Оқулық Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі алматы, 2014 А. Н. Доғалов

жүктеу 2,49 Mb.

Pdf просмотр

бет	219/610
Дата	04.01.2022
өлшемі	2,49 Mb.
	#36085
түрі	Оқулық

1 ... 215 216 217 218 219 220 221 222 ... 610

Экономикалык теория

«үш
кит»
деген атауға ие болды:
1.  Шерман  заңы
  (1890  ж.).  Бұл  заңмен  сауданы  құпия  моно-
полизациялауға тыйым салынады, кез келген салаға және бағалар
туралы келісімдерге бақылау орнатылады.
2. Клейтон заңы
(1914 ж.). Бұл заң бағалық дискриминацияға
(кейбір жағдайларда қалыптасқан бәсекенің қалыптасқан  ерекше-
лігіне қарай), өткізу саласында іскерлік белсенділіктің шектелуіне,
бірігудің белгілі бір түрлеріне, басшылардың өзара байласуына тыйым
салады.
3. Робинсон-Пэтмэн заңы
(1936 ж.). Бұл заң сауда саласында
іскерлік  белсенділіктің  шектелуіне,  соның  ішінде,  бағалық
дискриминацияға тыйым салады.
1950 жылы Клейтон заңына
Селлер-Кефовер түзетуі
қабылданды:
заңсыз  бірігудің  түсінігі  нақтыланды.  Яғни  активтерді  сатып  алу
жолымен бірігуге тыйым салынды. Егер Клейтон заңы ірі фирмалар-
дың көлденең бірігуіне тосқауыл қойса, онда Селлер-Кефовер түзетуі
тігінен бірігуді (мысалы, өндіріс – өнімді өткізу) шектеді.
Еуропалық  мемлекеттердің  көбінде  ұзақ  уақыт  бойы  анти-
монополиялық заңдылықтар мүлдем болмады. Қабылданған бірқатар
заңдар тәжірибеде өте сирек қолданылып, жеке немесе ұжымдық
нарықтық  билікті  асыра  пайдаланушыларға  ғана  бағытталды.
Еуропалық мемлекеттердің үкіметтері оларда өндірістердің шоғыр-
лану  деңгейі  АҚШ-қа  қарағанда  төмен  деп  болжады.  Сондықтан
Еуропада шоғырлану үдерісіне және картельдердің қалыптасуына
жол берілді.
Антимонополиялық саясат нарықтық айырбасқа қатысушылардың
арасындағы қатынастарды реттеуге бағытталады. Мұндай реттеудің

119
екі бағыты орын алады: 1) іскерлік тәртіптің белгілі бір әділетсіз
түрлерін  шектеу  немесе  тыйым  салу;  2)  бәсекелестік  нарықтық
құрылымды қалыптастыру.
Қазіргі  уақытта  таза  монополия  нарығын  мемлекет  тарапынан
реттеудің  әлемдік  тәжірибе  тұрғысынан  қалыптасқан  бірнеше
тәсілдері бар, яғни

жүктеу 2,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 215 216 217 218 219 220 221 222 ... 610