МОДУЛЬ 2
МОДУЛЬ 2
ЖЫНЫСТЫҚ ҚАТЫНАСТАР АРҚЫЛЫ БЕРІЛЕТІН
ИНФЕКЦИЯ ЖӘНЕ ҚАЖЕТСІЗ ЖҮКТІЛІК
ЖЫНЫСТЫҚ ҚАТЫНАСТАР АРҚЫЛЫ БЕРІЛЕТІН ИНФЕКЦИЯ
ЖӘНЕ ҚАЖЕТСІЗ ЖҮКТІЛІК
Уақ ыт мө лшері:
3 сағ ат 70 минут
Мағ лұ мат:
Кү н сайын 1 миллион адам жыныстық қ атынастар арқ ылы инфекцияны жұ қ тырады. Ал
ЖЖББИ мен ауырғ ан жағ дайда АҚ ТҚ -ны жұ қ тыру қ аупі жоғ ары. Қ ауіпсіз секс практикада
ЖЖБИ-ді жұ қ тыру қ аупін тө мендетеді. Адамдар АҚ ТҚ /ЖҚ ТБ туралы білімдері, қ ажетті
шешімдермен дұ рыс қ атынас орнату, тиімді ортағ а бағ ыттағ ан бағ дарлама болғ ан
жағ дайда ө здерін қ орғ ай алады.
Шолу:
Жасө спірім кезең де қ ажетсіз жү ктілік, ЖЖБИ мен АҚ ТҚ /ЖҚ ТБ ең маң ызды сұ рақ тар
болып табылады. Жасө спірім кезең - бұ л жеке бастарын қ анағ аттандыратын жә не тә жірибе
жасайтын кезең . Бұ л сұ рақ тарды жасө спірімдерге бағ ыттау ө те маң ызды, себебі олардың
қ ауіпті тә ртіптері мен тә жірибе жасаулары АҚ ТҚ -ны жұ қ тыруғ а ә келуі мү мкін.
Сексуалдық ұ ғ ым, жыныстық тә рбие, сексуалды саулық жә не адамдардың қ ұ қ ығ ы
тү рлі контексте ә р тү рлі мағ ына береді. Ә р тү рлі адамдар мен қ оғ амдардың тү сінігінде де
айырмашылық тар бар. Сондық тан да, сексуалдық ты мә дениет,салт-дә стү р, дін жә не
мораль контексі дең гейінің ұ ғ ымында тү сіну қ ажет.
Сіздердің сессияғ а дайындық тарың ызғ а тө мендегі айтылғ андар кө мектесуі мү мкін.
Модульда талғ анғ ан концепция қ атысушылардың АҚ ТҚ /ЖҚ ТБ ауруларын болдырмауғ а
болатындығ ын тү сінуге кө мектеседі.
Сонымен қ атар қ атысушылар дұ рыс тә ртіптерімен жү йелі маң ызды шешім қ абылдай
алады.
Жасө спірімдер ЖЖБИ жә не АҚ ТҚ /ЖҚ ТҚ -ғ а ө те осал, бұ л қ арым-қ атынас тә ртібін
жә не сезімдерін айқ ындау кезең інде болады. Сексуалдық тә ртіп осы кезең нің маң ызды
бө лігі болып табылады. Біреуді зерттей бастау қ ауіпті болуы мү мкін. Бұ л наркотиктері
тә жірибе жасаушыларғ а қ атысты.
Кейбір жастар ЖЖБИ жұ қ тырушы немесе жү кті болуы мү мкін. Жыныстық
қ атынастар арқ ылы инфекция мен жү кті болу, олардың АҚ ТҚ -ны жұ қ тыруына, ал АҚ ТҚ ө з
кезегінде ЖҚ ТБ-ғ а ә келеді.
Жастар ө здерін мық тымын деп жиі ойлайды. Олар "ЖҚ ТБ-ол менімен ондай болу
мү мкін емес" деген ұ ғ ымда болады.
ЖЖБИ мен АҚ ТҚ аз адамдар шең беріндегі ауру емес. Белгілі топ адамдарына
жататындық тарына қ арамастан қ ауіпті тә ртіп нә тижесінде ЖЖБИ мен АҚ ТҚ жұ қ тырушы
мү мкін. Сенің кім екенің емес, сенің не істейтінің де.
Дү ниежү зінде 60% жаң адан АҚ ТҚ жұ қ тырғ ан жастардың ү лесіне тиеді (2004ж.
БҰ Ұ ЖҚ ТБ).
2004ж. соң ында 39,4 мың адам (олардың 37,2 миллионы ересек, 17,6 миллионы ә йел, 2,2
миллионы 15 жасқ а дейінгі балалар) АҚ ТҚ /ЖҚ ТБ мен ө мір сү реді.
АҚ ТҚ -мен жаң адан 4,9 миллион адам инфекцияланғ ан (олардың 4,3 миллионы жә не
640,000 15 жасқ а дейінгі балалар). Сонымен, 2004 жылы ЖҚ ТБ 3,1 миллион адамның ө ліміне
себепші болғ ан (олардың 2,6 миллионы ересек адам, 510,000 15 жасқ а дейінгі балалар.
(БҰ Ұ ЖҚ ТБ 2004ж.) АҚ ТБ инфекциясын жұ қ тырушылардың кө пшілігі ә йелдер, ө йткені олар
биологиялық жә не ә леуметтік тұ рғ ыдан ө те осал. Кү н сайын бір миллион адам ЖЖБИ
жұ қ ты-рады, олар да АҚ ТҚ -ғ а ә сершіл болады. ЖЖБИ флора мен фаунаның кез-келген
репродуктивті жү йесі бар тү рінде кездеседі. Сонымен қ оса, ө кінішке орай, ЖЖБИ адамдар
арасында моральдық аспекті тұ рғ ысында да қ арастырылады.
Кө птеген елдерде инфекциялар арасында ЖЖБИ ерлер мен ә йелдердің репродкутивті
денсаулығ ында кездеседі. (18-44 жас). Дегенмен жұ қ тырғ андар кө п ретте бұ л
инфекциялардың елде таралғ анын жә не ө зінің жұ қ тырғ анын ескермейді. Мұ ның бір
себебі ауырудың ешқ андай белгілерсіз болуы жә не басқ асы ЖЖБИ-мен тек қ ана жаман
адамдар жұ қ тырады деген ойдың қ алыптасуы. Осы орайда кез-келген еркек жә не ә йел,
жасына, ұ лтына, этикалық тұ рғ ысына немесе кү н кө ру дә режесіне қ арамай ЖЖБИ-ді
ЖЫНЫСТЫҚ
ҚАТЫНАСТАР
АРҚЫЛЫ
БЕРІЛЕТІН
ИНФЕКЦИЯ
ЖӘНЕ
ҚАЖЕТСІЗ
ЖҮКТІЛІК
49
жұқтыруы мүмкін.
Қауіпсіз жыныстық қатынас, ЖЖБИ мен АҚТҚ-ның жұғу қаупін азайтады. Бұл жыныстық
қатынас кезінде ағзадағы сұйықтықтар ұрықтың қанға қосылуын азайтады. Қауіпсіз жыныстық
қатынас барлық қауіпті түгелімен жоймайды тек қан азайтады. Қорғанбаған анальды және ва-
гинальды түрдегі, инфекцияланған адаммен жыныстық қатынас, инфекцияның жұғуына қатер
туғызады. Қорғанбаған оральды қатынас жұғу қаупін төмендетеді, бірақ түгелімен бар қауіпті
жоғалтпайды. ЖЖБИ мен АҚТҚ-ны жұқтырмаудың ең тиімді жолы (вагинальды, анальды,
оральды инфекция жұқтырған адаммен ұзақ уақыт қатынаста болмау).
АҚТҚ-ны болдырмаудың көптеген жолдары бар. Жеке қорғаныс жұқтыруға бейім адамдар
үшін қажет, адам өзін ұстай білуіне қарай көрінеді. Талданған концепцияға қатысушыларға
АҚТҚ/ЖҚТБ-ның болдырмайтын жолдарының бар екенін білдіреді. өмір сүру жолдарын таң-
дауында АҚТҚ/ЖҚТБ-ны алдын-ала отырып, берілген модуль талқыланады. Қатысушылар
қабылданған шешімнің маңыздылығын көре отырып қауіпсіз және дұрыс жолды таңдайды.
Тапсырмалар:
Модульды қарастырғаннан кейін қатысушылар міндетті:
1.
Жасөспірім қыздардың жүкті болу факторларын анықтау
2.
Жасөспірім кездегі жүктіліктің физиологиялық, психологиялық, әлеуметтік және
экономи-калық жағынан өз іздерін қалдыратынын білу.
3. Жасөспірім кездегі жүктілікті болдырмау жолдарын түсіндіру
4. ЖЖБИ, жалпы белгілері және ауру себептері
5.
ЖЖБИ туралы қате түсінікті анықтау және оларды түсіндіру
6.
АҚТҚ және ЖЖБИ арасындағы байланысты түсіну
7.
АҚТҚ мен жасөспірімдер арасындағы жүктілікті болдырмау жолдарын білу
8.
Жыныстық қатынас туралы білу (жыныстық қатынастың әр түрлі жолдары және жоспар-
ланбаған қажетсіз жүктілік)
9.
АҚТҚ/ЖҚТБ және ЖЖБИ проблемасына қарсы нақты шаралар жасау
Мазмұны:
1.
Жасөспірім кезіндегі жүктілік және оның дамуға әсері
2.
Жасөспірім кезіндегі гендерлік аспектісі (сонымен қатар анаға, балаға, отбасына әсері)
3.
ЖЖБИ туралы түсінік, ЖЖБИ түрлері
4.
ЖЖБИ мен АҚТҚ/ЖҚТБ арасындағы байланыс
5.
АҚТҚ/ЖҚТБ проблемалар және оларды болдырмаудағы қиыншылықтар
6.
АҚТҚ/ЖҚТБ проблемасымен байланысты қабылданған шешім.
Бағалау:
Сұрақ-жауап келесі пункт бойынша қойылады:
1.
Қандай себептен қажетсіз жүктілік пайда болады?
2.
Қажетсіз жүктілікке көбнесе әйелді кінәләй ма, жоқ еркекті кінәлай ма? Неліктен?
3.
Қажетсіз жүктіліктен қалай құтылуға болады?
4.
Сіз ЖЖБИ жайлы не білесіз? Сіз ЖЖБИ-ң қандай түрін және белгілерін білесіз?
5.
ЖЖБИ-ң алдын-алу мен емделудің пайдасы қандай?
6.
АҚТҚ/ЖҚТБ мен ЖЖБИ-ң қандай байланысы бар?
7.
ЖЖБИ-ң АҚТҚ-ға айналуына қандай қатерлер бар?
8.
АҚТҚ/ЖҚТБ-ң алдын-алу және қаупі жайлы түсіндіріңіз.
Оқу жаттығулары:
1.
Жасөспірімдерге жүктіліктің олардың өмірі үшін қалай әсер ететін түсіндіру
2.
Жасөспірім шақтағы жүктілік жайлы түсінік қалыптастыру
3.
ЖЖБИ және оның түрлері жайлы түсінік қалыптастыру
4.
ЖЖБИ-ң алдын алуының әдіс-тәсілдері
5.
Қауіпсіз жыныс-қатынасы жайлы түсінік қалыптастыру
6.
АҚТҚ/ЖҚТБ-ң жағымсыз мәселері жайлы түсінік қалыптастыру
Фасилитаторға ұсыныс:
ЖЫНЫСТЫҚ
ҚАТЫНАСТАР
АРҚЫЛЫ
БЕРІЛЕТІН
ИНФЕКЦИЯ
ЖӘНЕ
ҚАЖЕТСІЗ
ЖҮКТІЛІК
50
Достарыңызбен бөлісу: |
