Оқулық Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігі бекіткен Алматы, 2011 2

227
187. Адам  геномын  зерттеу  нəтижелері  ақуыздарды  коделейтін  қанша  мыңдай
гендердің болатындығын көрсеткен?
А) 30-40;
B) 60-70;
C) 100-120;
D) 20-30;
E) 40-50.
188. Катоболизм кезінде қандай реакциялар өтеді?
А) ас қортылуы;
B) заттардың синтезделуі;
C) заттардың жиналуы;
D) заттардың дифференциялануы;
E) заттардың ыдырап бөлінуі.
189. Анаболизм кезінде қандай реакциялар өтеді?
А) заттардың дифференциялануы;
B) жылудың бөлінуі;
C) заттардың ыдырауы;
D) заттардың синтезделуі;
E) ас қортылуы.
190. Лиофилизацияны қандай үдеріс үшін пайдаланады?
А) дақылдарды сұрыптауда;
B) таза дақылдар алуға;
C) зиянды бактерияларды жоюға,
D) дақылдарды өсіруде;
E) дақылдарды сақтауға.
191. Микроорганизмдердің  метаболизмі  болып  табылатын  сұйық  отынды
белгілеңдер
А) этанол;
B) бензин;
C) ацетон;
D) солярка;
E) метан.
192. Ақуыздардың  қайсысы  аминқышқылдың  құрамы  бойынша  теңдескен  ретінде
эталон бола алады?
А) бұлшық ет ақуыздары;
B) тауық жұмыртқасы ақуызы;
C) бауыр ақуызы;
D) балық уылдырығы ақуызы;
E) бидайдың ақуызы.

228
193. Себінді материалдарын өсіру үшін жасанды орта қандай болуы керек?
А) қою;
B) мөлдір;
C) құрамы бойынша ферментация өтетін ортаға ұқсас;
D) сұйық;
E) ластанған.
194. Зертханалық  жағдайда  өнеркəсіптік  штаммдарды  өсіруге  арналған  қоректік
ортаға қойылатын талаптар?
А) МемСТ-қа сəйкес;
B) залалсыздандыруға жеңіл;
C) консистенциясы қоймалжың;
D) физиологиялық қажеттілігіне сəйкес;
E) құрамының қарапайымдылығы.
195. Қазіргі замандағы биотехнологияның өзіндік ерекшелігі неде?
А) генетикалық өзгертілген микроорганизмдерді пайдалануда;
B) арнайы қондырғылардың пайдаланылуында;
C) өндірістік масштабта жолға қойылғандығы;
D) тағам өнімдерін алуда;
E) органикалық қышқылдар алынуында.
196. Амин  қышқылдарын  алуда  микробиологиялық  тəсілдің  химиялық  тəсілден
артықшылығы неде?
А) D-изомерлерді түзушілігінде;
B) L-изомерлерді түзушілігінде;
C) L,-D-изомерлердің қоспасын алу;
D) жасушада амин қышқылдарының жиналуы;
E) түзушілердің жеңіл еріктеуінде.
197. Белгілі  амин  қышқылына  немесе  терминациялық  сигналға  сəйкес  келетін
нуклеотидтер триплетін қалай атайды?
A) клон;
B) кодон;
C) локус;
D) матрица;
E) мутант.
198. Не  себепті  генді  инженерлік  өнімдерді  алу  үшін  негізінен
E. coli
пайдаланылады?
А) көлемі шағын;
B) құрамы қарапайым;
C) генетикалық жағынан жақсы зерттелген;
D) құрылысы оңай;
E) тез өседі.

