Нөмірлеу және атауы
Уақыт (үйренуге кеткен орташа уақыт: 1академиялық сағат 45 минутқа тең болады)
Хабарлау
Шолу
Міндеттер
Мазмүны
Үйрету жаттығулары
Қорытынды жасау
Оқытушыға кеңес
Әдістер логикалық реттілікпен берілген
Толыққанды курсты жүргізу үшін оқытушыға оқушылармен осы Нұсқауда көрсетілген
үлгілердің бірін қалдырмастан басынан аяғына дейін жүргізуге кеңес береді.
Осы Нұсқауда 11 модуль ұсынылған:
1-Модуль.
Ер жету. Жас өспірімдердің анатомиялық-физиологиялық
және психологиялық ерекшеліктері.
2-Модуль.
Жыныстық қатынас жолымен берілетін күтпеген жүктілік және
инфекциялар.
З-Модуль.
АҚТҚ/ЖҚТБ туралы негізгі мәліметтер
4-Модуль.
АҚТҚ/ЖҚТБ терті және оның әсері
5-Модуль.
АҚТҚ/ЖҚТБ және есірткі пайдалану
6-Модуль.
АҚТҚ/ЖҚТБ және адамның құқығы
7-Модуль.
АҚТҚ-ны жүқтырған адамдарға көмек көрсету және оларды
қолдау
8-Модуль.
АҚТҚ/ЖҚТБ дерттерімен таралуына қарсы күреске қоғамды
тарту
9-Модуль.
Оқу-білім беру үрдісіндегі АҚТҚ/ЖҚТБ бойынша үйрету
сауықтыру бағдарламаларын жетілдіру.
10- Модуль
Өмірлік дағдыға үйрету.
11- Модуль
АҚТҚ/ЖҚТБ бойынша алдын алу бағдарламаларына
мониторинг жүргізу және бағалау.
ОҚЫТУ
ҮЛГІЛЕРІ
32
МОДУЛЬ 1
МОДУЛЬ 1
ЕР ЖЕТУ. ЖЕТКІНШЕКТЕРДІҢ АНАТОМИЯЛЫҚ,
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Осы модульді оқулыққа енгізу жасөспірімдердің анатомиялық және психологиялық ерекше-
ліктерінің мәселелері бойынша келешек мұғалімдердің білім деңгейлерін көтеру қажетілігінен
туындап отыр. Бұл білім жеткіншектердің дұрыстап түсінуін жағдай жасайды. Бұдан басқа да,
әрбір оқытушы оқушылардың денсаулықты сақтау мен нығайтуға байланысты қойған
сұрақтарына анық жауап беруге дайын болуы тиіс.
Білім алу барысында оқушыларды ыңғайсыздық тудырмау мақсатында ер балалар мен қыз
балаларға бөлек сабақ жүргізген дұрыс.
Уақыты:
4 академиялық сағат
Хабарлау
Жасөспірімдер (ДДҰ анықтауларына қарағанда 10 мен 19жас аралығындағылар жасөспірім
болып табылады) балалық шақтан ересек шаққа көшуге байланысты сезімдік, физикалық,
әлеуметтік және ақыл-ой жағынан күрделі өзгерістерді бастарынан кешіреді. Бүл кезең-жыныс-
тың жетілу кезеңі деп аталады. Ересек тарта бастаған жасөспірімдерге жыныстық жетілу тұрғы-
сынан ақыл кеңестер берген жөн. Көптеген жасөспірімдер осы кезеңде өздерін ыңғайсыз жағ-
дайларға соқтырып, өз-өзіне сенімсіздік таныта бастайды. Жыныстық жетілу жағынан білімде-
рінің таяздығынан оларда мазасыздық туындайды. Ересек адамдардың міндеті өткінші
кезеңдегі анатомиялық - физиологиялық және психологиялық өзгерістері туралы, жыныстық
қатынастар жөнінде дұрыс, сенімді де түсінікті ақпараттар беруі тиіс.
Шолу.
Жасөспірім кезеңі - бұл қиын өткінші кезең болып табылады. Физикалық өзгеріс-тек
ересектену барысының бір бөлігі ғана. Бір мезгілде жасөспірімдер көптеген әлеуметтік және
психологиялық мәселелерге ұшырай бастайды, өз құрдастарымен дұрыс қарым-қатынас
жасауды үйренеді, этикалық ұстанымдарды әзірлейді, ақыл-ой жағынан жетіледі, жеке және
ұжымдық жауапкершілік сезімдерін сезіне бастайды. Осы кезде жасөспірім қалыптасып келе
жатқан жыныстық жағындағы мәселелерді шешуі тиіс, атап айтқанда жаңа жыныстық
сезімдерге бейімделеді, жыныстық белсенділіктің әр түрлі үлгілеріне араласады, оянып келе
жатқан махаббатты сезіне бастайды.
Көптеген жасөспірім осы кезеңде ыңғайсыздық пен сенімсіздікті байқайды. Екінші жағынан
жасөспірім кезеңі - бұл ашық та айқын уақыт, физикалық даму, ақыл-ой және сезімнің жетілуі-
мен, өз үйлесімін табады және де еркіндікті сезінеді. Жасөспірім кезеңі - бұл тек қорқыныштар
мен сақтанудың кезеңі ғана емес, сонымен қатар алып-ұшып тұрған уақытты сезіну болып
табылады.
Жасөспірімдік жастың қарама-қарсылығы - бала ересек мәртебесін және ересектік мүмкін-
дік алуға ұмтылады, мұнымен қоса ересектік жауапкершіліктен қашпайды. Жасөспірімдер
көбінесе ата-аналарының айтқандары дұрыс болған күннің өзінде де, олардың ескертулері мен
өмірлік тәжірибелерін қабылдаудан бас тартады, оның өзін жеке тамаша және қайталанбас
тәжірибе алғысы келеді, өздері қате жасап, сол қателеріне қарай үйренгілері келеді. Осы жасқа
тән нәрсе - өзінің белгілі жасөспірімдік ортада жеке еңбектерін мойындауға ұмтылуы.
Жасөспірімдік жастың қарбалас табиғаты әсіресе жыныстық салада қатты байқалады.
Жыныстық жетілуі қалыптасу барысында жасөспірім көптеген мәселелер жөнінде ойланып,
толғанып, тұтастай нақты мәселелерді шешеді:
1. Ол ересектенуіне қарай сыртқы келбетінің қалай өзгергендігін, айналадағылардың көзі-
мен қарағанда шынында өзінің қандай және кім екендігін білгісі келеді.
2. Ол өзінің жеке тәнін, жыныстық қабілеті мен реакцияларын таниды.
3. Онда белгілі бір жыныстың бар болуы туралы пікір қалыптасады, ол өзінің жыныстық
рөлін ойнай бастайды.
4. Ол сүюді және жыныстық қатынасқа түсуді үйрене бастайды.
5. Оның жыныстық құндылықтарының жеке бір жүйесі қалыптасады.
Төмендегедей нәрселерді айту ересектер үшін айтарлықтай қиындықтар туғызады:
Физикалық өзгерістер не үшін болады?
Өзіндік эррекция неге болады?
Неге мен қарама-қарсы жыныс үшін тартымды бола бастадым т.б?
ЕР ЖЕТУ. ЖЕТКІНШЕКТЕРДІҢ АНАТОМИЯЛЫҚ, ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ
ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
34
ЕР
ЖЕТУ.
ЖЕТКІНШЕКТЕРДІҢ
АНАТОМИЯЛЫҚ,
ФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ
ЖӘНЕ
ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ
ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
Достарыңызбен бөлісу: |
