14
алмастырылғандығын білдіреді. Осының бәрінен ӛспелі балама
шығындар
заңының
күші
байқалады,оның
мәні
мынада:қайсыбір тауардың қосымша заңын алу үшін қоғам ӛзге
тауардың қосымша санын алу үшін қоғам ӛзге тауардың барған
сайын ұлғайып отыратын санын құрбандыққа шалуы тиіс,яғни
айырылған мүмкіндіктер артады.
Экономикалық
тарихты
кезеңдерге
бӛлгенде
бір
шаруашылық прогресс дәуірін екіншіден бӛлетін бӛлгілер қандай
болуы керек екендігін анықтау қажет. Ондай белгі – адамзатты
табиғат күштерін игерудің жоғары сатыларына кӛтеретін орасан
зор техникалық ӛндіріс болып табылады.
Тарихта ӛндірістің екі негізгі түрі белгілі: натуралды және
тауарлы, олар бір-біріне тура қарама-қайшы әрі келесі
белгілермен ерекшеленеді:
1) Шаруашылықтың тұйықтығы немесе ашықтығы бойынша;
2) Қоғамдық еңбек бӛлінісінің дамуы (немесе дамымауы)
бойынша;
3) Игіліктер мен қызметтерді ӛндірушілермен тұтынушылар
арасындағы экономикалық байланыс түрлері бойынша.
Тестілер:
1. Ӛндірістік факторлары болып табылады:
а) капитал
б) еңбек
в) жер
г) кәсіпкерлік қабілеттілігі
д) аталғандардың жиынтығы
2. Ӛндірістік мүмкіндік қисығы графигінің ішінде жатқан нүкте
нені кӛрсетеді?
а) ресурстарды ұтымды бӛлуді
б) ресурстарды ұтымсыз бӛлуді
в) орындалмайтын тәсіл
г) барлығы дұрыс
д) дұрыс жауабы жоқ
3. Ӛндіріс факторларына жатады:
а) еңбек құралдары мен еңбек заттары
б) еңбек құралдары, жер капитал
15
в) еңбек заттары,жер,капитал
г) еңбек, жер, капитал
д) тауарға деген сұранысты
4. Ӛндірістік мүмкіндіктер қисығының бойында жатқан нүкте
нені кӛрсетеді?
а) ресурстарды ұтымсыз бӛлуді
б) ресурстарды ұтымды бӛлуді
в) орындалмайтын тәсіл
г) ӛндіріс кӛлемін
д) тауарға деген сұранысты
5. Жаңа мектеп құрылысының балама құны – бұл:
а) жаңа мектеп мұғалімдеріне тӛленетін ақша
б) жаңа мектеп құрылысына кететін шығындар
в) жылдық салық сомасы
г) жаңа мектеп құылысының пайдасына бас тартуға тура
келетін ӛзге тауарлар мен қызметтер
д)барлығы дұрыс
6.
Натуралды шаруашылықтың тауарлы шаруашылықтан
айырмашылығы мынада:
а) натуралды шаруашылықта тек табиғатта алынатын таза
ӛнімдер ӛндіріледі
б) тауарлы шаруашылықта ӛндірілген ӛнімдердің сапасы
барынша жоғары
в) бір уақыт ӛлшемінде натуралды шаруашылықта тауарлыға
қарағанда айырбастауға арналған
д) тауарлы шаруашылықта ӛндірілген ӛнімдер натурадыға
қарағанда айырбастауға арналған
7. Қазіргі кездегі ӛндірістің құрамына кіреді:
а) материалдық ӛндіріс
б) материалдық емес ӛндіріс
в) қызмет кӛрсету ӛрісі
г) барлығы дұрыс
д) дұрыс жауабы жоқ
16
8. Ресурстарды толық пайдаланғанда қол жететін ӛнім ӛндірудің
ең үлкен кӛлемі;
а) ұсыныс
б) жалпы ұлттық ӛнім
в) шекті пайдалылық
г) қоғамдық жиынтық ӛнім
д) ӛндірістік мүмкіндіктер
9. Қоғамдық ӛндірістің мақсатымен нәтижесі:
а) ӛндірістің тиімділігі
б) айырбасты жүзеге асыру
в) қажеттілікті қанағаттандыру
г) табыстарды әділ бӛлу
д) ұлттық байлықтың ӛсуі
10. Барлық қажетті ӛнімдер ӛндірілетін ӛзін-ӛзі қамтамасыз
ететін және оқшауланған шаруашылық:
а) натуралды
б) қарапйым тауарлы
в) капиталистік тауарлы
г) кӛп қырлы
д) жоспарлы
11. Адамдар ӛнімдерді ӛздерінің қажеттіліктерін қанағаттандыру
үшін ғана ӛндіретін экономикалық ұйымдастыру нысаны:
а) тауарлы шаруашылық
б) иерархия
в) нарық шаруашылығы
г) жоспарлы шаруашылық
д) натуралды шаруашылық
12. Пайдалы ӛнімдер оларды нарықта сату үшін жасалатын
шаруашылықты ұйымдастыру түрі:
а) тауарлы шаруашылық
б) иерархия
в) нарық шаруашылығы
д) натуралды шаруашылық
17
13. Кез-келген экономикалық жүйе келесі мәселеге кез болады:
а) сыртқы қарызды қысқартуүшін қаражатты үмдеу
б) мемлекеттік бюджет тапшылығын қысқарту
в) шектелген ресурстарды ұтымды пайдалану
г) экспорт пен импорттық шығындарды теңестіру
д) экономикалық ӛсу
14. Қоғамдық ӛндірісті ұйымдастыру қалыптасқан дәстүрлер мен
әдет ғұрыптарға негізделген экономикалық жүйе:
а) дәстүрлі
б) жоспарлы
в) аралас
г) нарықтық
д) кӛлеңкелі
15. Артта қалған технологияға,қол еңбегінің үстем болуына,
натуралды шаруашылыққа негізделген экономикалық жүйе:
а) дәстүрлі қоғам
б) нарықтық шаруашылық
в) әкімшіл-әміршіл жүйе
г) капитализм
д) социализм
16. Тарихи түрде алғаш пайда болған экономикалық жүйе:
а) дәстүрлі қоғам
б) нарықтық шаруашылық
в) әкімшіл-әміршіл жүйе
г) капитализм
д) социализм
17. Экономикалық реурстарға жеке меншік,баға механизмі,еркін
кәсіпкерлік тән болатын экономикалық жүйе:
а) әкімшіл-әміршіл жүйе
б) дәстүрлі
в) нарықтық
г) аралас
д) құл иеленуші