229
199. Нан жабу ашытқыларын алу үшін қандай қоректік ортаны пайдаланады?
А) бұршақ;
B) жүгері;
C) меласса;
D) сірне;
E) өсімдік гидролизаты.
200. Температураға төзімділіктеріне байланысты микробтар қандай болып бөлінеді?
А) психрофильді, мезофильді, термофильді;
B) базофильді монофильді, термофильді;
C) гетеротрофты, сапрофитті, вирусты;
D) тетрафильді, гомофильді, базофильді;
E) мезофильді, гетеротрофты, сапрофитті.
201. Психрофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?
А) 80-90
0
С;
B) 20-45
0
С аралығы;
C) 45
0
С-тан жоғары;
D) 50-60
0
С;
E) 20
0
С-тан төмен.
202. Микроорганизмдер  ферменттерінің  əсерінен  органикалық  қосылыстардың
жартылай өзгеріп, қажетті өнім жиналуымен жүретін үдеріс қалай аталады?
А) микробтық индукция;
B) микробтық рансформация;
C) микробтық көбейту;
D) микробтық стерильдеу;
E) ферменттер өндіру.
203. Микробтық трансформация нəтижесінде қандай заттар алынады?
А) өндірістік қажеттілікке байланысты құнды өнімдер;
B) метаболиттер;
C) қажетсіз заттар;
D) микрорганизмдер;
E) бактериялар мен ашытқылар.
204. Ферментация  өнімі  жасушалар  биомассасы  болған  жағдайда  қандай  заттар
қалдық зат болып саналады?
А) ферменттер;
B) микроорганизмдер;
C) культуралды ортаның сұйықтығы;
D) жасушалар;
E) меласса.

230
205. Термофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?
А) 30-40
0
С;
B) 1-15
0
С;
C) 45
0
С-тан жоғары;
D) 45
0
С-тан жоғары;
E) 10
0
С-тан төмен.
206. Мезофильді бактериялардың температуралық тіршілік ету аясы қанша?
А) 20-45
0
С аралығы;
B) 1-15
0
С ;
C) 45
0
С-тан жоғары;
D) 30-40
0
С;
E) 80-90
0
С.
207. Ферментацияның негізгі өнімі культуралды сұйықтығы болған жағдайда қандай
заттар қалдық зат болып саналады?
А) микроорганизмдер;
B) культуралды сұйықтығы;
C) амин қышқылдары;
D) жасушалық заттар;
E) бактериялар мен ашытқылар.
208. Седиментация  мен  декантация  əдісі  ақырғы  өнімдерден  нені  бөліп  алуда
қолданылады?
А) жасушаларды;
B) културалды сұйықтығын;
C) микроорганизмдерді;
D) қоректік ортаны;
E) бактерияларды.
209. Экстракция əдісі ақырғы өнімдерден нені бөліп алуда қолданылады?
А) жасушаларды;
B) микроорганизмдерді;
C) ерітілген метаболиттерді;
D) гормондарды;
E) ақуыздарды.
210. Флотация əдісі ақырғы өнімдерден нені бөліп алуда қолданылады?
А) културалды сұйықтығын;
B) жасушаларды;
C) микроорганизмдерді;
D) қоректік ортаны;
E) бактерияларды.

231
211. Қандайда бір зат арқылы қоршаған ортадағы газдарды, буларды немесе еріген
заттарды сорып алу қалай аталады?
А) сорбция əдісі;
B) экстракция əдісі;
C) флотация;
D) декантация;
E) хромотография.
212. Қандай заттарды əртүрлі ауруларды диагностикалау үшін қолданады?
A) моноклонды антиденелер;
B) минералдар;
C) биокатализаторлар;
D) микроэлементтер;
E) ақуыздар мен майлар.
213. Өсімдіктің  соматикалық  гибридизациясына  негізделген  протопластарды
біріктіру əдісі қашан пайда болды?
А) 1962 ж.;
B) 1957 ж.;
C) 1970 ж.;
D) 1965 ж.;
E) 1445 ж.
214. Өсімдіктің  соматикалық  гибридизациясына  негізделген  протопластарды
біріктіру əдісін қалай атайды?
А) дигибридтеу;
B) гетеросексуальды;
C) гомосексуальды;
D) гибридтеу;
E) парасексуальды.
215. Генетикалық модификацияланған (ГМ) деп қандай өсімдіктер айтылады?
А) гибридті өсімдіктер;
B) ағзасына жат ген (трансген) ендірілген өсімдіктер;
C) галлофитті өсімдіктер;
D) су тапшылығына төзімді өсімдіктер;
E) масағы өзгертілген дəнді дақылдар.
216. Трансгендердің  басқа  өсімдік  түрлеріне  спонтанды  түрде  көшуі (миграция)
қалай аталады?
А) кросс;
B) имбридинг;
C) ауткроссинг;
D) мутация;
E) гибридизация.

