Пәндік аумақ үлгісі — бұл кез-келген тәсілмен көрсетілетін
тақырыптық саланың ресми білімі. Оқу пәнінің мәтіндік сипаттамалары
(лауазымдық нұсқаулықтар, құжат айналымының сипаттамасы,
бастапқы құжаттардың мысалдары, шығыс есептері және т.б.) осындай
құрал ретінде қызмет етуі мүмкін. Деректер базасын дамытуда
анағұрлым ақпараттылығы мен пайдалы болуы - арнайы графикалық
белгілердің көмегімен орындалатын пәннің сипаттамасы. Ақпараттық
жүйенің одан әрі дамуының табысы доменді модельдеудің қаншалықты
жақсы екеніне байланысты.
Деректер қорын жобалау процесі доменнің ақпараттық
құрылымының бейресми ауызша сипаттамасынан домендегі
нысандардың формалдандырылған сипаттамасына модель тұрғысынан
ауысу дәйектілігі.
Жалпы жағдайда дизайнның келесі кезеңдерін ажыратуға болады.
1.
Доменнің ақпараттық нысандарын жүйелік талдау және ауызша
сипаттау.
2.
Доменнің концептуалды (ақпараттық) үлгісін жобалау домендегі
нысандардың кейбір семантикалық модельдері бойынша ішінара ресми
сипатталған сипаттамасы.
3.
Деректерді қисынды немесе логикалық ДБ жобалау, яғни
деректер қорының сипаттамасын қабылданған логикалық деректер
үлгісі.
4.
Дерекқордың физикалық дизайны, яғни тиімді жұмыс істеуін
қамтамасыз ету үшін сыртқы медиадағы тиімді дерекқорды таңдау.
Осы кезеңдердің әрқайсысында белгілі бір деректер үлгісі
әзірленеді. Екінші және үшінші кезеңдер арасында біздің жобамыз
қандай стандартты СУБД қолданылатынын ескеру қажет болса, онда
деректер базасын жасау процесі шартты түрде тиісті қадамдарды
орындау реті арқылы көрсетілуі мүмкін (10.1-сурет).
Концептуалды (инфологиялықе) жобалау — пәндік саланың
семантикалық үлгісін құру, яғни абстракцияның ең жоғары деңгейінің
ақпараттық үлгісі. Мұндай үлгі қандай да бір СУБД мен деректер
үлгісіне
бағытталмай
жасалады.
«Семантикалық
үлгі»,
«тұжырымдамалық үлгі» және «инфологиялық үлгі» терминдері
синонимдер болып табылады. Сонымен қатар, осы контексте сөздер
бірдей қолданылуы мүмкін
1 7 9
10.1
сурет. Деректер қорларын жобалау кезеңдері
Пәндік аумақтың жүйелі талдауы, Концептуалды (ақпараттық) жобалауы,
логикалық (даталогиялық) жобалау, физиологиялық жобалау
«
дерекқор үлгісі» және «домен үлгісі» (мысалы, «тұжырымдамалық
дерекқор үлгісі» және «доменнің концептуалды үлгісі»), себебі мұндай
үлгі бұл шындықтың әдісі және деректер базасы осы шындыққа
арналған.
Дерекқордың тұжырымдамалық үлгісінің нақты түрі мен мазмұны
осы мақсат үшін таңдалған ресми аппаратпен анықталады. Әдетте ER
диаграммалары сияқты графикалық белгілер қолданылады.
Дерекқордың тұжырымдамалық үлгісі жиі қамтиды:
■
ақпараттық объектілердің сипаттамасы немесе тақырыптық
аймақтың түсінігі және олардың арасындағы қарым-қатынас;
■
тұтастығы шектеулерінің сипаттамасы, яғни деректердің жарамды
деректеріне қойылатын талаптар және олардың арасындағы қарым-
қатынас.
