22
Тағамдарда сонымен қатар флеворлік деп аталынатын заттар да
болады– олар тағамға түс, дəм, иіс, хош иіс береді. Тағамда өте шағын
мөлшерде болатын бұл заттардың тəбетке үлкен əсері байқалады.
Барлық тағамдық заттар мен талшық адам организміне аса қажетті
жəне маңызды. Оларды адамдар қалыпты өмір сүруді, өсу мен дамуды,
денсаулықты жəне түрлі аурулардың алдын алу қызметтерін қамтамасыз
ету үшін жеткілікті көлемде қабылдауы қажет. Алайда бəрінің шамадан
артық болмағаны абзал – тағамдық заттарды көп қабылдауға болмайды,
өйткені бұл жағдайда керексіз өзгерістер басталады.
Жасына байланысты тағамдық заттарға деген мұқтаждық шамасы да
өзгеріп отырады. Ересек адамға қарағанда жас өскін организміндегі
қажеттілік əлдеқайда жоғары, ал қарттармен салыстырғанда ересектердің
де қажеттілігі жоғары екені рас. Кейбір нутриенттер кейде тағаммен өсу
мен даму жəне науқастықтан кейін қалыпқа келу үшін жеткіліксіз көлемде
түседі. Бұл жағдайларда қажеттілікті өтеу үшін тағаммен бірге қосымша
биологиялық белсенді тағамдық қоспаларды (ББҚ) қабылдауға тура келеді.
Алайда ББҚ өздігімен толыққұнды тамақтануды алмастыра алмайды.
Тағамдық заттар адам организміне құрамында сан алуан нутриенттер жəне
сонымен байланысқан құрамдастарымен тағамдық азық-түліктермен түсуі
керек, өйткені олардың өзі адамның денінің саулығына аса маңызды.
ТАҒАМДЫҚ ЗАТТАРДЫ ҚАБЫЛДАУДЫҢ АДАМ ОРГАНИЗМІНІҢ
ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ МҰҚТАЖДЫҒЫНА СƏЙКЕСТІГІ
Көптеген адамдар, оның ішінде оқушылар да калорияны организм
қажеттілігінен артық қабылдайды. Сондықтан организмге түсетін
тағамдық заттар мөлшері қажеттіліктен əлдеқайда жоғары. Тамақтану
кезінде тағаммен бірге жеткілікті тағамдық заттарды қабылдауға кеңес
етіледі, ал калория мөлшері шектеулі болуы керек. Басқалай айтсақ,
тамақтануға кеңестер бойынша тағаммен түсетін тағамдық заттар мен
калория қатаң бақылануы керек. Оқушыларға түсетін тағамдық заттар мен
калория қалыпты өсу мен дамуды, еңбекке жоғары қабілеттілікті, жақсы
денсаулықты жəне бұрыс тамақтанудан пайда болатын көптеген
аурулардың алдын алуды қамтамасыз етуі керек.
Салауатты тамақтанудың негізгі постулаты – бұл тағамдық заттар мен
калорияның көлемі қалыпты өсу мен дамуға, денсаулықты сақтауға
қаншасы керек болса, соншасын ғана қабылдау керек. Сонымен қатар
тағамдық заттар негізінен тамақпен түсуі керек.
Мұның маңыздылығы
тағамдық өнімдердің құрамына тек қана тағамдық заттар (белоктар,
майлар, көмірсулар, витаминдер мен минералдар) емес, адамға қажетті
өзге де жүздеген қосындылар кіретіндігінде.
Бұндай қосындыларға