Мерекесімен баршаңызды шын жүректен құттықтаймын

2 бет

Бұланды таңы

29 сәуір 2016 жыл

1. Жалпы ережелер

1.  Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүг едектің 

жұмыс  орыны  стандарты  (бұ дан  әрі – стан-

дарт) «Халықты  жұмыспен  қамту  туралы» 

2001  жылғы 23 қаңтардағы  Қазақстан  Респу-

бликасы  Заңының 6-бабы 2-тармағының 9-15) 

тармақшасына 

сәйкес 

әзірленді.

      2. Осы стандарт кресло-арбамен жүріп-тұратын 

мүгедекке  арналған  жұмыс  орнына  қойылатын 

талаптарды белгілейді.

4.  Осы  стандартта  мынадай  негізгі  ұғымдар 

пайдаланылады:

мүгедек – тiршiлiк-тынысының  шектелуiне 

және  оны  әлеуметтiк  қорғау  қажеттiгiне  әкеп 

соқтыратын  аурулардан,  мертігуден  (жаралану-

дан,  жарақаттан,  контузиядан),  олардың  салда-

рынан,  кемiстiктерден  организм  функциялары 

тұрақты бұзылып, денсаулығы бұзылған адам;

пандус – жолдың  көлденең  бетінің  бір 

деңгейінен екіншісіне, оның ішінде кресло-арба-

мен ауысуға арналған қозғалыс бағыты бойынша 

тегіс көлбеуі бар құрылыс.

   2. Кресло-арбамен жүріп-тұратын мүгедектің 

жұмыс орнына қойылатын талаптар

4.  Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүгедектің 

жұмыс  орны  негізгі  антропометриялық  және 

эргономикалық  талаптарға  жауап  беретін  басты 

және қосалқы жабдықты қамтиды.

5. Жұмыс орнын жарақтандыру кезінде кресло-

арбамен жүріп-тұратын мүгедектің жеке талапта-

ры мен шектеулерін ескеру қажет.

6.  Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүгедектің 

жұмыс  орнын  ұйымдастыру  кезінде  пайдалану 

және ескеру қажет негізгі элементтер:

кресло-арбамен 

жүріп-тұратын 

мүгедектің 

антропометриялық 

және 

анатомиялық-

морфологиялық  шектеулерінің  орнын  толтыруға 

арналған арнайы жабдық пен құрылғылар;

кресло-арбамен 

жүріп-тұратын 

мүгедектің 

антропометриялық 

және 

анатомиялық-

морфологиялық  ерекшеліктерін  ескере  отырып 

қосымша арнайы әзірленген қол құралын жасау, 

оны пайдалану тиімді лігін барынша арттырады;

кресло-арбамен 

жүріп-тұратын 

мүгедек 

организмінің 

антропометриялық 

және 

анатомиялық-морфологиялық 

ерекшеліктерін 

ескере  от ырып  жұмыс  кезінде  пайдаланыла-

тын  материалдар,  бөлшектер  технологиялық 

жабдықты басқарудың негізгі элементтері жұмыс 

аймағының шегінде болады;

жұмыс аймағындағы барлық элементтер еңбек 

ету  кезінде  зақым  алуды  болдырмау  үшін  берік 

бекітіледі;

қажет  болған  жағдайда  мүгедекке  қосымша 

кеңістік  ұсынылады  (мысалы,  кресло-арбамен 

жүріп-тұратын  мүгедек  үшін  бұрылу  алаңын 

кеңейту);

қажет болған жағдайда жұмыс орнын қосымша 

жарықтандыру көзделеді.

7.  Өндірістік  жабдықты,  жиһазды  орнала-

стыру  кезінде  кресло-арбамен  жүріп-тұратын 

мүгедектің  кіру,  бұрылу  және  кедергісіз  өту 

мүмкіндіктерін қамтамасыз ету ескеріледі.

Кресло-арбамен жүріп-тұратын мүгедек пайда-

ланатын  барлық  жабдық,  жиһаз  қолжетімді 

аймақта орналасады.

