«Машина және механизмдер теориясы» пәнінің кешені. Оқу-әдістемелік материалдары


МАШИНА БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ИНЕРЦИЯЛЫҢ КҮШТЕРІН ТЕҢЕСТІРУ



жүктеу 3,56 Mb.
бет127/234
Дата02.01.2020
өлшемі3,56 Mb.
#25807
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   234

8.МАШИНА БӨЛШЕКТЕРІНІҢ ИНЕРЦИЯЛЫҢ КҮШТЕРІН ТЕҢЕСТІРУ

8.1.Теңестіру туралы жалпы мәліметтер.

Машина бөлшектері бірімен-бірі қосылып торап құрады және олардың құрамы машина курделілігіне байланысты әр түрлі болады. Машина тораптарынын, қарапайым түріне айналып тұратын білік жатады. Әлбетте, осы білікке машина құрылысына байланысты әр түрлі бөлшектер: тісті дөңгелек, шкив, маховик ж. т. б. орналасады.

Осы машина бөлшектерін білікке отырғызғанда олардың ауырлық центрі біліктің айналу осінің бойында жатпайды, сондықтан айналу кезінде центрден тепкіш инерциялық күш пайда болады.

Fu=ma = mrw2, (8.1)

мұндағы т — білікке орналасқан машина бөлшектерінің массасы; a — масса центрінің үдеуі; r — масса центрінің айналу осінен қашықтығы; w — біліктің бұрыштық жылдамдығы.

Центрден тепкіш инерция күшінің шамасы бұрыштық жылдамдықтың квадратына қатысты өсуіне байланысты (8.1 формула) массасы аз бөлшектерден де жоғары шамалы күш пайда болады. Мысалы, 300 кВт қуат беретін турбиналардың бір қалқаны 3000 мин -1 айналым жасағанда шамасы 800 кН центрден тепкіш инерция күшін береді. Бұл күштерді біліктермен подшипниктерді есептеуде ескермесе болмайды, себебі олар біліктердің айналуына байланысты өздерінің бағытын өзгертіп отырады да тербеліс күш моментін береді. Біліктер мен подшипниктердің конструкциясы мен көлемі ұлғаяды және де білікке орналасқан машина бөлшектерінің, жұмыс істеу қабілеті азаяды, олар тез тоза бастайды.

Айналу бөлшектерінің массасы мен оның айналу осінен ауырлық, центріне дейінгі қашықтығына көбейтіндісінен шығатын векторлық шама дисбаланс деп аталады (D = mr).

Егер центрден тепкіш инерциялық күштің әсерінен пайда болатын тербелістің жиілігі конструкцияның меншікті тербеліс жиілігімен сәйкес келетін болса, онда резонанс құбылысы пайда болады да машина бөлшектері лезде істен шығады. Осындай жағдай болмау үшін машина бөлшектерін және жалпы механизм конструкциясын мұқият есептеп, олардын, массаларының орналасуына көңіл бөлу қажет.

Іс жүзінде осы дисбалансты жоюға әрекет жасау қажет. Ол үшін машина бөлшектері арнаулы теңгеруден өткізіледі. Теңгеру статикалық және динамикалық болып екі түрге бөлінеді.


8.2.Статикалық теңгеру тәсілі.

Статикалық теңгеру деп статикалық жағдайда болатын дисбаланстың (D) шамасын анықтап оны азайтуды айтады.

Егер бір бөлшектері теңгерілмеген, массасы m айналып тұрған роторды алатын болсақ, онда мұндағы центрден тепкіш инерция күшінің шамасы Ғи =mrw2 - қа тең болады, енді осы күшке қарсы бағытталған жасанды күш түсіруіміз қажет. Ол үшін центрдегі тепкііп инерция күшінің бағытын анықтап алып, оған қарсы бағытта айналу осінің ауырлық центрі түсетін нүкте арқылы жүргізілген түзудің жалғасының бойына белгілі дене орналастыру қажет. Ол дененің массасы бұлайша анықталады. Теңгеру күшінін, (Ғт ) шамасы центрден тепкіш инерция күшінің, шамасына тең, ал бағыты кері бағытталған болуы қажет Ғт= — Ғи. Теңгеру күшінің шамасы теңестіргіш масса (m) мен осы массаның айналу осіне қашықтығына (гт) қатысты анықталады FT = mr rTw2. Осыған орай mrw2 = mTrTw2, бұдан теңестіргіш массаның шамасы


