Лабораториялық ЖҰмыс №1 windows операциялық ЖҮйесінде жұмыс жұмыстың мақсаты

9. 
   Бағана ені өрісінде бағананың енінің шамасын көрсетіңіз.
   
10. 
    Егер кестенің форматталған басқа үлгілерін немесе рамкаларын пайдаланғыңыз келсе, Автоформат батырмасын басыңыз.
    
11. 
    Студенттің аты-жөні батырмасына 15 студенттің аты-жөнін енгізіңіз.
    
12. 
    Кестеге туралауды қолданыңыз.
    

1. 
   Жаңа құжат құрыңыз. Оған «Сабақ кестесі» деп ат қойып, құжатты өз бумаңызда сақтаңыз.
   
2. 
   Құжаттағы кесте қоятын орынға курсорды орналастырыңыз.
   
3. 
   Тақырып атын ортаға, қарайтылған, қатар ортасына қарай туралаңыз, шрифтің аты – KZ Decor, көлемі – 22, асты сызылған.
   
4. 
   Текстті екі жақ шетке туралау, шрифтің аты – KZ Times New Roman, көлемі –12.
   
5. 
   Әрбір 7 минут сайын автосохранение опциясын қосыңдар.
   
6. 
   Таблица менюінен Добавить таблицу командасын таңдап алыңыз немесе саймандар панелінен Добавить таблицу батырмасын басыңыз.
   
7. 
   Число столбцов өрісіне керекті бағаналар санын және Число строк өрісіне қажет қатарлар санын енгізіңіз.
   
8. 
   Мысалы, студенттер сабағының кестесін құрыңыз.
   
9. 
   Дүйсенбіден сенбіге дейін толтырыңыз.
   
10. 
    Сабақ аттарын тік бағытта жазыңыз.
    
11. 
    Кестенің ішін төмендегідей етіп сандармен толтырыңыз.
    
12. 
    Әр пән бойынша аптасына қанша сағат болатынын анықтаңыз.
    

1. 
   Жаңа құжат құрыңыз. Оған «Амал» деп ат қойыңыз да, оны өз бумаңызда сақтаңыз.
   
2. 
   Құжаттағы кесте қоятын орынға курсорды орналастырыңыз.
   
3. 
   Сандарды ортаға, қарайтылған, көлемі – 16.
   
4. 
   Әрбір 9 минут сайын автосохранение опциясын қосыңдар.
   
5. 
   Таблица менюінен Добавить таблицу командасын таңдап алыңыз немесе саймандар панелінен Добавить таблицу батырмасын басыңыз.
   
6. 
   Число столбцов өрісіне керекті бағаналар санын және Число строк өрісіне қатар санын енгізіңіз.( Кесте 4х4 өлшемді болсын.)
   

7. 
   Кестенің ішін жоғарыда көрсетілген сандармен толтырыңыз.
   
8. 
   Кестеге тағы бір жол қосыңыз.
   
9. 
   1- ші қатардың қосындысын, 2-ші қатардың көбейтіндісін, 3-ші қатардың максимум (ең үлкен) мәнін, 4-ші қатардың минимум (ең кіші) мәнін тауып жазыңыз.
   

№6 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС.

Көптеген құжаттарда әр түрлі иллюстрация түріндегі объектілер бар. Word редакторында текстік құжат ішіне алдын ала басқа программаларда дайындалған фирмалық таңбалар, диаграммалар, графиктер, суреттер және дыбыстық объектілерді енгізуге болады.

Программалардың бір-бірімен мәлімет алмасуы үшін байланысқан және ендірілген объектілер қолданылады. Яғни, Office программаларының бірінде жасалған объектілерді басқа программаларға байланысқан және ендірілген объект түрінде енгізуге болады. Байланысқан және ендірілген объектілердің бір-бірінен айырмашылығы олардың сақталатын орны мен файлға орналастыру кезіндегі өңдеу тәсілдерінде болып табылады.

Байланысқан объект — сол объект тұрған файлда сақталады. Байланысқан объектіні өңдеу үшін міндетті түрде осы файлға оралуға тура келеді. Файлда сақтаулы тұрған объектіні өңдеген кезде құжатқа орналастырылған объект автоматты түрде осы өзгерістерді қабылдайды.