8.  Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүгедектің 

жұмыс  орнындағы  жабдық  пен  жиһаздың  орна-

ласуы,  жұмыс  орынын  жарақтандыру  еңбек 

қауіпсіздігі мен жайлылығын қамтамасыз етеді.

9. 

Адамдар 

тұрақты 

келетін 

өндірістік 

объектілер 

табиғи 

және 

жасанды 

жарықтандырумен  қамтамасыз  етіледі.  Орта-

ша  дәлдіктегі  жұмысты  орындау  кезінде  жұмыс 

орнындағы 

аралас 

жарықтандыру 

сәулет, 

қала  құрылысы  және  құрылыс  саласындағы 

мемлекеттік  нормативтерге  сәйкес  кемінде 500 

люксті,  төменгі  дәлдік  пен  өрескел  жұмыстар 

кезінде кемінде 300 люксті көздейді.

10. Жарық көздері жеткілікті жарық бере алады, 

жарық  шекарасын  нақты  белгілей  отырып,  жарық 

ағынын  толыққанды  бөледі.  Жұмыс  орны  мен 

қоршаған заттар элементтерінің үстіңгі беті жылты-

рамайды.

11.  Үй-жайдың  ауданы  кресло-арбамен  жүріп-

тұратын бір мүгедекке 7,65 шаршы метр есебінен 

келеді.  Үй-жайдың  көлемі  Қазақстан  Республи-

касы  Ұлттық  экономика  министрінің  міндетін 

атқарушының 2015 жылғы 24 ақпандағы  № 

125  бұйрығымен  бекітілген  Тұрғын  үйді  және 

басқа  да  үй-жайларды,  қоғамдық  ғимараттарды 

күтіп-ұстауға  және  пайдалануға  қойылатын 

санитариялық-эпидемиологиялық 

талаптарға 

(Қазақстан  Республикасы  нормативтiк  құқықтық 

актiлерiнiң  мемлекеттiк  тiзiлiмiнде 2015 жылы 

8  ақпанда  № 10637 болып  тіркелген)  сәйкес 

микроклимат  бойынша  нормативтер  талапта-

рын қамтамасыз ету қажеттілігіне қарай, бірақ 15 

текше  метрден  кем  болмайтындай  етіп  есептеу 

арқылы айқындалады.

12. Мүгедектің үй-жайдағы жұмыс орнын орна-

ластыру  кезінде  организмге  қарсы  көрсетілген 

процестер  туындайтын  жекелеген  учаскелер-

де  мүгедектің  жұмыс  аймағында  өндірістік  орта 

параметрлерін  реттеген  жөн.  Бұл  ретте  адамға 

әсер ететін физикалық факторлардың гигиеналық 

нормативтерін ескеру қажет.

13. Кресло-арбамен жүріп-тұратын мүгедектер 

үшін  жабдықтың,  жұмыс  аймағының,  жиһаздың 

элементтерін  міндетті  түрде  жеке,  қажет  болған 

жағдайда оны трансформациялауды қамтамасыз 

ете отырып орындау қажет.

14.  Ұйымдастырушылық-техникалық  жабдықтау 

өлшемдері бойынша антропометриялық деректер-

ге сәйкес келеді, ол төзімділік қасиетке ие, пайдала-

ну жайлылығы мен қауіпсіздігін қамтамасыз етеді.

15.  Жұмыс  үстелі  мынадай  сипаттамалар  мен 

мүмкіндіктерге ие:

- үстел бетінің биіктігі мен еңісін өзгерту;

- үстел бетінің түсін және (немесе) оның пішінін 

өзгерту;

- 

қосымша 

жергілікті 

жарықтандыруды 

қамтамасыз ету мүмкіндігі;

- 

қосалқы 

жабдықты 

қосымша 

бекіту 

мүмкіндігін қамтамасыз ету;

-  жылжымалы  жәшіктердің,  заттар  мен 

бөлшектерді  қармау  және  ұстау  құрылғысының 

болуы тиіс.

Жұмыс орындығы мынадай сипаттамалар мен 

мүмкіндіктерге ие:

-  орындықтың  және  арқалықтың  биіктігі  мен 

еңісін өзгерту;

- 

қосымша 

басқыштарды 

қондыру 

(қажеттілігіне қарай);

 - қосымша шынтақтірегіштерді орнату;

-  қозғалысты  жеңілдету  үшін  қосымша 

тірегіштер мен тұтқаларды орнату.

  16. Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүгедек 

үшін  жұмыс  орынын  жабдықтау  кезінде  жұмыс 

жабдығын,  жиһазды  таңдау  және  орналастыру 

кресло-арбадағы  қызметкерге  қатысты  сәулет, 

қала  құрылысы  және  құрылыс  саласындағы 

мемлекеттік  нормативтердің  халықтың  баяу 

қимылдайтын  топтарына  арналған  талаптары 

ескеріле отырып жүзеге асырылады:

1)  осы  стандартқа  қосымшаға  сәйкес  кресло-

арбаның  вертикальді  осінде  айналу  кезінде 

алатын  аймағының  габариттері: 1400х1400 

миллиметр.

2) қоршаған орта элементтерінің қолжетімділігі:

жанында  орналасқанда: 1300 миллиметрден 

аспайды және 250 миллиметрден төмен болмай-

ды;

фронтальды күйде: 1200 миллиметрден аспай-

ды.

17.  Компьютермен  жұмыс  істеуді  көздейтін 

жұмыс 

орыны, 

қажет 

болған 

жағдайда 

арнайы  пернетақтамен,  арнайы  компьютерлік 

тышқанмен жабдықталады.

18.  Кресло-арбамен  жүріп-тұратын  мүгедектің 

жүріп-тұруына қойылатын талаптар:

1) 

ғимаратта 

кресло-арбамен 

жүріп-

тұратын 

адамдарға 

лайықталған 

кіреберіс 

қарастырылады.  Сыртқы  баспалдақтар  мен 

пандустардың тұтқалары болады;

2) жүріп-тұру жолдары:

  кабинеттердің  есіктері  ашық  болғанда  жүріп-

тұру  сызығының  ені – 90 сантиметрден  кем 

болмайды;

есік жақтауларының ені – 90 сантиметрден кем 

болмайды;

табалдырықтардың биіктігі – 2,5 сантиметрден 

аспайды;

қажет болған жағдайда ғимаратта ені 90 санти-

метрден  кем  болмайтын  тайғанамайтын  жабуы 

бар, тұтқасының биіктіктігі 70-90 сантиметр бола-

тын пандус монтаждалады;

жұмыс орынын орналастыру жүріп-тұрудың ең 

төменгі қажеттілігін қамтамасыз етеді;

жүріп-тұру  жолында  аспалы  жабдық,  орын 

ауыстыруға кедергі болмайды;

3)  жұмыс  орынын  екінші  және  жоғарғы 

қабаттарда орналастыру:

жұмыс  орындары  екінші  және  жоғарғы 

қабаттарда 

орналасқан 

жағдайда, 

кабина-

сы 140х110  сантиметрден  кем  болмайтын,  есік 

жақтауларының ені 90 сантиметрден кем болмай-

тын жолаушы лифтілері жабдықталады;

лифт  болмаған  жағдайда  баспалдақты  жеке 

көтеру құрылғысы.

19. 

Мүгедектерге 

санитариялық-тұрмыстық 

қызмет  көрсету  сәулет,  қала  құрылысы  және 

құрылыс саласындағы мемлекеттік нормативтердің 

талаптарына сәйкес қамтамасыз етіледі.

Қоғамдық 

дәретханаларда 

азаматтардың 

барлық  санаттарына,  оның  ішінде  кресло-арба-

мен  жүріп-тұратын  адамдарға  қолжетімді  бола-

тын кемінде бір әмбебап кабина қарастырылады.

Әмбебап  кабинаның  өлшемдері:  е ні – 1,65 

метр, тереңдігі – 1,8 метр. Кабинада:

-  кресло-арбаны  қоюға  арналған  ке ңістік, 

сондай-ақ  киімге,  балдақтар  мен  басқа  да 

қажеттіліктерге арналған ілгіштер;

-  қажет  болған  жағдайда  тұтқалар,  айналма-

лы  немесе  қайырмалы  отырғыштарды  орнату 

мүмкіндігі қарастырылады.

Көру қабілетінен толық айырылған мүгедектің 

жұмыс орны стандарты

1. Жалпы ережелер

1. 

Көру 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орыны  стандарты  (бұдан  әрі 

–  стандарт) «Халықты  жұмыспен  қамту  туралы» 

2001  жылғы 23 қаңтардағы  Қазақстан  Респу-

бликасы  Заңының 6-бабы 2-тармағының 9-15) 

тармақшасына сәйкес әзірленді.

2.  Осы  стандарт  көру  қабілетінен  толық 

айырылған  мүгедекке  арналған  жұмыс  орнына 

қойылатын талаптарды белгілейді.

3. Осы стандартта  мынадай негізгі ұғым пайда-

ланылады:

тифлокешен – көзі  нашар  көретін  және 

көрмейтін 

пайдаланушылар 

үшін 

арнайы 

жабдықпен  және  бағдарламалық  қамтамасыз 

етумен  жарақтандырылған  компьютер,  сондай-

ақ брайль пернетақталары.

2.  Көру  қабілетінен  толық  айырылған 

мүгедектің жұмыс орнына қойылатын талаптар

4. 

Көру 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орыны  негізгі  эргономиялық 

талаптарға  жауап  беретін  басты  және  қосалқы 

жабдықты қамтиды.

5. Жұмыс орынын жарақтандыру кезінде көру 

қабілетінен  толық  айырылған  мүгедектің  жеке 

талаптары мен шектеулерін ескеру қажет.

6. 

Көру 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орнын  ұйымдастыру  кезінде 

пайдаланылатын 

және 

ескерілетін 

негізгі 

элементтер:

мүгедектің  соқырлығынан  туындаған  оның 

физиологиялық шектеулерінің орынын толтыруға 

арналған арнайы жабдық пен құрылғылар;

көру  қабілетінен  толық  айырылған  мүгедектің 

ерекшеліктері 

ескеріле 

отырып 

арнайы 

әзірленген бедерлі қаріпті қамтамасыз ету;

көру  қабілетінен  толық  айырылған  мүгедек 

организмінің  ерекшеліктерін  ескере  отырып, 

жұмыс  кезінде  пайдаланылатын  материал-

дар,  құралдар  тифлокешенді  басқарудың  негізгі 

элементтері жұмыс аймағының шегінде болады;

көру  қабілетінен  толық  айырылған  мүгедек 

үшін  жұмыс  процесінің  тиімділігін  және  еңбек 

қауіпсіздігін  қамтамасыз  ету  мақсатында  жұмыс 

аймағында қоршаған ортаны сәйкестендіру үшін 

қосымша  жабдықтау  (акустикалық,  тактильді, 

визуальды). 

7.  Өндірістік  жабдықты,  жиһазды  орналасты-

ру  кезінде  көру  қабілетінен  толық  айырылған 

мүгедектің кедергісіз өту мүмкіндігін қамтамасыз 

ету ескеріледі. Сондай-ақ жүріп-тұру жолдарында 

тактильді  бағыттаушы  көрсеткіштерді  (едендегі 

және қабырғадағы) монтаждау көзделеді.

8. 

Көру 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орынындағы  жабдықтар  мен 

жиһаздардың  орналасуы,  оны  жарықтандыру 

еңбек  қауіпсіздігі  мен  жайлылығын  қамтамасыз 

етеді.

9.  Көру  қабілетінен  толық  айырылған  мүгедек 

үшін  жұмыс  орнын  ұйымдастыруға  қойылатын 

санитариялық-гигиеналық талаптар:

1-сыныпты микроклимат;

шу 80 децибелден аспайды;

локальды дірілдің болмауы;

ультрадыбыс, инфрадыбыстың болмауы;

зиянды  заттар  ең  жоғары  деңгейде  рұқсат 

етілетін мәндер шегінде;

қолдардың тоңып қалуына жол берілмейді.

10.  Көру  қабілетінен  толық  айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орыны  сезу,  есту,  көру 

бағдарлары 

бар 

тифлокешендермен 

жабдықталады,  олар  жұмыс  орнындағы  бағдар 

жүйесін қамтамасыз етуге бағытталған.

11. 

Барлық 

технологиялық 

құрылғылар 

тифлобелгілермен 

жарықтандырылады 

ол 

мүгедекке  оларды  көру  қабілетін  бақылаусыз 

пайдалануға  мүмкіндік  береді.  Сондай-ақ  бұл 

тифлобелгілер  құралды  пайдалану  қауіпсіздігін 

қамтамасыз етеді. 

Қажет  болған  жағдайда  көру  қабілетінен 

толық  айырылған  мүгедектің  жұмыс  орны 

радионүктелермен 

жабдықталады. 

Егер 

үй-жайда  көру  қабілетінен  толық  айырылған 

бірнеше мүгедек жұмыс істесе, онда ортақ ради-

охабар тарату көзі орнатылады. 

12.  Көру  қабілетінен  толық  айырылған 

мүгедектің жұмыс орынына қойылатын талаптар 

мыналар болып табылады: 

жұмысты көру және есту қабілетін бақылаусыз 

орындау  мүмкіндігін  қамтамасыз  етуге  арналған 

компьютерлік тифлокешендер;

компьютерлермен 

және 

басқа 

да 

ұйымдастыру  техникасымен  жұмыс  істеу  үшін 

брайль  дисплейіне  қосылуға  мүмкіндік  беретін 

тифлоорганайзер  және  брайльдік  принтерлер, 

пернетақталар. 

13.  Жұмыс  орынын  жоспарлау  қызметкердің 

еңбек процесінде ең аз кеңістікте қозғалуын еске-

ре отырып жүзеге асырылады.

14. Қызметкер мен цех ішіндегі көліктің жүріп-

тұру  жолдары  бөлінген.  Өндірістік  үй-жайларды 

3-тен жоғары болмайтын қабатта, тура кіреберісте 

орналастырылады. Едендер мен баспалдақтарды 

жабу  үшін  тайып  кетуге  қарсы  материалдар 

пайдаланылады. Терезелерге, баспалдақтар мен 

басқа  да  бағыттаушы  тұтқаларға  сақт андыратын 

кедергілер орнатылады.

Жұмыс  аймағы  және  көзі  көрмейтіндердің 

жүріп-тұру  жолдары  бағдарлар  жүйелерімен 

(«дыбыстық  маяктар»,  санитариялық-тұрмыстық 

үй-жайлардың  кіреберісіндегі  жұмыс  орында-

ры  жабдығындағы,  лифтілердегі,  дәліздердегі 

және  тағы  басқа  орындардағы  бедерлі  жазулар) 

жарақтандырылады.

Есту қабілетінен толық айырылған мүгедектің 

жұмыс орны стандарты

1. Жалпы ережелер

1. Есту қабілетінен толы қ айырылған мүгедектің 

жұмыс  орыны  стандарты  (бұдан  әрі – стандарт) 

«Халықты  жұмыспен  қамту  туралы» 2001 жылғы 

23 қаңтардағы Қазақстан Республикасы Заңының 

6-бабы 2-тармағының 9-15) тармақшасына сәйкес 

әзірленді.

2.  Осы  стандарт  есту  қабілетінен  толық 

айырылған  мүгедекке  арналған  жұмыс  орнына 

қойылатын талаптарды белгілейді.

2. 

Есту 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің  жұмыс  орынына  қойылатын  талап-

тар

3. Есту қабілетінен толық айырылған мүгедектің 

жұмыс орыны, өндірістік жабдық элементтерінің 

конструкциясы жұмыс аймағында эргономиялық 

талаптарға сәйкес келеді.

4. 

Есту 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектер  қарқынды  шу  және  жергілікті 

өндірістік  діріл  жағдайларындағы,  қозғалмалы 

механизмдері  бар,  улағыштық  қасиетке  ие 

заттарды өндіру жұмыстарына жіберілмейді.

5.  Жұмыс  орынын  жарақтандыру  кезінде  есту 

қабілетінен  толық  айырылған  мүгедектің  жеке 

талаптары мен шектеулері ескеріледі.

6. 

Есту 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің 

антропометриялық 

және 

анатомиялық-морфологиялық 

шектеулерінің 

орнын  толтыруға  арналған  арнайы  жабдық 

пен  құрылғылар  есту  қабілеті  толық  бұзылған 

мүгедектің 

жұмыс 

орынын 

ұйымдастыру 

кезінде  пайдаланылатын  және  ескерілетін 

негізгі элементтер болып табылады.

7. Есту қабілетінен толық айырылған мүгедектің 

жұмыс  орнындағы  жабдық  пен  жиһаздың  орна-

ласуы,  жарақтандыру  еңбек  қауіпсіздігі  мен 

жайлылығын қамтамасыз етеді.

8. 

Адамдар 

тұрақты 

келетін 

өндірістік 

объектілер 

табиғи 

және 

жасанды 

жарықтандырумен  қамтамасыз  етіледі.  Орта-

ша  дәлдіктегі  жұмысты  орындау  кезінде  жұмыс 

орнындағы 

аралас 

жарықтандыру 

сәулет, 

қала  құрылысы  және  құрылыс  саласындағы 

мемлекеттік  нормативтерге  сәйкес  кемінде 500 

люксті,  төменгі  дәлдік  пен  өрескел  жұмыстар 

кезінде кемінде 300 люксті көздейді.

9. Жарық көздері жеткілікті жарық бере алады, 

жарық шекарасын нақты белгілей отырып, жарық 

ағынын  толыққанды  бөледі.  Жұмыс  орны  мен 

қоршаған  заттар  элементтерінің  үстіңгі  беті 

жылтырамайды.

10. 

Есту 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектің жұмыс орны қосымша:

-  дыбыстық  сигналдарды  жарыққа,  мәтіндік 

жүгіртпе жолға өзгертетін жабдықпен;

-  сөзді  мәтінге  өзгертетін  жарық  (визуальды) 

индикаторлармен жабдықталады.

11.  Есту  және  көру  қабілеті  қатар  бұзылған 

мүгедектер  үшін  жұмыс  орнына  қойылатын 

талаптар мыналар болып табылады:

-  көруді  және  естуді  бақылаусыз  жұмысты 

орындау  мүмкіндігін  қамтамасыз  етуге  арналған 

тактильдік тифлокешендер;

- 

компьютерлермен 

және 

басқа 

да 

ұйымдастыру  техникасымен  жұмыс  істеу  үшін 

брайль  дисплейіне  қосылуға  мүмкіндік  беретін 

тифлоорганайзер  және  брайльдік  принтерлер, 

пернетақталар.

12. 

Есту 

қабілетінен 

толық 

айырылған 

мүгедектердің еңбегін пайдаланатын кәсіпорындарда 

ымдау  тілі  аудармашысының  кабинеті  көзделеді. 

Аталған  кабинет  есту  қабілеті  бұзылған  мүгедектер 

үшін  арнайы  техникалық  байланыс  құралдар ымен: 

мәтіндік  хабарламасы  бар  телефондармен  немесе 

телефакстермен жабдықталады. 

13.  Жұмыс  орынында  қауіп  және  эвакуа-

ция  туралы  ақпараттандыру  үшін  қосымша 

жыпықтауыш жарық сигналдары орнатылады.

АУДАНДЫҚ ЖҰМЫСПЕН ҚАМТУ ЖӘНЕ 

ӘЛЕУМЕТТІК БАҒДАРЛАМАЛАР БӨЛІМІ.

Кресло-арбамен жүріп-тұратын мүмкіндігі шектеулі жандардың

жұмыс орыны стандарты