Берілген жобада ұсынылған тақырыпқа сәйкес өрт қауіпсіздік жүйесіндегі

75 

 

 

4.4 К е с т е  – Еңбекақы фонды (ФЗП) 

Лауазым 

Саны  

Айлық төлем, тг.  

Барлығы , 

тг.  

Желілік 

администратор 

1 

65 000 

65 000 

Инженер 

 

1 

50 000 

50 000 

Монтаж жасаушы 

 

1 

45 000 

45 000 

Жылдық қорытынды   

3 

ФОТ 

жыл

=1 920 000 тг. 

 

Эксплуатациялық шығындарды есептеу: 

 

         

кос

жыл

кос

жыл

ЭН

ЭЛ

жыл

ар

жыл

жыл

р

C

А

З

З

С

Салык

ФОТ

Э















.

.

.

,          (4.7) 

 

Мұндағы : 

год

ФОТ

 - Еңбек төлем ақысының фонды (ЕТФ) қосымша және 

негізгі төлем ақыдан тұрады; 

 

жыл

Салык

 – Әлеуметтік салық; 

 

жыл

А

 – амортизациялық аударылым ; 

 

жыл

З

– қосымша бөлшектер мен материалдарға кеткен шығын; 

 

жыл

ЭН

ЭЛ

З

.

.

– Өнеркәсіп үрдісінде электрқондырғысы қолданылғандықтан 

электрэнергиясына кететін шығын; 

 

Зкос

– басқа да әкімшілік басқару және эксплуатациондық шығындар 

 

 

 

 

жыл

жыл

жыл

жыл

ФЗП

ФЗП

Кос

ФЗП

ФОТ









3

.

1

.

,            (4.8) 

 

2496000

1920000

3

.

1







жыл

ФОТ

 тг, 

 

449280

2496000

9

.

0

11

.

0









жыл

Салык

 тг. 

 

(4.6) формулаға сай З 

кос

.= 249 600 тг. 

 

Негізгі құрылғыны орнату үшін бөлмені жалға алу қажет.  

Берілген  жобаға  сай  құрылғыны  орнату  үшін  аймақ  ауданы  12  кв.м 

болуы керек. 

Бөлмені жалға алу шығыны 4.5 кестеде көрсетілген. 

 

 

 

 

76 

 

 

4.5 К е с т е  – Бөлмені жалға алу шығындары 

Бөлме ауданы, м

2

  

Бөлме саны   Жалға алудың 

айлық бағасы 

, тг.  

Айлық жалға алудың 

ортақ бағасы,  

Тг.  

12  

1 

24 000  

24 000  

Жалпы жылына:  

 С

ар.жыл

 = 336 000 тг.  

 

Электрэнергияға кететін шығын 

 

Тариф бойынша: 

1 деңгей - 14,36 тенге 1кВтч үшін, 

2 деңгей - 19,44 тенге 1 кВтч үшін, 

3 деңгей - 24,32 тенге 1 кВтч үшін.  

 

Өнеркәсіп 

үрдісінде 

электрқондырғысы 

қолданылғандықтан 

электрэнергиясына кететін шығындарды есептеу қажет. 

Электрэнергия шығыны: 

 

S

T

W

С

эл







, 

 

 

 

 

(4.9)  

 

Мұнда: W – орнатылған құралдың қуаты, электрэнергияны тұтынушы, 

кВт, W = 3.6 кВт; (бірінші деңгейлі тариф) 

Т – құрылғының жылдық жұмыс уақыты, сағат; 

S – электрэнергияның бағасы, S =24,32тг/кВт сағат. 

 

Осыдан : 

 

766956

32

,

24

8760

6

,

3









эл

С

 тг. 

 

Құрылғының  амортизациялық  шығындары  жылына  8%  құрайды. 

Осыдан шығатын қорытынды  

 

А

жыл

 = 0,08* 2 724 900 = 217 992 тг.  

 

Құрылғыға және қондыруына алынатын несиенің бағасы 2 724 900 тг, ол 

заңды тұлғаларға жылдық 19 % және физикалық тұлғаларға 16% алынады. 

Соған  байланысты  заңды  тұлғаларға  несие  берілетіндіктен  пайыздық 

мөлшері жылына 19 % тең 

Соған  орай  эксплуатациялық  шығынға  пайыздық  қойылымды  (ставка) 

құрайд . Жылдық несиені төлеу тең; 

 

51773

10

2724900

19

.

0

10











кр

кр

К

Н

С

 тг. 

77 

 

 

Осыған  орай  жалпы  жылдық  эксплуатоциондық  шығындар  4.3  кестеге 

сәйкес: 

 

кос

жыл

кос

жыл

ЭН

ЭЛ

жыл

ар

жыл

жыл

р

C

А

З

З

С

Салык

ФОТ

Э















.