Логикалық(даталогиялық) жобалау — дерекқор схемасын белгілі
бір деректер үлгісіне негізделе жасалады, мысалы, қатынас үлгісі.
Реляциялық деректер үлгісі үшін логикалық үлгі - бұл бастапқы
кілттерді көрсететін қарым-қатынас сызбаларының жиынтығы, сондай-
ақ сыртқы кілттер болып табылатын қатынастар арасындағы
«қатынастар» болып табылады. Тұжырымдамалық үлгіні логикалық
үлгіге айналдыру әдетте ресми ережелерге сәйкес жүзеге асырылады.
Бұл кезең автоматтандырылған болуы мүмкін.
Логикалық конструкция кезеңінде белгілі бір деректер үлгісінің
ерекшелігі ескеріледі, бірақ нақты СУБД ерекшелігі айтылмайды.
Физикалық жобалау — дерекқорды басқару жүйесі үшін дерекқор
схемасын жасалады. Белгілі бір ДҚБЖ-ның ерекшелігі атауға шектеу
қоюы мүмкін
1 8 0
дерекқор нысандары, қолдау деректер түрлері бойынша шектеулер және
т.б. Әрі қарай, физикалық жобалау кезінде нақты СУБД ерекшелігі
физикалық жинақтаушыға байланысты шешімдерді таңдау (таңдау диск
жады басқару әдістері, дерекқор файлының бөлімшесі, және құрылғы
қол әдістері қамтиды деректерге), индекстерді құру және т.б. түрлі
құралдар домен мен дерекқор модельдеу пайдалана отырып деректер
базасын жобалау және дамыту, сондай-ақ тіпті нақты жүйесі шеңберінде
әр түрлі мақсаттар үшін үлгілер бірқатар талап етеді. Әрі қарай, осы
кезеңдердің әрқайсысын егжей-тегжейлі қарастырамыз.
ПӘНДІК АУМАҚТЫ ТАЛДАУ
Зерттеу аймағын талдау кез-келген ақпараттық жүйені құрудан
тұрады және оның дамуының бір бөлігі болып табылады. Бұл кезеңде
пайдаланушылардың ақпаратқа қажеттіліктері анықталады, бұл өз
кезегінде болашақ жүйе үшін дерекқордың құрылымы мен мазмұнын
алдын ала анықтайды. Зерттеу нысаны нақты нысандардың жиынтығы
болып табылады. Бұл нысандардың әрқайсысы белгілі бір қасиеттер
жиынтығына (атрибуттарға) ие. Доменнің нысандары арасында әртүрлі
маңызы бар сілтемелер болуы мүмкін. Ақпараттық жүйе үшін деректер
базасын құру, пайдаланушы әртүрлі негізде ақпаратты ұйымдастыруға
тырысады. Бұл, егер қажет болса, керекті деректер жиынтығын алу үшін
-
сипаттамалардың қажетті комбинациясы бар үлгіні алу үшін жасалады.
Бұл деректер құрылымдалған жағдайда ғана мүмкін, яғни деректерді
ұсыну әдістеріне қатысты келісімдерге сәйкес келеді.
Домендік үлгі зерттелетін пәннің құрылымын және / немесе
жұмысын имитациялайды және осы салаға барабар болуы керек.
Домендік модельдің ерекше рөлі болашақ ақпараттық жүйе үшін
қалыптастыру кезеңінде қалыптасады. Доменді алдын-ала модельдеу
сізге жобалау жұмыстарының уақытын және уақытын қысқартуға және
тиімді және сапалы жобаны алуға мүмкіндік береді. Пәндік саланы
үлгілеуді жүзеге асырмастан, стратегиялық мәселелерді шешуде
көптеген қателерге жол бермеу ықтималдығы жоғары, бұл
экономикалық шығындар мен жүйені кейіннен қайта құру үшін жоғары
шығындарға алып келеді.
10.2.
1 8 1
Достарыңызбен бөлісу: |