232
217. Генетикалық  модификацияға  ұшыратылған, ағзасында  летальды  гені  бар
жəндіктерді, табиғи ортадағы жабайы туыстары арасына жіберу қалай аталады?
А) «Биогенетика»;
B) «Биошантаж»;
C) «Биодиверсант»;
D) «Модификант»;
E) «Мутант».
218. Өсімдік ұрығының ары қарай өсу қабілетінің жойылуын қамтамасыз ететін əдіс
қалай деп аталады?
А) респираторлық;
B) терминаторлық;
C) трансгендік;
D) трансплантациялық;
E) жасушалық.
219. Қазіргі кезде адамдардың тағамдық қолданылуы үшін шығарылған генетикалық
модификацияланған жануарлардың қандай түрі бар?
А) трансгенді бекіре балығы мен Enviropig шошқасы;
B) доли қойы мен сиыр;
C) қояндар мен тауықтар;
D) жылқы мен сиыр;
E) түйе мен қой.
220. Агрегациялық əдісті алғаш рет кім жəне қашан ұсынған?
А) Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;
B) Г. Корана жəне Пол Берг, 1972 ж. ж.;
C) Ж. Барский, 1960 ж.;
D) Алексис Каррель, 1913 ж.;
E) Г. Габерланд, 1902 ж.
221. Инекциялық əдісті алғаш рет кім жəне қашан ұсынған?
А) Алексис Каррель, 1913 ж.;
B) Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;
C) Пол Берг, 1972 ж.;
D) Р. Гарднер, 1968 ж.;
E) А. Пушкин, 1887 ж.
222. Иньекциялық əдісте қандай кезеңдегі эмбриондар пайдаланылады?
А) метафаза;
B) моноцит;
C) бластомер;
D) профаза;
E) бластоцит.

233
223. Агрегациялық əдісінде қандай кезеңдегі эмбриондар пайдаланылады?
А) бластоцит;
B) бластомер;
C) анафаза;
D) моноцит;
E) телофаза.
224. Алғаш рет агрегациялық əдіс арқылы түр аралық тірі химерлі ұрпақты кім жəне
қашан алды?
А) Г. Габерланд, 1902 ж.;
B) Тарковский жəне Минц 1961-1962 ж.ж.;
C) Г Корана жəне Пол Берг, 1972 ж. ж.;
D) Алексис Каррель, 1913 ж.;
E) Р. Гарднер мен М. Джонсон, 1973 ж.
225. Ағзаға  енген  жат  биологиялық  материалдарға  қарсы  қандай  ақуыздық  заттар
жасап шығарылады?
А) гемолглобиндер мен лейкоциттер;
B) лимфоциттер жəне антиденелер;
C) ақуыздар мен ферменттер;
D) гормондар мен ақуыздар;
E) тромбоциттер мен моноциттер.
226. Алғаш рет гибридома деп аталатын зат қашан шығарылды?
А) 1965 ж.;
B) 1985 ж.;
C) 1987 ж.;
D) 1970 ж.;
E) 1975 ж.
227. Гибридомалардың басты ерекше қасиеттері не?
А) антиденелер шығаруы мен жасанды қоректік ортада шексіз көбейе алуы
B) иммунитетті күшейтуі;
C) қан құрамын тұрақтандыруы;
D) қан құрамын сұйылтуы;
E) гемоглобиндер санын арттыруы.
228. Қазақстанда Биотехнологиялық Ұлттық Орталығы қашан құрылды?
А) 1993 ж.;
B) 2000 ж.;
C) 2005 ж.;
D) 1995 ж.;
E) 1990 ж.;

234
229. Биосинтетикалық  үдерістер  жүргізуге  арналған  сиымдылығы  əртүрлі
қондырғылар қалай аталады?
А) биостабилизаторлар;
B) биореакторлар;
C) биолабораториялар;
D) биоқондырғылар;
E) биореттегіштер.
230. Биореакторларды қолданудағы басты мақсат не?
А) реагенттерді адамдарға қажетті ақырғы өнімін алуға бағыттап индукциялау;
B) микробтарды құрту;
C) микробтарды көбейту;
D) зең саңырауқұлақтарын өсіру;
E) атом энергиясын алу.
231. Хайуандар  мен  адамдардың  жасушалары  эукариот  жəне  прокариот
жасушаларымен салыстырғанда не себептен бүлінгіш жəне тіршілік ету жағдайына
аса сезімтал келеді?
А) ядросы болмағандықтан;
B) жасуша қабаты болмағандықтан;
C) цитоплазмасы қоймалжың келгендіктен;
D) көлемі үлкен болғандықтан;
E) температураға шыдамсыздығынан.
232. Малазықтық  ақуыз  өндіру  мақсатында  кеңінен  қолданылатын  ферментерлер
қандай фазалы тобына жатады?
А) газды жəне сұйықтық фазалы (ГСФ);
B) газды фазалы (ГФ);
C) сұйықтық фазалы (СФ);
D) қатты, газды, сұйықтық фазалы (ҚГСФ);
E) жұмсақ, тығыз фазалы (ЖТФ).
233. Вакциналардың қай түрі ең алғаш қолданыла басталды?
А) тірі вакциналар;
B) өлтірілген вакциналар;
C) химиялық вакциналар;
D) анатоксиндер;
E) гибридті вакциналар.
234. ДНҚ-ы бар бактериофагтар жасушаға векторлар ретінде қалай енгізіледі?
А) жасушалардың лизисі кезінде;
B) трансформация арқылы;
C) коньюгация арқылы;
D) протопластардың қосылуы арқылы;
E) трансдукция арқылы.