1-тапсырма

1. 
   Өз бумаңызда жаңа құжат құрыңыз.
   
2. 
   Құжаттың аты «Университет».
   
3. 
   Clip Gallery программасының Люди бөліміндегі «Leadership» объектіні текст ішіне енгізіңіз.
   
4. 
   Осы объектіні топтан шығарыңыз (Действия→Разгрупировать).
   
5. 
   Әйел адамның бейнесін оңға жылжытыңыз.
   
6. 
   Тақтаны үлкейтіңіз.
   
7. 
   Тақтаның ішіне мына сөзді енгізіңіз: «Қ.ЖҰБАНОВ атындағы Ақтөбе мемлекеттік университеті»
   
8. 
   Шрифт KZ Decor
   
9. 
   Бейнені топтастырыңыз.
   
10. 
    Формулалар редакторын іске косыңыз.
    
11. 
    Текст ішіне , , формуласын енгізіңіз.
    
12. 
    Текст ішіне формуласын енгізіңіз.
    
13. 
    Осылай толтырылған текстте Объект деген атпен файл ретіне сақтап жазып қойыңыз.
    

№7 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС

Excel электрондық кестесі жазылған әрбір файл, бірнеше беттерден тұратын байланысқан кестелерді бір орынға сақтап қойып, қажетті ақпаратты жылдам іздеп табу мүмкіндігін беретін кітап болып саналады. Беттердің немесе парақтардың жарлықтары экранның төменгі сол жақ шетінде көрініп тұрады. Әдетте электрондық кесте іске қосылған мезетте 1-бет (лист 1) екпінді болады, келесі немесе басқа бетке өту қажет болса, сәйкес парақтың жарлығында тышқанды шертеміз. Ал қажетті беттің жарлығы экранда көрінбей тұрса, жарлықтардың сол жағындағы бағыттауышта (3,4) тышқанды шерте отырып, жылжытамыз.

Бір мезгілде бір ұяшықпен немесе қатар орналасқан бірнеше ұяшықтар тізбегімен жұмыс жасауға болады. Белгіленген ұяшықтар тізбегін блок немесе торлар аралығы деп аталады. Мұндай блоктардың адресі бірінші ұяшықпен соңғы ұяшықтардың адресі қос нүктемен бөліп жазу арқылы көрсетіледі. Мысалы, D2 ден D8 аралығындағы блоктың адресі D2:D8 түрінде көрсетіледі.

Excel электрондық кестесінде сан ретінде қабылданған мәлімет ұяшықтың оң жағына ығысып орналасады.

Электрондық кестеге уақыт және күн-ай мерзімі енгізілгенде Excel 97 программасы оларды арнай сандар ретінде қабылдайды, яғни олар ұяшықтың оң жағына қарай ығыстырылады. Уақыт мерзімдері сан ретінде қабылданатындықтан оларға сандық мәндерге қолданылатын барлық амалдарды орындау мүмкіндігі бар. Күн мен ай және жыл мезгілдері шамалары бір-бірінен нүкте арқылы ажыратылып жазылады. Мысалы, 4.11.94 немесе 11. Апр. 94.

Форматтарды Формат→Ячейки командасын орындағанда ашылған диалогты терезенің Число ішкі бетіндегі тізімнен Дата жолын таңдау арқылы көріп, өзгерте аламыз. Ұяшыққа енгізілетін уақыт шамасының форматтарын осы ішкі беттегі Время жолын таңдау арқылы көріп, өзгертуге болады.

Excel электрондық кестексі арифметикалық амалдарды, функциялар мен біріктірілген сандар тізбегін немесе ұяшықтар адрестерінен тұратын арифметикалық өрнектерді формулалар ретінде қабылдайды.

Формулаларды міндетті түрде “=” теңдік немесе “+” қосу белгісінен бастап жазу керек. Мысалы, =2*3 немесе +2*3 формуласын жазу керек. Ал, С1 және Ғ5 ұяшықтарындағы сандардың қосындысын есептеу үшін, нәтиже орналасатын ұяшыққа кестелік курсорды орналастырып, =C1+F5 немесе +С1+Ғ5 формуласын теріп жазамыз. Есептеу нәтижесін формула енгізілгеннен кейін, кестелік курсор тұрған ұяшыққа жазылады.

