
Дене тəрбиесі мен спорт физиологиясының зерттеу əдістері .....12
ІІ тарау. Бұлшық ет қызметіне бейімделу жəне
организмнің қызметтік қорлары ................................................19
Бейімделу жəне оның кезеңдері ....................................................19
Бейімделу механизмдері мен белгілері ..........................................23
Бұлшық еттер тірек-қимыл жүйесінің белсенді бөлігі ретінде ...29
Бұлшық еттер адам организмі эндокриндік мүшесі ретінде .......39
Бұлшық ет қызметінің физиологиялық жүйелерге əсері .............41
Организмнің қызметтік қорлары жəне олардың жіктелуі ............45
ІІІ тарау. Дене жаттығуларының физиологиялық
жіктелуі жəне сипаттамасы..........................................................52
Дене жаттығуларын жалпы физиологиялық жіктеу .....................53
Дене жаттығуларының энергиялық сипаттамасы .........................58
Спорттық жаттығуларды физиологиялық жіктеу .........................61
Циклдік жаттығулардың жіктелуі ..................................................66
Анаэробтық жаттығулар ..................................................................68
Аэробтық жаттығулар ......................................................................74
Ациклдік жаттығулардың жіктелуі ................................................82
ІV тарау. Спорттық əрекет кезіндегі организм күйінің
физиологиялық сипаттамасы ......................................................85
Сөре алдыңғы күй ............................................................................85
Бой жазу ...........................................................................................89
Бабына келу ......................................................................................92
«Өлі нүкте» жəне «екінші тыныс алу» ..........................................94
Тұрақты жұмыс қабілеттілік күйі ...................................................96
524
V тарау. Спортшылар қажуының жəне қалпына келуінің
физиологиялық негіздері ..............................................................101
Қажу түсінігі .....................................................................................101
Қажу локализациясы (жинақталуы) жəне механизмдері .............102
Қажудың түрлері ..............................................................................111
Түрлі спорттық жаттығуларды орындау кезіндегі қажу ...............113
Қалпына келу ....................................................................................116
Жұмысқа қабілеттілікті қалпына келтірудің
биологиялық факторлары ................................................................125
VІ тарау. Қимыл дағдыларын қалыптастырудың
физиологиялық механизмдері .....................................................127
Қимыл дағдылары дамуының физиологиялық механизмдері .....128
Динамикалық стереотип жəне экстраполяция қимыл
дағдысының физиологиялық негіздері ..........................................131
Ерікті қозғалыстардың қалыптасуындағы шартсыз
тонустық рефлекстердің маңызы ....................................................134
Афференттіліктің қозғалыс дағдыларының қалыптасуы
мен сақталуындағы маңызы ............................................................141
Қозғалыс дағдыларын бағдарламалы үйрету принциптері..........145
Қозғалыс есі (зердесі) ......................................................................147
Қозғалыстың автоматтандырылуы (дағдылы əрекеттенуі) ..........148
Дене жаттығуларын орындаудың энергиялық үнемділігі ............149
Спорттық техниканы үйрету принциптерін
физиологиялық негіздеу ..................................................................151
VІІ тарау. Дене сапаларын жетілдірудің физиологиялық
механизмдері ...................................................................................153
Бұлшық ет жəне бұлшық ет күшінің физиологиялық
негіздері ............................................................................................153
Бұлшық ет талшықтары зақымдалуы жəне дене
жаттығулары .....................................................................................162
Бұлшық ет жұмыс гипертрофиясы .................................................167
Жылдамдықты-күштік сапаның (қуаттылықтың)
физиологиялық негіздері .................................................................170
Жылдамдықты-күштік жаттығулардың энергиялық
сипаттамасы. .....................................................................................175
Төзімділіктің физиологиялық механизмдері. ................................180
Төзімділік туралы түсінік ................................................................180
525
Организмнің аэробтық мүмкіндіктері жəне төзімділік ................181
Оттегі тасымалдау жүйесі жəне төзімділік ...................................183
Қан жүйесі ........................................................................................188
Жүрек-тамыр немесе қан айналу жүйесі .......................................196
Бұлшық ет аппараты жəне төзімділік ............................................211
Ептіліктің даму заңдылықтары мен механизмдері .......................218
Иілгіштіктің даму заңдылықтары мен механизмдері ..................220
Əртүрлі дене сапаларының даму механизмдерінің
өзара байланысы ..............................................................................224
VІІІ тарау. Жаттығу жүктемелерінің жіктелуін, спорттық
жаттығулардың қағидаларын жəне жоспарлануын
физиологиялық негіздеу ...............................................................226
Спорттық шынығудың жəне жаттығуды дамытудың
физиологиялық қағидалары (принциптері) ...................................226
Жалпы жəне арнайы дене дайындығы ...........................................228
Жаттықтыру үдерісінің физиологиялық негіздері ......................232
Шыныққандық..................................................................................249
Тыныштық күйде спортшылардың функциялық
дайындығын тестілеу .......................................................................256
Спортшылардың стандартты жəне шекті жүктемелер
кезіндегі функциялық дайындығын тестілеу ................................262
Шамадан тыс шыныққандықтың физиологиялық
сипаттамасы ......................................................................................269
ІХ тарау. Қоршаған ортаның ерекше жағдайларындағы
спорттық жұмысқа қабілеттіліктің физиологиялық
негіздері ............................................................................................273
Жылу реттелуі. Жылу балансы .......................................................273
Ауа температурасы мен ылғалдылығының спорттық
жұмысқа қабілеттілікке ықпалы .....................................................280
Жоғары ауа температурасы мен ылғалдылығы
жағдайында жылу шығарудың физикалық механизмдері ...........280
Жоғары ауа температурасы мен ылғалдылығы жағдайында
жылу шығару күшеюінің физиологиялық механизмдері .............282
Жылуға бейімделу (акклиматизация).............................................293
Су қабылдау режимі .........................................................................300
Төменгі ауа температурасы (суық) жағдайында спорттық
əрекет .................................................................................................304
526
Орта биіктік жəне климаттық белдеулердің ауысуы
жағдайларында спорттық жұмысқа қабілеттілік ..........................309
Төменгі атмосфералық қысымның жедел
физиологиялық əсері .......................................................................311
Биіктік акклиматизациясы (Биіктікке бейімделу) .........................317
Орта биіктік жағдайында жəне теңіз деңгейіне
оралғаннан кейінгі спорттық жұмысқа қабілеттілік .....................324
Жаңа климаттық орта жағдайындағы спорттық жұмысқа
қабілеттілік .......................................................................................328
Биоырғақ жəне жұмысқа қабілеттілік ............................................334
Х тарау. Жүзу физиологиясы .......................................................338
Механикалық факторлар .................................................................338
Жүзу энергетикасы ..........................................................................341
Оттегіні максималды пайдалану (ОМП) .......................................343
Оттегі тасымалдау жүйесі ...............................................................345
Локалды (бұлшық еттік) факторлар ...............................................348
Жылу реттелу ...................................................................................349
ХІ тарау. Əйелдердің спорттық шынығуының
физиологиялық негіздері ..............................................................353
Организмнің қызметтік мүмкіндіктерінің дене мөлшеріне
тəуелділігі .........................................................................................353
Əйелдердің күштік, жылдамдықты-күштік жəне анаэробтық
мүмкіндіктері ....................................................................................356
Əйелдердің анаэробтық энергиялық жүйелері .............................359
Əйелдердің аэробтық жұмысқа қабілеттіліктері
(төзімділіктері) .................................................................................361
Етеккір циклі жəне дене жұмыс қабілеттілігі ...............................369
ХІІ тарау. Жас спортшыларды шынықтырудың
физиологиялық негіздері ..............................................................373
Жеке-дара даму жəне жас кезеңдері ...............................................373
Физиологиялық қызметтің жасқа сай ерекшеліктері ...................381
Жоғары жүйке қызметінің жасқа байланысты ерекшеліктері .....382
Зат жəне энергия алмасудың жасқа сай ерекшеліктері ................384
Қан жəне қан айналу жүйесінің жасқа сай ерекшеліктері ...........389
Тыныс алу жүйесінің жасқа сай ерекшеліктері ............................394
Қозғалыстың дамуы жəне қимыл сапаларының қалыптасуы......398
Қимыл сапаларының дамуы ............................................................400
527
Жас спортшылардың физиологиялық сипаттамасы .....................407
Спорттық шынықтыру кезіндегі организм күйі
динамикасының жасқа сай ерекшеліктері .....................................409
ХІІІ тарау. Спорттық іріктеудің жəне бақылаудың
физиологиялық негіздері ..............................................................415
Спорттық іріктеу мəселесінің физиологиялық
жəне генетикалық қырлары .............................................................415
Адамның морфологиялық-физиологиялық ерекшеліктері
мен дене сапаларына тұқымқуалаушылықтың ықпалы ...............419
Спорттық іріктеуде адамның физиологиялық-генетикалық
ерекшеліктерін ескеру .....................................................................424
Спорттық мамандандыру мен жарыс стилін барабар
жəне барабар емес таңдау маңызы .................................................432
ХІV тарау. Сауықтыру дене жаттығуларының
физиологиялық негіздері ..............................................................437
Қазіргі өмір жағдайларындағы дене шынықтырудың рөлі ..........437
Гипокинезия, гиподинамия жəне олардың адам
организміне ықпалы ........................................................................441
Жүйке-психикалық шектен тыс ширығу, əрекеттің
бірсарындылығы (монотондылығы) жəне олардың адам
организміне ықпалы ........................................................................444
Сауықтыру дене жаттығуларының негізгі түрлері
жəне олардың организмге əсері ......................................................449
Сауықтыру дене шынықтыруы кезіндегі энергия шығыны .........459
Дене салмағы жəне спорт ................................................................466
ХV тарау. Спорт түрлерінің физиологиялық
сипаттамасы ....................................................................................474
Циклдік спорт түрлерінің физиологиялық сипаттамасы .............474
Спорттық ойындардың физиологиялық сипаттамасы ..................485
Жекпе-жек спорт түрлерінің физиологиялық сипаттамасы .........488
Жылдамдықты-күштік спорт түрлері ............................................490
Күрделі техникалық спорт түрлері.
Гимнастиканың физиологиялық сипаттамасы ..............................491
ҰСЫНЫЛАТЫН ƏДЕБИЕТТЕР ...............................................495
ПƏНДІК КӨРСЕТКІШ .................................................................504
528
Қыдырмолдина Айнұр Шаймұратқызы
Дене тəрбиесі мен спорт түрлерінің
физиологиялық негіздері
(Оқулық)
Басуға 05.08.2014 ж. қол қойылды. Қағазы офсеттік. Қаріп түрі «Times».
Пішіні 60х90
1/16
. Офсеттік басылым. Баспа табағы 33.
Таралымы: Мемлекеттік тапсырыспен – 1200 дана. Тапсырыс №
.
20
8
Достарыңызбен бөлісу: |