235
235. Антибиотиктер, дəрумендер жəне де басқа биологиялық белсенді заттарын алу
мақсатында қандай фазалы ферментерлер қолданылады?
А) газды фазалы (ГФ);
B) сұйықтық фазалы (СФ);
C) газды жəне сұйықтық фазалы (ГСФ);
D) қатты, газды, сұйықтық фазалы (ҚГСФ);
E) жұмсақ, тығыз фазалы (ЖТФ).
236. Микроорганизмдер  тіршілігінің  қандай  сатысында  антибиотиктер  синтезі
жүреді?
А) трофофазада;
B) идиофазада;
C) лаг-фазада;
D) логарифмикалық фазада;
E) стационарлық фазада.
237. Бактериялардың протопластарын қандай жолмен алады?
А) жасуша қабырғасына энзиматикалық əсер арқылы;
B) қыздыру арқылы;
C) температураны алмастыру арқылы;
D) жасуша қабырғасының синтезін бұзу арқылы;
E) құрғату арқылы.
238. Қоректік орталарды қалай залалсыздандырады?
А) қайнаған сумен;
B) 200
0
С құрғақ ыстықпен, 2 сағат;
C) 70
0
С бумен, 15 минут;
D) 120-124
0
С ыстық бумен, қысымы 1 атм, 1 сағат;
E) қыздыру арқылы.
239. Антибиотиктерді  өте  жоғары  синтездеу  мүмкіншілігі  бар  продуценттерді
қандай жолмен алады?
А) популяция құрамынан іріктеу арқылы;
B) табиғи сұрыпталу жолымен;
C) мутагендермен бір рет өңдеу арқылы;
D) рентген сəулелерімен сəуленедіру арқылы;
E) мутагендермен көп рет ықпал ету жəне іріктеу.
240. Биореакторларды аэрациялау қандай əдістерге бөлінеді?
А) технологиялық, биологиялық, биотехнологиялық;
B) химиялық, физикалық, механикалық;
C) биологиялық, физикалық, механикалық;
D) механикалық, пневматикалық, циркуляциялық;
E) қысымдық, температуралық, режимдік.

236
241. Аэрациялауға арналған ауа ферментаторға не арқылы жеткізіледі?
А) клапан;
B) вентил;
C) тесік;
D) барботер;
E) қақпақ.
242. Жасушалық культураның бөгде микроорганизмдермен бұзылуы қалай аталады?
А) бүліну;
B) сасып кету;
C) контомация;
D) революция;
E) ыдырау.
243. Силостеу үдерісінде жиналатын сүт қышқылы бактерияларға қандай əсер етеді?
А) бактерияларды көбейту;
B) бактерияларды жойып жіберу (бактериоцидтік);
C) бактерияларды активтендіру;
D) бактерияларды индукциялау;
E) бактерияларды мутациялау.
244. Силостейтін массаның  қажетті  ылғалдылығы  қанша  пайыз  көлемінде  болғаны
лəзім?
А) 65-75%;
B) 75-85%;
C) 85-95%;
D) 55-65%;
E) 45-55%.
245. Халық  шаруашылығында  көмірсутектері  мен  майларды  жанар-жағар  май
ретінде қандай өңдеуден кейін пайдалануға болады?
А) қыздырғаннан кейін;
B) гидролиздегеннен кейін,
C) химиялық жолмен этирификациялағаннан кейін;
D) салқындатқаннан кейін;
E) эфирлегеннен кейін.
246. Қазіргі  кезде  ашу  өндірісінде  этил  спиртін  дайындауда  пайдалануға  ең
жарамды деп есептелетін қандай өнім?
А) гормондар мен ферменттер;
B) целлюлоза,
C) крахмал;
D) ақуыздар;
E) лигноцеллюлоза.