Формулалардағы амалдардың орындалу реті операторлардың көмегімен жазылады. Операторлар дегеніміз – іс-әрекеттің орындалу ретін анықтайтын шартты белгілеулер. Көбейту, бөлу, азайту, қосу операторлары, яғни әр түрлі амалдарды орындау, шартты белгілеулер түрінде өте қысқа болып жазылады.

1-тапсырма.

1. 
   “Мои документы” бумасында жаңа бума “Информатика” деген атпен құр.
   
2. 
   “Информатика” бумасының ішінен жаңа “1_лаб_excel.xls” файлын құрыңыз.
   
3. 
   Ұяшыққа (А1) жыл мезгілін және айды енгізіңіз (январь-98).
   
4. 
   Шрифтің көлемі 16, жартылай қарайтылған.
   
5. 
   А1 ұяшығына январь сөзін теріп жазыңыз. Тышқан курсорын осы ұяшықтың оң жақ төменгі шетіне орналастырыңыз да, пайда болған қосу таңбасын тышқан көмегімен барлық ай аттары жазылғанға дейін оңға қарай жылжытыңыз. Болған өзгерісті түсіндіріңіз.
   
6. 
   Осы файлдың 2-ші бетін ашыңыз.
   
7. 
   С1 ұяшығына ағымдағы күн, ай, жыл мерзімін енгізіңіз.
   
8. 
   С2 ұяшығына 1 қаңтар 1999ж. шамасын 1-Янв-1999 форматында жазылатындай етіп енгізіңіз.
   
9. 
   С3 ұяшығына =С1-С2 формуласын жазыңыз. Болған өзгерісті түсіндіріңіз.
   

2.1 Төмендегі кестені құрыңыз.

2.2 «Итого в тенге», «Подоходный налог» және «К выдаче» бағандарын сәйкесінше формула құру арқылы толтырыңыз.

2.3 Кестені алфавит бойынша сұрыптаңыз.

2.4 Кесте тақырыбы: жартылай қарайтылған, асты сызылған және шрифт көлемі 16.

2.5 Кестені форматтаңыз (Автоформат→Классический 2).

2.6 Кестені VEDOM1.xls деген атпен дискіде сақтаңыз.

Excel 97 программасына математикалық, финанстық, статистикалық және логикалық функциялардың ауқымды жиыны ендірілген. Егер кестеге бірнеше сандар енгізілген болса, Excel 97 программасы оларды қарапайым арифметикалық ортасын табудан бастап, күрделі тригонометриялық есептеулерді жасауға дейін 300-ден аса тәсілмен өңдей алады. Excel 97 функциялары – программа жадында сақталып тұрған арнайы формулалар болып табылады. Әрбір функция аты (мысалы, СУММ т.с.с.) мен оның аргументі арқылы өрнектеледі. Аргументтер дегеніміз – нәтиже алу үшін қолданылатын мәліметтер. Функцияның аргументі сілтемелер немесе атау, текст немесе сан, уақыт немесе мерзім бола алады. Аргументтер функция атының оң жағында жай жақшаның ішінде жазылады.

Функциялар есептеулерді ықшамды күйде жазу үшін қолданылады және мынадай түрде жазылады: ,

мұндағы у – функцияны есептеудегі нәтиже, х – аргумент, f – функция.

Төмендегі кестені Excel-де құр.

1. 
   Тізім бойынша қыздарды жеке, ұлдарды жеке алфавит бойынша сұрыптаңдар.
   
2. 
   Шебер функциясын қолдана отырып «Бойының» және «Салмағының» орта мәнін табыңдар.
   
3. 
   «Бойының нормасы» және «Салмағының нормасы» бағандарының ұяшықтарын формуланы қолданып толтырыңыз.
   

ұлдар үшін – бойы 150-170, салмағы 51-60.

4. 
   Кесте тақырыбын жартылай қарайтылған, асты сызылған және шрифт көлемі 16.
   
5. 
   Автоформа→Список 1 командасы арқылы кестені форматтаңыз.
   
6. 
   “Жынысы: Қыз бала”, “Жынысы: Ұл бала” аттарын қарайтылған және асты сызған шрифт түрінде көрсетіңіз.
   
7. 
   Кестені FIZRA1.xls деген атпен сақтаңдар.
   

