ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 43
жүргізетін интернет-жүйесін
жаңадан орнатып олардың мүмкіндіктерімен толық таныспайды да
қолданушылар осындай қырық өтіріктерге сеніп қақпандарға түсіп жатады.
Web Money және басқада ақша төлеу қызметтері әртүрлі «кошелектарды» іздестіріп оларды
жоюда.
Мәліметтерді
өңдеу
электрондық
жүйелердің
кұрылысы,
программалы
қамтамасыздандырудың кұрылысы. Қазіргі уақытта көп адамдар Интернет арқылы жұмыс
іздестіруде. Бұл өте қолайлы: жарнама беріп, оның жауабын үйден шықпайақ күте беруге болады.
Әрине бұл жерде де алаяқтар өз орындарын тапты.
Ақшаны алдап алудың осы саладағы көпке танымал түрі мынадай. Қолданушыға хат келеді,
ол спамерлік болуы міндетті емес өзі қалдырған резюмесіне келген жауап ретінде келуіде мүмкін.
Хатта неше түрлі ертегілер жазылады: «Мен кедей болғанмын, қарызға батып барымнан
айырылдым, бірақ осы керемет бағдарлама арқылы тез байып кеттім... қазір менде ақша жеткілікті,
Канарда виллам бар, бірнеше машынам бар.» Осы сияқты хаттар өте ұзақ болады олардың
ұзындағы бірнеше бетке созылуы мүмкін.
Еген осындай хатты алған адам тәжірибелі болмаса, келген хатты аласалысымен оны
өшірмей соңына дейін оқып шықса, соңында байып кетудің шарттары тұрады: бар жоғы берілген
реквезиттер бойынша (көбінесе Web Money немесе басқа кошелектарға) біраз ақша (10$ бастап
шексіздікке дейін) аудару керек. Сонымен қатар жәй аударып қоймай болашақ жұмысқа қажетті
ақпараттар пакеті үшін, немесе кілт үшін, т.б. ережелер үшін ақша төлеуді талап етеді. Көп
жағдайда пайдаланушының материалдың жағдайын өсіретіндей ештеңе келмейді, келген
хаттарында «Жолыңыз болады, талпынып көріңіз» ден сөздерден басқа еш нәрсе болмайды.
Ендігі алдаулардың бір түрі ол «жұмысқа орналастыруға көмек беру». Ең қарапайым түрі -
өзің туралы ақпараттарыңды және белгілі бір көлемдегі ақша жіберуге ұсыныс келеді. Ақша
жұмысқа орналасудағы көмегі үшін алынады. Егерде ақша жіберсеңіз әрине оның жауабын
күтпеуге де болады.
Ал күрделі амалдар мынадай болады. Жұмыс іздеуші өзінің Интернетте орналастырған
резюмесіне жауап алады. Хатта оның резюмесі үлкен фирманың (шетел фирмасы) басшыларын
қызықтырғандығы жазылады. Жұмыс беруші тестерден өтуді ұсынады, ол үшін сайттағы
анкетаны толтыру керек, жіберілген сұрақтарға жауап беруі міндетті т.б. Тесттерге жауап
бергеннен кейін тағы бір хат келеді, оның ішінде «құттықтаймыз із алғашқы іріктеуден өттіңіз,
жауптарыңыз өте жақсы». Сол хаттың ішінде немесе келесі хатта тесттерді жалғастыруға ұсыныс
келеді, бірақ келесі тесттерді алу үшін ақша аударылуы тиіс деп жазылады.. Дәл осы уақыттан
бастап ол фирмамен (Агенттік, жұмыс беруші) байланысты үзу керек. Ақша жіберілгеннен кейін
басқа тесттер, сұрақтар келуі мүмкін бірақ оларға жауап бергеннен кейін мынадай хаттар келуі
ғажап емес: «өкінішке орай сіз екінші іріктеуден өте алмадыңыз» немесе «сіз екінші іріктеуде
өттіңіз бірақ қазіргі уақытта сізге лайықты жұмыс орындар бос емес» т.б. Қай жағдайда болмасын
көмек үшін, тесттер үшін, бланктер үшін талап етілген ақша ол алаяқтардың жұмысы.
Әрине жұмыс берушілер ақша талап етуі мүмкін, бірақ ол еш уақытта алдын ала
алынбайды. Ол алдын ала келісілген келісім бойынша жұмысқа қабылданған жағдайда жұмыс
іздеушінің алғашқы айлығынан белгілі бір пайыздар алынады.
Мәліметтерді өңдеудің жүйелік құралдары. Алдында айтылған алдау амалдары көбі
қарапайым пайдаланушыны өңдеп, алдап, сулап ақшасын алу болса, ендігі талқылайтынымыз
дамыған түрі. Ол үшін алдаушы көп көрім компьютер саласында жанжақты әрі білімді болуы тиіс.