Іс жүзінде статикалық теңгеру арнаулы жабдықтар арқылы жүзеге асырылады. Мысалы, білікке орналасқан шкивті статикалық теңгеру үшін, оны горизонталь жазықтықта орналасқан пышақтың жүзіндей үшкір призмалы қондырғыға қойып еркін домалатады. Білік тоқтаған кезде шкивтің ауырлық центрі айналу осі арқылы жүргізілген вертикаль I—1-дің бойында төмен орналасады. Теңестіргіш массаны осы түзудің бойына орналастыру қажет. Осындай жұмысты бірнеше рет қайталап статикалық теңгеру шартын орындауға болады:



Бұл статикалық теңгерудің қарапайым, тез орындалатын түрі болып саналады.Машина бөлшектері бірімен-бірі қосылып торап құрады және олардың құрамы машина курделілігіне байланысты әр түрлі болады. Машина тораптарынын, қарапайым түріне айналып тұратын білік жатады. Әлбетте, осы білікке машина құрылысына байланысты әр түрлі бөлшектер: тісті дөңгелек, шкив, маховик ж. т. б. орналасады.

Осы машина бөлшектерін білікке отырғызғанда олардың ауырлық центрі біліктің айналу осінің бойында жатпайды, сондықтан айналу кезінде центрден тепкіш инерциялық күш пайда болады.

Fu=ma = mrw2, (8.1)

мұндағы т — білікке орналасқан машина бөлшектерінің массасы; a — масса центрінің үдеуі; r — масса центрінің айналу осінен қашықтығы; w — біліктің бұрыштық жылдамдығы.

Центрден тепкіш инерция күшінің шамасы бұрыштық жылдамдықтың квадратына қатысты өсуіне байланысты (8.1 формула) массасы аз бөлшектерден де жоғары шамалы күш пайда болады. Мысалы, 300 кВт қуат беретін турбиналардың бір қалқаны 3000 мин -1 айналым жасағанда шамасы 800 кН центрден тепкіш инерция күшін береді. Бұл күштерді біліктермен подшипниктерді есептеуде ескермесе болмайды, себебі олар біліктердің айналуына байланысты өздерінің бағытын өзгертіп отырады да тербеліс күш моментін береді. Біліктер мен подшипниктердің конструкциясы мен көлемі ұлғаяды және де білікке орналасқан машина бөлшектерінің, жұмыс істеу қабілеті азаяды, олар тез тоза бастайды.

Айналу бөлшектерінің массасы мен оның айналу осінен ауырлық, центріне дейінгі қашықтығына көбейтіндісінен шығатын векторлық шама дисбаланс деп аталады (D = mr).





жүктеу 3,56 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   123   124   125   126   127   128   129   130   ...   234




©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет
рсетілетін қызмет
халықаралық қаржы
Астана халықаралық
қызмет регламенті
бекіту туралы
туралы ережені
орталығы туралы
субсидиялау мемлекеттік
кеңес туралы
ніндегі кеңес
орталығын басқару
қаржы орталығын
қаржы орталығы
құрамын бекіту
неркәсіптік кешен
міндетті құпия
болуына ерікті
тексерілу мемлекеттік
медициналық тексерілу
құпия медициналық
ерікті анонимді
Бастауыш тәлім
қатысуға жолдамалар
қызметшілері арасындағы
академиялық демалыс
алушыларға академиялық
білім алушыларға
ұйымдарында білім
туралы хабарландыру
конкурс туралы
мемлекеттік қызметшілері
мемлекеттік әкімшілік
органдардың мемлекеттік
мемлекеттік органдардың
барлық мемлекеттік
арналған барлық
орналасуға арналған
лауазымына орналасуға
әкімшілік лауазымына
инфекцияның болуына
жәрдемдесудің белсенді
шараларына қатысуға
саласындағы дайындаушы
ленген қосылған
шегінде бюджетке
салығы шегінде
есептелген қосылған
ұйымдарға есептелген
дайындаушы ұйымдарға
кешен саласындағы
сомасын субсидиялау