.

.

, 

 

.

4567601

51773

217992

249600

766956

336000

449280

2496000

тг

Э

р

















 

 

 

4.1 Сурет – Экплуатациялық шығындар диаграммасы 

 

4.6 Компания кірісі 

 

Берілген  жұмыста  біз  Алматы  қаласында  қарастырылған  технология 

бойынша  өрт  сигнализияларын  компанияда  орнатуды  қарастырамыз.  Ең 

тиімдісі болып «Smart Safety System» компаниясы болып табылады. 

«Smart  Safety  System»  компаниясы  өртке  қарсы  жүйелерді  жүзеге 

асыратын сымсыз датчиктердің негізгі жеткізушісі болып табылады. 

Сонымен,  компания  кірісін  есептейік.  In-Stat  Group  компаниясының 

аналитикалық мәліметтері бойынша «Smart Safety System» компаниясы жылына 

ортақ бағасы 3 000 000 тг. тең болатын сымсыз датчиктерді сатады.  

 

Ал енді 4 жыл ішінде жалға берілетін кірісті есептейміз: 

 

1 жыл үшін : 

Компанияның  өртке  қарсы  қауіпсіздігіне  арналған  құрылғыны    жылдық 

жалға беру кірісі:  

 

78 

 

 

600000

60000

10

10











жалга

жалга

С

Д

 тг. айына. 

 

Жылдық жалға беру табысы: 

 

7200000

12

60000







абон

Д

 тг. жылына. 

 

2 жыл үшін: 

Компанияның өртке қарсы қауіпсіздігіне арналған құрылғыны  жылдық 

жалға беру кірісі:  

 

1200000

60000

20

20











жалга

жалга

С

Д

 тг. айына. 

 

Жылдық жалға беру табысы: 

 

14400000

12

120000







абон

Д

 тг. жылына. 

 

 

3 жыл үшін : 

Компанияның  өртке  қарсы  қауіпсіздігіне  арналған  құрылғыны    жылдық 

жалға беру кірісі: 

 

1500000

50000

30

30











жалга

жалга

С

Д

 тг. айына. 

 

Жылдық жалға беру табысы: 

 

18000000

12

150000







абон

Д

 тг. жылына. 

 

4 жыл үшін: 

Компанияның  өртке  қарсы  қауіпсіздігіне  арналған  құрылғыны    жылдық 

жалға беру кірісі: 

 

2000000

50000

40

40











жалга

жалга

С

Д

 тг. айына. 

 

Жылдық жалға беру табысы: 

 

24000000

12

200000







абон

Д

 тг. жылына. 

 

 

 

 

 

 

 

 

79 

 

 

4.6 К е с т е  – Кірістің жыл сайынғы статистикасы 

Көрсеткіш 

1 жыл 

2 жыл 

3 жыл 

4 жыл 

Қолданыстағы 

компаниялар саны 

10 

20 

30 

40 

Айлық жалға беру 

төлемі, 

 С

аренда

, тг. 

60 000 

60 000 

50 000 

50 000 

Жалға беруден 

келетін кіріс, (жыл 

сайын), тг. 

7 200 000 

14 400 000 

18 000 000 

24 000 000 

 Сымсыз 

датчиктерді сату 

3 000 000 

3 000 000 

3 000 000 

3 000 000 

Жыл сайынғы 

жалпы кіріс, тг. 

10 200 000 

17 400 000 

21 000 000 

27 000 000 

 

 

4.7 Инвестицияның қайтарылу мерзімі 

 

 

Инвестицияның  қайтарылу  мерзімін  есептеу  үшін  абсолютті 

экономикалық тиімділіктің мәнін білу керек. 

Абсолютті экономикалық тиімділік пайданың капиталдық салымдарға 

қатынасыменен анықтауға болады: 

 

 

 

                          

К

П

e



,   

 

 

 

              (4.10) 

 

мұндағы: П 



 пайда, 

К – капиталдық салым.      

 

Пайда келесі формуламенен анықталады: 

 

 

 

 

 

 

     

Э

Д

П





, 

 

 

                   (4.11) 

 

5632399

4567601

10200000







П

 тг, 

 

Таза табыс тең :     

 

П

таза

 = П * 20% = 5632399 * 0.2 = 1126479,8 

 

88

.

1

2997390

5632399





e

. 

 

80 

 

 

Инвестицияның  қайтарылу  мерзімі  тиімділіктің  кері  мәніменен 

анықталады: 

 

 

          

e

T

1



,                                                      

(4.12) 

 

53

.

0

88

.

1

1





T

  ≈ 7 ай  

  

Осыдан,мынандай  қорытынды  жасауға  болады:  қондыру  және  өртке 

қарсы жүйені жүзеге асыру экономикалық жағынан компанияға тиімді. 

 

4.7 К е с т е  – Инвестицияның қайтарылым мерзімін анықтау 

Көрсеткіштер 

1 жылда 

2 жылда 

3 жылда 

4 жылда 

Жыл сайынғы жалпы 

кіріс,тг 

10 200 000 

17 400 000 

21 000 000 

27 000 000 

Эксплуатациялық 

шығын, тг. 

4567601 

4567601 

4567601 

4567601 

Пайда , тг. 

5 632 399 

12 832 399 

16 432 399 

22432399 

Таза дискондты 

кіріс,тг 

5125021 

10605288 

12355187 

15364656 

 

4.7  кестеге  сәйкес  қайтарылым  мерзімін  сызбасы  бойынша  құрылды,ол 

4.2 суретте көрсетілген. 

 

 

 

5.2 Сурет – Қайтарылым кезеңінің графигі 

 

 

 

 

81 

 

 

Қорытынды: Қорыта келе, ZigBee технологиясы өртке қарсы қауіпсіздік 

жүйелерінде  өте  тиімді  екеніне  көз  жеткіздік.  Қарастырып  отырған  жұмыста 

жалпы  технологияны  орнатудағы  барлық  аспектіліер  қарастырылды,олар: 

желіні  ұйымдастыру  кезеңдері;  қаржы  жоспары,яғни  құрылғыға  кеткен 

шығындар  мен  жұмысшылардың  төлемақысы,  және  де  т.б.  маңызды 

факторлар.Негізінде  құрылғыны  орнату  және  жүзеге  асыру  экономикалық 

тұрғыдан  компанияға  өте  тиімді.  Жалпы  орнатуға  кететін  шығын  мөлшері 

4567601  теңгені  құрады,  алайда  бұл  технологияның  сұранысы  көп 

болғандықтан оның қайтарылым уақыты соншалықты аз. Есептеулер бойынша 

жобалап алғандағы қайтарылым уақыты 7 айды құрады.  

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

82 

 

 

ҚОРЫТЫНДЫ 

 

 

Дипломдық  жоба  тақырыбым  өрт  қауіпсіздік  жүйелеріндегі  сымсыз 

датчиктерді  құру  үшін  ZigBee  технологиясын  қолдану  және  ұйымдастыру 

болып  табылады.Жұмыстың  мақсаты  ZigBee  сымсыз  технологиясын  өрт  және 

қорғаныс  қауіпсіздігінде  қолдану  мүмкіндігінің  анализі  болып  табылады. 

Көлемінің үлкендігіне және жобаның өзектілігіне қарамастан, қойылған барлық 

талаптар мен шарттар орындалды. 

Жобада байланыс жүйесінің анализі, мәліметтерді тарату жүйесін қолдана 

отырып 

іріктеп 

алу 

және 

негіздеу, 

сұлбаның 

ерекшеліктерін 

қарастыру,қарастырылатын  бизнес  орталығы  ғимаратын  толығымен  өрт 

қауіпсіздік  жүйесімен  жабдықтау,  сонымен  қатар  желі  топологиясы 

жасалынды. Қала ішіндегі кеңсе үшін өрт жүйесінің қауіпсіздігі қарастырылып, 

энергия  тұтынудың  теориялық  есептеулері,  таратқыштың  қуатының  және  бос 

кеңістікте жоғалулардың есептеулері, дабылдың әсер ету аумағы есептелінді.  

Желіні  құру  және  құрылғыны  сатып  алу  үшін  техника  -  экономикалық 

бөлімде  капиталдық  саламдардың  есептеулері  жасалынды.  Өміртіршілік 

қауіпсіздік  бөлімінде  өрттің  пайда  болу  көздерін  талдау  және  жарықтандыру 

аспектісі жүзеге асырылды. 

Өзекті  сұрақтардың  бірі  –  қауіпсіздікті  қамтамасыз  ету.  Бұл  мәселе 

төңірегінде  қолданатын  жаңа  технологиялар  қоғамды  және  қорғаныс 

қауіпсіздіктерін әрқашанда қызықтырады. 

Қауіпсіздік  жүйесі  мен  жаңа  информациялық  құрылғылардың  дамуы 

үшін қатаң талаптар берілген технологияның өзектілігін дәлелдейді. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

83 

 

 

ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ 

 

 

1  Панфилов  Д.  -  Введение  в  беспроводную  технологию  Zigbee 

стандарта 802.15.4 // Электронные компоненты. - №12. – 2004 г. 

2  Соколов  М.  -  Программно-аппаратное  обеспечение  беспроводных 

сетей  на  основе  технологии    Zigbee/802.15.4  //  Электронные  компоненты.  - 

№12. – 2004 г. 

3  Дмитриев В. Технология  Zigbee//  Компоненты и  технологии.  – №1. – 

2004 г. 

4  «Секреты  беспроводных  технологий»  /  Джек  Маккалоу.–М.:НТ– 

Пресс, 2005. 

5  Семенов  Ю.А.  Беспроводные  сети  ZigBee  и  IEEE  802.15.4.:  Михаил 

Крикун; http://book.itep.ru/4/41/zigbee.htm 

6  ZigBee/802.15.4.  –  Компоненты  беспроводных  технологий:  сайт 

компании «Компел»; http://www.compel.ru/catalog/wireless/zigbee  

7  Кирпичики  для  построения  сети  ZigBee.  –  сайт  компании  «Контракт 

электноника»; http://www.contractelectronica.ru/info/articles/tech/zigbee/  

8  Панфилов  Д.  Система  пожарной  сигнализации  с  радиоканалом// 

Электронные компоненты. – №9. – 2003 г. 

9  «Беспроводные  сети.  Первый  шаг»/Джим  Гейер.  –  М.:  Издотельство: 

Вильямс, 2005. 

10  Базылов К.Б., Алибаева С.А., Бабич А.А. Методические указания для 

экономической части выпускной работы. – Алматы, 2009 г. 

11  Базылов  Қ.Б.,  Алибаева  С.А.,  Нурмагамбетова  С.С.  Бітіруші 

жұмысының  экономикалық  бөлімі  үшін  әдістемелік  нұсқаулар.  050719  – 

Радиотехника,  Электроника  және  Телекоммуникация  мамандығының  барлық 

оқу түрінің стунденттеріне арналған. – Алматы: АИЭС, 2009. – 24б. 

12  Хакімжанов  Т.Е.  ЕҢБЕК  ҚОРҒАУ.  Жоғарғы  оқу  орындары  үшін  оқу 

құралы. – Алматы: «ЭВЕРО». 2008 – 240б. 

13  Хакимжанов  Т.Е.  «Сборник  задач  по  охране  труда  и  безопасности 

жизнидеятельности» Алматы: 2007г.  

14  Дюсебаев  М.  К.  Безопасность  жизнедеятельности.  Методические 

указания к выполнению раздела в дипломных проектах. Алматы: АИЭС, 2001.  

15  Кондратович  А.  П.  /  ФИРМЕННЫЙ  СТАНДАРТ:  Работы  учебные.  – 

Алматы: АИЭС, 2009 г. 

 

 

 

 

 

 

 

 

84 

 

 

ҚЫСҚАРТЫЛҒАН СӨЗДЕР ТІЗІМІ 

 

 

BWA — сымсыз кең жолақты рұқсат  

BPSK — екілік фазалық манипуляция   

CSMA/CA(Carrier Sense Multiple Access / Collision Avoidance) - 

тасымалдаушыны табу мен соқтығыстарды болдырмау коллективті қатынау 

FFD - жол көрсетушi желi 

IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers) - Электро және 

Электроникалық Инженерлер Институты 

ISM (Industrial, Scientific and Medical) – өнеркәсіп,ғылыми және медициналық 

MAC (Medium Access Control) - желілік ортаға қолжетімділік деңгейі 

OFDM (Orthogonal Frequency Division Multiplexing) - ортоганальді жиілік 

мультиплексациясы 

OSI (Open System Interconnection) – ашық желілердің байланысы 

PLME (Physical Layer Management Entity) – басқарудың физикалық деңгейі 

POS (Personal Operating Space) – дербес сымсыз орта 

PPDU (Protocol Data Unit) – хаттаманың мәліметтер блогы 

SMS (Short Messaging Service) – қысқа хаттар қызметі 

QDPSK(Quadrature Phase Shift Keying) - шаршылы салыстырмалы фазалық 

модуляция 

TDMA (Time Division Multiple Access)  - уақыт бойынша қолжетімділік 

WLAN (Wireless LAN) – сымсыз аймақтық желілер 

WPAN (Wireless РAN)  - сымсыз арнайы есептеуіш желілері 

Wi-Fi (Wireless Fidelity) - Cымсыз байланыс 

БОС - бақылаудың орталық станциясы 

ОБП - орталық бақылаудың пульты 

СБЖ - сымсыз байланыс жолдар 

CCЖ – сымсыз сенсорлы жүйе 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

85 

 

 

А Қосымшасы 

 

 

 

 

 

86 

 

 

Ә Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

87 

 

 

Б Қосымшасы 

 

 

 

 

 

88 

 

 

В Қосымшасы 

 

 

 

 

 

 

89 

 

 

Г Қосымшасы 

 

 

 

 

 

90 

 

 

Д Қосымшасы 

 

 

 

 

 

91 

 

 

Е Қосымшасы