Ӛзіндік тексеруге арналған сұрақтар

 
27 
 
 
 2. КЕМІСТІК ЖӘНЕ ОНЫҢ ОРНЫН ТОЛТЫРУ 
 
2.1. Кемістік және орнын толтыру ҧғымдары 
 
Дамудың алғашқы және туынды кемістігі. 
Дамудың  алғашқы  және  туынды  кемістігі  туралы  ҧғымды 
Л.С.Выготский  енгізді.  «Алғашқы  кемістіктер  бір  биологиялық 
жҥйенің  (талдағыштар,  ми  қҧрылымдары)  патогендік  факторлар 
әсерінен,  органикалық  зақымдануы  мен  жетілмеуі  нәтижесінде 
пайда  болады.  Туынды  кемістіктер  –  алғашқы  кемістіктерден 
туындамайтын, 
бірақ 
солардың 
негізінде 
қалыптасатын 
(саңыраулардың  сӛйлеуінің  бҧзылуы,  соқырлардың  бағдарлау 
қабілетінің бҧзылуы,  т.б.)  психикалық жетілмеу және  әлеуметтік 
мінез-қҧлықтың  бҧзылуы  тәрізді  сипатқа  ие.  Кемістік 
биологиялық  негізден  алыс  болса,  оны  психологиялық–
педагогикалық  тҥзету  оңай  болады.  Қарапайым  қызметтермен 
салыстырғанда, жоғары қызметтерді тҥзету жеңіл болады. 
Даму 
ҥдерісінде 
бірінші  және 
екінші  кемістіктер 
арасындағы,  биологиялық  және  әлеуметтік  шартты  бҧзылу 
арасындағы  қатынастар  ӛзгереді.  Егер  оқыту  мен  тәрбиелеудегі 
негізгі кедергі органикалық кемістік болса, яғни, туынды кемістік 
бағыты,  «тӛменнен  жоғары»  болған  жағдайда,  дер  кезінде 
коррекциялық–педагогикалық  жҧмыстар  басталмаса,  екінші 
кезекте пайда болған психикалық жетілмеулер мен жеке тҧлғалық 
қалыптың бҧзылуы, баланың әлеуметтік ортаға, ӛзіне деген кері, 
жағымсыз  кӛзқарасының  қалыптасуында  жетекші  орын  алады. 
Психологиялық  кҥрделі  мәселелер  шеңберін  кеңейте  отырып, 
туынды  кемістік  барлық  қарапайым  психикалық  қызметке  кері 
ықпал  етеді,  патогендік  әсерлер  «жоғарыдан  тӛмен»  қарай 
бағытталады.
 

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: