69
11сурет - тоқтың адамға физиологиялық әсердің облыстар графигi
МЭК 479-94 бойынша (50-60 гц) айнымалы тоқтың адамға
физиологиялық әсердің облыстар графигi.
Графикте: 1 - сезiлмейтiн тоқтар; 2 - сезілетін, бiрақ физиологиялық
бұзушылықтар тигізбейтін; 3 - сезілетін, бiрақ жүрек фибрилляциясына қауiп-
қатер тигізбейтін; 4 - сезілетін, қауiп-қатер тигізетін; жүректiң фибрилляциясы
(ықтималдығы <5%); 5 - сезілетін, қауiп-қатер тигізетін; жүректiң
фибрилляциясы
(ықтималдығы
50%);
6
—
сезілетін,
қауiп-қатер
тигізетін;жүректiң фибрилляциясы (ықтималдығы > 50%); А (I
дn
= 10 мА) және
В (I
дn
= 30 мА);
Функционалдi қорғаныш ажырату құрылымынын жылдам қорғайтын
сөндiргiш сияқты анықтауға болады. Қорғаныш ажырату құрылымдарының
негiзгi талаптары: сезгiштiгі және кұрылымның істеу уақыты. Сезгiштiк адам
денесі арқылы өтетін минималды тоқ күшімен анықталады, сол тоқ өткенде
кұрылым косылады.
Қорғаныш ажырату құрылымын ПЭВМ корпусының потециялы
көтерелуіне байланысты таңдаймыз, істеу уақыты 0,1с. Осы типті қорғаныш
ажырату құрылымы үшін қоссалқы жерлеу пайдаланымыз. Осы типті қорғаныш
ажырату құрылымында максималды кернеу релесі датчик датчигі болып келеді,
ол ПЭВМ-мен 2-ші қоссалқы жерлеудің арасында қосылады. Қоссалқы
жерлеудің электроттары 1-ші жерлеудің ағымы көлемінде болуы қажет(20 м
ара-қашықта).
70
12 сурет – ПЭВМ
Фаза корпусқа тұйықталғанда бірінші ПЭВМ-нің корпусының
потенциалын азайтатын жерлеудің қорғау қасиеті мынадай мән шығады:
Ф
К
= I
З
*r
К
. (2)
I
З
– қысқа
тұйықталудың тоғы r
К
– жерлеудің кедергісі.
Егер тоқ Ф
К
, Ф
К.доп
асып кетсе онда должно ҚАҚ қосылуы керек.
Уставка тең:
Ф
уст
< Ф
К.доп
Тиiп кетудің шектi кернеу арқылы:
U
пр.доп
= Ф
К.доп
(3)
Уставка тең:
Ф
уст
< U
пр.доп
U
пр.доп
= 42 В болса, уставка тең:
Ф
уст
< 42 В
Кернеудің r
В
қоссалқы жерлеу кедергісіне кұлауына байланысты істеу
кедергісі U
ср
= 24 В
ораудың активті кедеогісі R
р
= 400 Ом және индуктивтісі Х
р
= 200 Ом реле таңдаймыз
71
4.4 Өрттің алдын-алу шаралары
Жарылыс корғанысы мен өрт қорғанысы жүйесіне қойылатын жалпы
талаптар.Материалдың зияиды шектеуге, сондай-ақ жарылыс пен өртгің
қауіпті фактілерін адамдарға әсерін алдын алуға бағытталған техникалық
құралдар мен ұйымдастырылған іс-шаралар комплексі больш табылады.
Өндірістік объектілерді өрттен қорғау: объектіні отқа гэдрактылық
дарежесін дұрыс таңдаумен; өрт ошағының пайда болған жағдайдағы оттың
таралуын шектеу жарылысты активті басуға бағытталған жүйені қолдану;
тұтінге қарсы қорғаныс жүйесін қолдану; адамдарды қауіпсіз көшіру; өрт
сөндіру мен өрт дабылдағыш құралдарын колдану; өрттен қорғануға
ұйымдастырумен камтамасыз етілуі тиіс.
Өндірістің өрт жарылыс қаіптілігі бойынша дэрежесі. Өндірістің
жарылыс және өрт қауіптілігі белгілі өрт қауіптілігі құрамында қоспасы бар
технологиямен анықталады.
Өндірістің өртке және жарылысқа қауіптілігі дәрежесі 5-ке бөлінеді:
А,Б,В,ГжәнеД.
А дәрежесіне өртке қауіпті өндіріс жатады. Онда жататын газдар мен
оңай тұтанатын таздар. 28 С° температурада жарылысқа қауіпті булы газ
ауаны, коспаны құрайды.
Б - дэрежесіне жарылысқа қауіпті өндіріс жатады, шаңды булы газ
ауаны құрайды.
В-дәрежесіне қиын жанатын сұйыктар мен материалдар (сондай-ақ
шаңдар) жатады.
Г- дәрежесіне балқыған күйдегі жанбайтын заттар мен материаддар
жатады.
Д – дәрежесіне мұздай күйдегі заттар мен материалдар қолданылатын
өндіріс жатады.
Өртке тұрақтылық ғимараты мен құрылыс. Қүрылыс пен ғимаратқа
өрттің таралу шарты өртке тұрақтылық деңгейімен аныкталады. Өртке
олардың тұрақтылык дедгейі деп орт болған жағдайда ғимараттың қирауына
қарсы тұра алатын кұрылыс мүмкіндігі болып табылады. Өрке түрақтылық
деңгейіне карай құрылыс пен ғимаратты 8-ге бөліп карастырылады (I, II,
Ш,Ша, V). Ғимарат (құрылыстық) өртке тұрақтылық деңгейі отгың таралу
шегіне негізгі, құрылыс конструкциясыньвд өртке тұрақтылығына тәуелді
болады.
Құрылыс конструкциясы жану деңгейіне қарай жанбайтын, қиын
жанатын жэне жанатын болып бөлінеді. Жанбайтьш материалдардан
жасалынған құрылыс конструкциясы жанбайтьш болып табылады. Оттан
қорғалған ауыр жанатын материалдар орындалған конструкциясы болъш
есептеледі.
Өнеркэсіп кэсіпорьш кұрылысьшың жобалаудағы өрт кауіпсіздігініц
өлшемі аумақіы жоспарлау, өнеркәсіп-кәсшорынның бас жоспары: Су
жолдары мен магистралды темір жолдарын тұрғын пунктері мен кәсіпорын
