б)
аэрация немесе басқарылуы ұйымдаспаған табиғи ауа алмасу.
Егер ғимараттар капиталды қабырғамен немесе тұйық бөлулермен жабындыға
дейін жететін немесе сыртқы қабырға бойынша тұрмыстық немесе әкімшілік бөлмелер
қосқан кезде жеке бөлмелерге бөлінсе, аэрация жұмысы қиындайды. Бұл жағдайда
жасанды ауа тазартуды пайдалану тиімді.
Техникалық және инженерлік қондырғылардың жұмысынан туындайтын шу
маңызды өндірістік зақым болып саналады. Егер шу 15-20 дБА-ға артса, еңбек өнімділігі
10-20 %-ға дейін төмендеп, өндірістік жарақат ұлғаяды, кәсіптік ауруларға шалдығулар
пайда болады.
Ұзақ уақыт бойы шудың әсері есту өткірлігін төмендетпей, 1,5 м жерде сөйле
тұрған адамды анық түсінуіне бөгет етпейтін шудың деңгейін санитарлы-техникалық
нормасымен рұқсат етіледі.
Өндірістік бөлмелеріндегі жұмыс орындары мен кәсіпорын территориясындағы
жиіліктің октавты сызықтарындығы дыбыстық қысымның рұқсат етілетін мөлшері,
дыбыс және Дба-дағы эквивалентті дыбыс мөлшері МЕСТ-те келтірелген.
Шуды
техникалық
нормалау
–
санитарлы-гигиеналық
нормалауды
орындайтын машина, қондырғылардың, құрылыс және басқа объектілердің
сипаттамаларының
шектеулерінің
жүйесі.
Санитарлық
нормаларға
қарағанда
машиналардың барлық түрлеріне бірыңғай техникалық нормалауды енгізу мүмкін емес,
себебі бұл нормалауды нақты техникалық сипатын ескере отырып бекітеді. Өнеркәсіптік
ғимараттарының көлемді-жобалау және конструктивті шешімдеріне өндеріс технологиясы
мен өндірістіке орта маңызды әсер етеді.
Осы өндірістік орта тек физика-техникалық аспекті, яғни кеңістік деп қана емес,
сонымен қатар оны толтырып тұрған ауалық орта, жарық және дыбыс режимі деп те
түсінеміз.Өндірістік орта көлемді-жобалау мен конструктивті шешімдер арқылы ғимарат
пен өнеркәсіп орнының сыртқы келбетіне түгелдей әсер етеді. Көп өнеркәсіпті
кәсіорындарының сыртқы келбетіне қарап оның қай мақсатта қолданылуын, және де
конструкция материалдары мен конструктивті жүйесін ескере отырып, конструкцияны
қайда қолдану керектігін оңай анықтауға болады. Басқа сөзбен айтсақ, өнеркәсіп
ғимараттарының сәулетінде сәулеттің функционалды (технологиялық), техникалық
және шығырмашылық салалары арасында өзіндік қатынас заңдылығы байқалады.
Өнеркәсіп ғимараттарының жобалау шешімі бөлмелерінің метеорологиялық
режимі және ауалық ортаның зияндылық деңгейіндегі сипатына байланысты.
Меторологиялық тәртібі және бөлменің ауалық ортасының сипаттамасына
байланысты өндірістік ғимараттарды жеке топтарға немесе аумақтарға (егер
технологиялық үрдісте рұқсат етілсе) біріктіреді.
Сондай-ақ конструкциялық шешімнің қысқаруын қол жетеді. Бұндай
аумақтандыру дыбыстық тәртіпте жүзеге асады.
Қолданылатын әдебиет.
1. Негізгі әдебиет. [1]-[9]
2. Қосымша әдебиет. [10]-[13]
СӨЖ-на арналған бақылау тапсырмасы
1. Әдебиет көздерінен өнеркәсіп ғимараттарының архитектура- жобалық белгісі
бойынша классификациясымен танысу.