237
247. Жасыл өсімдіктер  хлоропластарындағы сутегі молекуласының ыдырауы қалай
аталады?
А) синтез;
B) гидролиз;
C) ашу үдерісі;
D) фотолиз;
E) катализ.
248. Хлоропластардан  бос  күйіндегі  сутегін  шығару  үшін  қандай  фермент  қызмет
атқарады?
А) гидрогеназа;
B) пепсин.
C) ауксин.
D) изолейцин;
E) лизин.
249. Оттегінсіз ортада органикалық заттарды ыдырату нəтижесінде метан газын түзе
жүретін микроорганизмдерін алғаш бөліп алған ғалым?
А) А.С. Пушкин;
B) В.Л. Омелянский;
C) Л. Пастер;
D) И.Н. Мечников;
E) Р. Гарднер.
250. Метан  түзілу  үдерісіндегі  реактордағы  температуралық  режимді  қандай
топтарға бөледі.
А) термофильді, нейтрофильді;
B) нейтрофильді, базофильді;
C) психрофильді, мезофильді, термофильді;
D) базофильді, психрофильді;
E) мезофильді, базофильді.
251. Биогеотехнологияның ресми пайда болған уақыты қай жыл деп есептетелінеді?
А) 1957 ж.;
B) 1932 ж.
C) 1922 ж.;
D) 1905 ж.;
E) 1915 ж.
252. Өндірісте этанолды алу кезінде түзілетін қосымша өнімдер?
А) СО
2
 жəне ашытқы;
B) сутегі;
C) газдар;
D) қышқылдар;
E) ақуыздар, ферменттер.

238
253. Метан  түзілудегі  ашу  үдерісінің  қалыпты  жүруі  үшін  қандай  орта  қажет
болады?
А) əлсіз сілтілік (рН = 6,7-7,6);
B) өте қышқылдық (рН = 1-4,8);
C) сілтілік (рН = 7,7-8,6);
D) бейтарап (рН = 5,7-6,6),
E) əлсіз қышқылдық (рН = 4,6-5.5).
254. Аэробты  микроорганизмдерді  пайдаланып  ластанған  суды  тазалау
қондырғысы?
А) септотенк;
B) аэротенк;
C) метанотенк;
D) альготенк;
E) олиготенк.
255. Аз тоннажды биотехнологиялық өндіріс өнімдері?
А) гормондар, метаболиттер;
B) декстран, сахароза;
C) ақуыздар, амин қышқылдары;
D) майлар, көмірсулар;
E) дəрумендер, ферменттер.
256. Көп тоннажды биотехнологиялық өндіріс өнімдері?
А) майлар, көмірсулар;
B) декстран, сахароза;
C) ақуыздар, амин қышқылдары;
D) органикалық қышқылдар, микроб биомассасы;
E) гормондар, метан газы.
257. Жат текті генетикалық информацияға əсерленетін жəне макроорганизмді бұдан
қорғауға қатысатын мүшелер жəне жасушалар жүйесі қалай аталады?
А) тірек-қимыл аппараты;
B) жүйке жүйесі;
C) ас қорту жүйесі;
D) иммундық жүйе;
E) секреторлық жүйе.
258. Иммундық жүйе қанша негізгі құрамдас бөліктерден тұрады?
А) жасушалық, молекулалық жəне генетикалық;
B) иммундық, жүйкелік, ас қорыту;
C) несеп-жыныс, эндокриндік;
D) мүшелер мен жасушалардан;
E) ағзалық, жасушалық жəне жүйкелік.

239
259. Руданы  биогеотехнологиялық  өңдеудің  негізінде  микробиологиялық  үдеріс
жататынын алғаш рет дəлелдеген ғалымдар?
А) А.С. Пушкин;
B) Рудольф жəне Хельброннер;
C) Л. Пастер;
D) И.Н. Мечников;
E) Р. Гарднер.
260. Гидрометаллургияда  қолданылатын

жүктеу 4,09 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: