Оқулық Қазақстан Республикасының Білім және ғылым министрлігі бекіткен

Тіл мҥкістігі бар балалардың сӛйлеуі

жүктеу 1,6 Mb.

Pdf просмотр

бет	166/188
Дата	05.01.2022
өлшемі	1,6 Mb.
	#36556
түрі	Оқулық

1 ... 162 163 164 165 166 167 168 169 ... 188

tebenova-arnaiy-psih

13.5.  Тіл мҥкістігі бар балалардың сӛйлеуі

Ауыр тіл мҥкістігі бар балалардың сӛйлеуді бақылау кезінде,
олардың  сӛйлеуін  ҧйымдастырудағы  қиындықтары,  ӛзге
адамдармен қарым-қатынасына теріс әсер ететіні анықталған. Бҧл
категориядағы
балалардың
тілдік
және
коммуникативті
дағдыларының
ӛзара
байланысы,
яғни
сӛздік
қордың
жҧпынылығы  мен  сараланбауы,  етістік  сӛздігінің  аздығы,
байланысты  сӛйлеудің  ерекшеліктері  т.б.  толыққанды  тілдік
қарым-қатынасқа  кедергі  жасайды.  Содан  сӛйлесу  қажеттілігі
тӛмендейді,  коммуникация  формалары  қалыптаспайды  (диалог
және  монолог),  мінез-қҧлық  ерекшеліктері  пайда  болады:  тілдік
байланысқа  қызықпау,  негативизм,  сӛйлесу  ситуациясында,
бағдар жасай алмау.
Ауыр  сӛйлеу  патологиясы  бар,  мектеп  алды  жасындағы
балалардың  сӛйлесу  дағдысын  зерттеу  жҧмыстары,  олардың
тілдік  қатынасында,  қалыпты  дамудағы  2-4  жасқа  тән  және
ситуациялық-іскерлік форма басым болатынын кӛрсетеді.
Балалардың  бірқатарына,  сӛйлесудің  ситуациялық  емес,
танымдық формасы басым. Олар ересек адамдардың, педагогтың
ҧсынысын  қуана  қабылдайды.  Мысалы,  кітап  оқу:  қарапайым
мәтіндерді  зейін  қойып  тыңдайды,  бірақ,  оқылып  болғаннан

244
кейін,  әңгіме-сҧхбат  ҧйымдастыру  ӛте  қиын  балалар  оқылған
кітап  бойынша,  мҥлдем  сҧрақ  қоймайды,  тіпті  ӛздері  мазмҧндап
бере алмайды, себебі, монологтық сӛйлеу тҥрінің репродуктивтік
жағы  қалыптаспаған.  Ересек  адаммен  сӛйлесуге  қызығушылық
болған  кҥнде,  әңгіме  ҥдерісінде  бала  бірден  бірге  кӛше  береді,
оның  танымдық  қызығушылығы  аз  уақытқа  ғана  жетеді,
әңгімелесу 5-7 минуттан артық созылмайды.
Осылайша,  ауыр  тілдік  патологиясы  бар  балалардың  тілдік
және когнитивті бҧзылуы олардың қоршаған ортамен толыққанды
коммуникативті  байланыстарының  орнығуына,  ересектермен  тіл
табысуға кедергі жасайды, қҧрбыларынан, ҧжымнан бӛлектенуге
мәжбҥр  етеді.  Осыған  орай,  бҧл  балаларды  социум  талаптарына
сәйкес  қолайлы,  тиімді  бейімдеу  мақсатында,  тілдік,  танымдық
және  коммуникативті  әрекеттері  компоненттерін  дамыту  мен
тҥзетуге бағытталған, арнайы жҧмыстар жҥргізілуі қажет.

жүктеу 1,6 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 162 163 164 165 166 167 168 169 ... 188