2. Әдебиет көздерінен өнеркәсіп ғимараттарының турімен танысу.
3 Тақырып. Ғимараттарды және имараттарды жобалаудың жалпы
ережелері.
Өнеркәсіп
ғимараттарның
және
олардың
18
коанструкциясының бірыңғайлығы. Ғимараттың конструкциялық
элементтерінің түрге жіктелуі. Дара модульдік жүйе (ДМЖ).
Өлшемдердің модульдік координациясының дара жүйесі (ӨМКДЖ). (2
сағат)
Дәріс жоспары:
1.
Ғимараттың және олардың конструкциялық элементтерінің
бірыңғайлау және түрлерге жіктелуі.
2.
ДМЖ, ӨМКДЖ.
3.
Элементтерді бөлу осьтеріне байлау.
Өнеркәсіптік ғимараттарда жүретін технологиялық үрдістердің әртүрлігіне
қарамастан, оларды жобалағанда көбінесе модульдік жүйеге негізделген бірыңғайланған
жобалық және конструкциялық шешімдерді қолдануға болады.
Бірыңғайғалауға қолайлы болуы үшін өнеркәсіптік ғимараттардың көлемін жеке
бөлік және элементтерге бөледі.
Көлемді-жобалық элементі және ұяшық деп ғимараттың қабат биіктігіне, аралық
және қадамның өлшеміне сәйкес бөлігін айтады.
Жобалау элементі немесе ұяшық деп көлемді-жобалау элементінің көлденең
проекциясын айтады. Көлемді-жобалау және жобалау элементтері олардың ғимаратта
орналасуымен байланысты бұрышты, бүйірлік, орташа және температуралық шов
элементтері болып бөлінеді.
Температуралық блок деп көлденең және тік температуралық шов немесе
температуралық шов және бүйір немесе ғимараттың көлденең қабырғасы арасында
орналасқан, бірнеше көлемді-жобалау элементтерінен
тұратын ғимараттың бөлігі.
Кеңістіктік
бірыңғайлылығы
жолымен
параметрлердің аралық, биіктігі және колонна қадамы
бойынша ұйлесімділік саны қысқарды. Оларды қолдану
өнеркәсіп ғиамарттарының үлкенділігі бойынша
көптеген схема жасауға болады. Технологиялық
үрдістердің сипаттамасына байланысты өнеркәсіптік
ғимартатың бірыңғайланған габариттік схема әртүрлі
өнеркәсіптік бағыттыр үшін қолданылуы мүмкін.
1 Сурет. Өнеркәсіптің ғимараттың унифицияланған габаритті схемасының
температуралық блок және көлемді-жобалау элементтеріне бөлу. Көлемді-жобалық
элементтердің типтері: 1-бұрыштық, 2-бүйірлік; 3-жанындағы; 4-орташа; 5-
температуралық шовтың жандары(боковые); 6-температуралық шовтың орташасы.
Көлемдік бірыңғай конструкцияны және ғимараттың бөлшектерінің өлшем
типтерін санының қысқаруына мүмкіндік берді, сондай-ақ сериялығын жоғарлатып және
өндіру бағасын түсіруге және ғимараттың типтерінің саны қысқарып, блокировка немесе
прогрессивті техноллогиялық шешімдер енгізу үшін жағдайлар туды.
Кейбір өнеркәсіптік бағыттар үшін өндірістік ғимараттар темірбетон каркасынан
және ілмелі немесе жүк көтергіштігі 50 тоннаға дейінгі крандармен қамтамасыз етіледі.
Бұндай бағыттар үшін жобаларды унификацияланған типті секция (УТС) немесе
бірыңғайланған аралық (УА) негіздерін қолдана отырып жүргізіледі.
Бірыңғайланған типті секция – тұрақты биіктікті бірнеше аралықтан тұратын
көлемді бөлігі. Секцияның көлемі ғимараттың технологиялық процесі және
конструкциялық шешіміне тәуелді . көбіне секция ғимараты температуралық блогы болып
19