2-жаттығу. Абсолютті және салыстырмалы сілтемені қолдану арқылы.

1. 
   Келесі кестені құр.
   

   	A	B	C	D	E
   1	Доллардың курсы	6,012
   2	Жеңілдік	0,05
   3	Жеңілдікті есептеудегі теңгенің суммасы	250
   4
   5	Прайс-лист
   6	Товардың аты	бағасы ($)	саны	бағасы (теңге)	құны (теңге)
   7	3,5" дискеталар	0,3	21
   8	5,25" дискеталар	0,25	56
   9	3,5" дискет үшін қорапша	2	3
   10	5,25" дискет үшін қорапша	2,5	6
   11	Тышқан	8	1
   12	Тышқан	13	0
   13	Тышқанға арналған кілемше	2,5	1
   14	Парақты ұстаушы (холдер)	1	0
   15
   16	Жалпы құны (теңге):
   17	Жеңілдікті есептегендегі сумма:

2. 
   «Баға (тенге)», «Құны (тенге)» бағандарына формула енгізе отырып толтырыңыз.
   
3. 
   Шебер функциясын қолдана отырып «Жалпы құнын» табыңыз.
   
4. 
   Логикалық формуланы қолдана отырып 5, 6, 16,17 қатарларын форматтаңыз.
   
5. 
   Кетені PRICE1.xls деп сақтаңдар.
   

№9 ЛАБОРАТОРИЯЛЫҚ ЖҰМЫС

Компьютерлік модельді құру кезінде кестелер формасында мәліметтердің үш негізгі облысын көрсету керек:

1. 
   Алғашқы мәліметтер – "қолмен" енгізілетін айнымалы параметрлер.
   
2. 
   Математикалық модельдер негізінде құрылған және электронды кестелер ережелері бойынша жазылған формулалар бойынша жүргізілетін аралық есептеулер.
   
3. 
   Нәтижелер.
   

1. 
   Берілген жағдайдың ақпараттық және математикалық моделін құрыңыз.
   
2. 
   Үлгі бойынша есептеу кестесін толтырыңыз.
   

   	A	B	C		D		E
   1	Рулондар санын есептеу
   2
   3	Алғашқы мәліметтер			Аралық есептеулер		Нәтижелер
   4
   5	Тұс қағаздар
   6	Аты	Ұзындығы	Ені		Рулонның ауданы		Рулондар саны
   7	1 үлгі	10,5	0,5
   8	2 үлгі	10,5	0,6
   9	3 үлгі	10,5	0,7
   10	4 үлгі	13	0,5
   11	5 үлгі	13	0,6
   12	6 үлгі	13	0,7
   13
   14	Бөлме				Жардың ауданы
   15	Биіктігі	2,6
   16	Ені	3
   17	Ұзындығы	5

3. 
   Салыстырмалы және абсолютті сілтемелерді қолдана отырып есептеу ұяшықтарына формулалар енгізіңіз.
   
4. 
   Кесте тақырыбын астынан сызылған қарайтылған шрифтпен және 16 мөлшермен жазыңыз.
   
5. 
   Кестені OBOI.xls атымен сақтаңыз.
   

• 
  әр түрлі типті диаграммалар және графиктер құрып-үйрену;
  

• 
  диаграммаларды өңдеу және безендірудің негізгі әдістерін меңгеру;
  

• 
  диаграммаларды баспаға шығаруды үйрену.
  

Excel 97 программасында диаграмма құру өте жеңіл жүзеге асады. Диаграмманы құру үшін оған қажетті мәліметтерді белгілеп алып, диаграммалар шеңберін іске қосу жеткілікті. Бұл диаграммалар шебері біраз дайындық жұмыстарын жасайды, ал біз оның жұмысын бақылап отырып, қажетті жерде өзгерістер енгіземіз. Диаграммалар шебері қажетті параметрлер тағайындалғаннан кейін сол ақпараттарға сәйкес диаграмма құру қызметін атқарады.

1. 
   Excel-дегі кестені құрыңыз.
   
2. 
   «Итог за год» қатарында Функция Шеберін қолданып нәтижелерді алыңыз.
   
3. 
   Автоформат→Классический 2 командасы арқылы кестені форматтаңыз.
   
4. 
   Үлгі бойынша диаграмма құрыңыз.