Мәселе жасырын мәліметтерді шифрлауда. Оның мәнісі алаяқ компьютерлерге кіріп
ондағы белгілі бір жасырын мәліметтер, файлдар, документтер, немесе басқа да ақпараттарға қол
жеткізіп иесі аша алмайтындай етіп шифрлап тастайды. Біраз уақыттан кейін компьютер иесі
талаптар қойылған электрондық почта алады. Онда: Мәліметтерді ашатын кілтті алу үшін берілген
реквизиттер бойынша ақша аудару үсыналады (100$ бен 10 000$ аралығында, немес кез кеген
баға). Көп жағдайда пайдаланушылар шифрланған мәліметтерді қайтарып алу үшін ақшаны
жіберуіне мәжбүр болады.
ПОӘК 042-18.39.1.206/01-2013
10.09.2013 ж. № 1 басылым
81 беттің 44
Бұл амал қазіргі уақытта барған сайын өршіп барады. Алаяқтар негізінен үй
компьютерлерін емес фирмалар мен әртүрлі мекемелердің компьютерлерін шифрлайды. Таң
қаларлық жағдай емес өйткеті жеке пайдаланушы қанша тырысқанмен фирмаға қараған да көп
ақша төлей алмайды.
Бұндай жағдайда қара ниетті адам (алаяқ) ақша аударғанға банк счетін көрсетсе онда сіздің
жолыңыз болғаны. Өйткені дер кезінде құқық қорғау органдарына хабарласқан жағдайда ол
адамды тауып алу қыйын емес. Ал егер реквезит ретінде Web Money, «Яндекс.Денги» немесе
басқа осы сияқты интернет-жүйелері көрсетілсе онда ақша аударғаннан кейін алаяқ сізге шифр
кілтін жіберуге ерінбейтін шыған деп үміттенгеніңіз абзал.
Мәліметтерді өңдеудің қолданбалы құралдары.Ақпараттық қорғаудың аппараттық
кұралдары, ақпараттық қорғаудың программалық құралдары. Антивирустық программалар мен
антишпиондық программалардан басқа компьютерді сырттан кіретін қауіп қатарден сенімді
қорғайтын амал бар, ол -брандмаузер.
Брандмаузер -компьютер мен интернет арасында орналасқан буфер тектес. Оның мақсаты
компьютерден интернетке және интернеттен компьютерге өтетін әртүрі бағдарламалар,
командалар мен тапсырмаларды бөгеу.
Сізде сұрақ туындауы мүмкін: «Брандмаузердің интернеттен компьютерді бөгеуі түсінікті,
ал компьютерді интернеттен бөгеудің не қажеті бар?» Қажеті бар! Брандмаузер қосылмай тұрып
компьютерге кіріп кеткен троянскиконь немесе басқа шпиондық программалар өздеріне қойылған
масаттарын орындап (Спамдарды жіберу, пайдаланушы жайлы, компьютер жайлы ақпараттар
жіберу) шығып кетпес үшін керек. Бұл жағдайда тек пайдаланушы көрсеткен бағдарламалар ғана
шыға алады. Алайда барлық брандмаузерлер шығатын тарифтерді бақылай алмайды.
Windows XP операциялық жүйесінің құрамында Интернетке қосылған брандмаузер бар.
Оны қосу үшін Панель управлениядан Сеть и подключений к Интернету категориясын
таңдаңыз, содан кейін Сетевые подключения пиктограммасын шертіңіз. Нәтижесінде желілік
қосылымдар тізімі бар терезе ашылады. Бұл терезеден подключенияны белгілеу керек. Осыны
брандмаузермен қорғауымыз қажет, ол үшін терезенің сол жағындағы шарттар тобында (Сетевые
задачи) Изменение настроек подключения сылкасын шерту керек.
Көрсетілген
амалдарды
орындағаннан
кейін
терезе
пайда
болады.
Онда
Дополнительнобөліміне өту қажет.
Брандмаузерді қосу үшін осы бөлімде Зашититъ мое подключение к Интернету деген
жерге жалуша қоямыз.
Windows XP-дің өзінің брандмаузерінен басқа сол сияқты көптеген бағдарламалар бар.
Олардың ішінде сіздерге ұсынатынымыз ZoneAlarm.
Бұл бағдарламаның бірден-бір ерекшелігі Интернеттен оның ақылы да ақысызда түрлерін
табуға болады. Жалпы алғанда үйде тұрған кампьютерді қорғау үшін ақысыз түрінің өзі де
жеткілікті. Бір кемшілігі ол қазақ, орыс тілдерін қамтымайды. ZoneAlarm брандмаузерінде
параметрлердің теңшеуі өте жақсы қарастырылған. Пайдаланушы компьютерінің қорғанысын өзі
реттеуге мүмкіндік алады. Сонымен қатар ІР-адресін жасырып бағдарламаны Автозагрузказа
орналастырып қойсада болады.
Қазіргі уақытта ZoneAlarm брандмаузері ең мықты бағдарламалардың бірі екенін ескеріп
кеткен жөн.
Бекіту сұрақтары:
1. Web Money және басқада ақша төлеу қызметтері дегеніміз не?
2. Мәліметтерді өңдеу электрондық жүйелердің кұрылысы қандай?
3. Программалы қамтамасыздандырудың кұрылысы қандай?
4. Мәліметтерді өңдеудің жүйелік құралдары қандай?
