технологиялық деп атайды. Мәндерді қоя отырып,
аламыз.
Q =1/ tр + tхх ==1/1 /(К + tХх ) = к1 / K + tХх.
1/(1 + к tХх) = η деп белгілей отырып және жоғарыда келтірілген формуланы қоя отырып, мынаны аламыз:
Qц= к η
мұндағы η — жұмысшы машинаның/техниканың ӛнімділігінің
коэффициенті, технологиялық немесе айналым кезеңіне жасалатын жұмысшы жүрістерінің орындалу уақытына қатынасымен сипатталады, η = QЦK = tр/Т.
Ӛнімділік коэффициенті η ӛңдеу үрдісінің үздіксіздік деңгейі және уақытқа қарай автоматтың қолданылуын сипаттайды. Мысалы, tр = 0.4 с, tхх = 0.1с, болсын, онда к = 1/tр = 1/0.4 = 2,5 дана/с; Qц= 1/(0.4 + 0,1) = 2 дана/с: η = QЦ/K = = 2/2.5 = 0,8, яғни, автоматта уақыттың 80 % бұйымды ӛңдеуге жұмсалып, ал қалған 20 % — бос жүрістерге жұмсалады.
Автоматтар да басқа да машиналар сияқты алмастыруды және құралдарын үйлестіруді, бӛлек механизмдерін жӛндеу және реттеуді, кезеңді түрде дайын ӛнімді тиеу, қалдықтарды жинау, дайын бұйымдарды тапсыруды талап етеді, осының ӛзіне айналымды емес жоғалтулар болып табылатын tn, уақытты, сонымен қатар, оны автоматтың нақты ӛнімділігін анықтауда белгілі бір кӛлемде ескепке алынады:
Qф = 1/(tр + tхх + tп).
Автоматтандыруды талап ететін жағдайлар.
Автоматтандыру барысында жұмысшы үрдісті орындаумен байланысты жиі қайталанатын, біртекті қозғалыстар қатарынан босайды, алайда оның міндетіне құрылығыны қосу және оның жұмыс істеу барысын бақылау кіреді. Босаған уақытта жұмысшыға қосымша құрылғыға қызмет кӛрсету жүктеледі.
Автоматтандыру жұмысшылар мен құрылғылардың еңбек ӛнімділігін арттырудың, бұйым сапасын жақсартудың, олардың сенімділі және тӛзімділігінің, еңбек қауіпсіздігін қамтамасыз етудің алғышарттарын құрайды. Алайда оларды енгізу үшін қосымша қаржы салымы қажет етіледі. Сондықтан автоматты құрылғыларды құраудың автоматтандыру үрдістері олармен жұмысшы күшін алмастырудың экономикалық мақсаттылығын қатамасыз ете алмайды.
Автоматтандыруды ӛндірісте келесі жағдайларда енгізеді.
Жұмысшы ӛміріне қауіп тӛнген жағдайда (мысалы, радиоактивті заттармен жұмыс істеу, шахталы пештерінде бұйым тепературасын ӛлшеу және басқа.). Бұндай жағдайларда автоматандыруға арналған қаржыны еңбекті қорғауға босатылатын, немесе арнайы қорларға аударылатын қаржы есебінен алынады.
Экономикалық тиімділік еңбек және құрылғының ӛнімділігі, сапа артуы, ақаулардың азаюы, және сәйкесінше, негізгі материалдар мен басқа да шығындар азаюы, энергияға және қосымша кӛмекші материалдарға кететін шығындардың қысқаруы, ғимаратты және құрылысты күтуге арналған шығындардың азаюы, автоматтармен қамтылған аумақ кӛлемінің азаюы есебінен қамтамасыз етіледі.
Ауыр және біртекті дене еңбегін ауыстыру.
Автоматтандыруды енгізуден бұрын, техникалық-экономикалық есептеулер жүргізіп және белгілі бір реттілікке алып келетін олардың мақсаттылығына негіздеме беру қажет.
Т а л а п е т і л е т і н б ұ й ы м д ә л д і г і н а в т о м а т т ы қ а м т а м а с ы з е т у м ү м к і н д і г і н р а с т а й т ы н е с е п т е у л е р . Топтамалы шығаратын автоматта берілген баптауларда бұйымдар топтамасын ӛңделеді, бұл ӛңделген бұйымдардың ӛлшену нәтижесі бойынша ӛлшемдерінің ауытқулары және бұйым ӛлшемдерінің қисық түсуін талқылау үшін жасалады. Қол жеткізілген ӛлшемдердегі ауытқулар арқылы ӛлшемдерді топтастыру орталығын хср, ӛлшемдердің шекті ауытқуларын Zmax және Zmin, s-ші ӛлшемнің орташа шаршылық ауытқуын табады. Егер шекті Δ және орташа шаршылық ауытқу арасында Δ/Т= 6s байланыс орнайтын болса, онда ӛңделуші бұйымдар 100% жарамды деп есептелінеді.
А в т о м а т т а н д ы р у д ы е н г і з у д е н а л ы н ғ а н ү н е м д і л і к е с е п т е у л е р і . Бұл есептеулер барысында әмбебап Cу және автоматтандырылған Са құрылғыда жұмыс істеу барысында алынған бұйымның технологиялық ӛзіндік құны салыстырылады, яғни
Е = Cу - Ca.
Сәйкесінше, сапа артуы, сұрыптың артқандығы және ақаулар азаюы есебінен қол жеткізілген үнемділік анықталады. Үнемділік орын алған жағдайда соңғы есептеулер жасауға болады.
Қ а р ж ы с а л ы м ы н ы ң
қ а й т а р ы м д ы л ы ғ ы / ӛ т е л і м д і л і г і . Автоматтандырылуға жұмсалған қаржы ең қысқа мерзім ішінде ӛтелуі тиіс. Қалыпқа сай, біртекті үрдістер үшін бұл мерзімдер 1-2 жыл ішін және кешенді түрде автоматтандырылуда (автоматтық желі және цехтар) 6 жылға дейінгі мерзімді құрайды. Бұдан ұзақ мерзімдерді қабылдауға болмайды, себебі үрдістің ӛзі, бұйым, құрылығы шамамен 2-8 жылда ауыстыруды талап етеді. Ӛтелімдік:
η= (к2- к1 ) / ( E N ) ,
мұндағы, к2— құрылғыны автоматтандыруға кеткен шығындар, теңге; к1 — автоматтандырылған құрылығымен ауыстырылған әмбебап құрылғы құны, теңге.: Е — технологиялық ӛзіндік құнның үнемделуі, теңге./дана.; N — бұйым шығарудың жылдық бағдарламасы, дана.
Достарыңызбен бөлісу: |
