9
насыз қалған балалардың пайда болуына отбасы мен əке-шеше
кінəлі деген қағидаға негізделеді. Сауалнамаға қатысушылардың
пікірінше, қадағалаусыздық пен панасыздықтың өсуіне бала
тəрбиесімен айналыспайтын жайсыз отбасылар (78%), жайсыз
отбасылардағы жағдайды дұрыс бақылап отырмайтын жергілікті
билік органдары, мəселені шешуде қаржылық қамтамасыз етуді
реттей алмайтын мемлекет (39%) кінəлі.
Сауалнамаға қатысушылар жайсыз отбасылардың шығу себебі
ата-аналардың ішімдікке салынуында (84,5%), ата-аналардың
қатыгез болуында (61,5%), жұмыссыздықта (68,4%), ата-аналар
арасындағы кикілжіңде (61,4%), отбасындағы əлеуметтік
жағдайдың нашарлығында (65,2%) деп білген.
Зерттеу нəтижесі көрсеткендей, балалардың қадағалаусызды-
ғы мен панасыздығының себебі – ата-аналардың бақылауының
жеткіліксіздігі (78,7%), балаларды тəрбиелеуден жалтаруы
(68,0%), ата-ана мейірімінің төмендігі (62,8%), балалардың
бос уақыт өткізуге бейім келуі (68,2%), қоршаған ортаның
кері əсері (67,4%), ата-ана беделінің түсуі (57,6%), ата-ананың
жұмыссыздығы (58,2%) болып табылады.
Кəмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарына жыл ба-
сынан бері 4 357 бала келіп түскен (мəліметтер 22.11.2011 ж.
кезеңі бойынша берілген). Кəмелетке толмаған балалардың көбі
Оңтүстік Қазақстан облысы (1082) мен Алматы қаласында (741)
анықталған.
Кесте 1. Кəмелетке толмағандарды бейімдеу
орталықтарына орналастырылған балалар туралы
мəліметтер (22.11.2011 ж. кезеңі бойынша).
№
КТБО атауы
10
айдың
ішінде
келіп
түскені
22.11.2011 ж.
кезеңіндегі
балардың
барлық саны
отбасыны
қолдау
қызметі
құрылған
1
Ақмола облысының
КТБО
91
13
иə
2
Ақтөбе облысының
КТБО
161
7
иə
10
3
Алматы облысының
КТБО
102
25
жоқ
4
Атырау облысының
КТБО
336
7
иə
5
Шығыс-Қазақстан
облысының (Семей қ.)
КТБО
133
22
жоқ
6
Шығыс-Қазақстан
облысының (Өскемен
қ.) КТБО
180
12
иə
7
Жамбыл облысының
КТБО
188
14
иə
8
Батыс Қазақстан
облысының КТБО
56
8
жоқ
9
Қарағанды облысының
(Қарағанды) КТБО
164
43
иə
10
Қарағанды облысының
(Жезқазған) КТБО
0
0
жоқ
11
Қостанай облысының
КТБО
97
17
иə
12
Қызылорда облысының
КТБО
252
7
иə
13
Манғыстау облысының
КТБО
287
9
иə
14
Павлодар облысының
КТБО
108
8
иə
15
Солтүстік Қазақстан
облысының КТБО
113
9
иə
16
Оңтүстік Қазақстан
облысының КТБО
1082
16
иə
17
Астана қаласының
КТБО
266
16
иə
18
Алматы қаласының
КТБО
741
16
иə
Барлығы
4 357
249
отбасыны
қолдау
қызметі
– 14
11
Кəмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарындағы
балалардың 82,9% – қадағалаусыз жəне панасыз қалған бала-
лар. Олардың 11,2% – ата-анасы мен өзге де заңды өкілдерінің
қамқорлығынан айырылған, 2,6% – арнаулы білім беру
ұйымдарына жіберілетіндер. Сонымен қатар, олардың 3,3% –
ішкі істер органдары бөлімшелерінде есепте тұрғандар немесе
қылмыстық жауапкершілікке тартылғандар.
Қадағалаусыз жəне панасыз балаларды жас ерекшеліктеріне
байланысты былайша топтастыруға болады: 3-6 жас
аралығындағылар – 13,7%, 7-14 жастағылар – 44,9%, 15-18 жас
аралығындағылар – 41,4%.
Кəмелетке толмағандарды бейімдеу орталықтарындағы
балалардың 20,6%-ның ата-анасы немесе асыраушысы бар,
14,3% жайсыз отбасылар санатына жатқызылады, 1,2% жақсы
отбасылардан шыққан деуге болады.
Зерттеу жұмыстары көрсеткеніндей, қадағалаусыз жəне пана-
сыз қалған балалардың көпшілігінің ата-анасы жұмыс істемейді,
ішімдікке салынған жəне қоғамға қарсы əрекеттер жасағандар
(58,3%), тек 5,6%-ның ата-анасында тұрақты жұмысы бар.
Сауалнамаға жауап бергендер балалардың қадағалаусыздығы
мен панасыздығына бөлек, жасөспірімдер арасындағы қылмысқа
жеке көзқарастарын білдірді. Зерттеу нəтижелеріне сəйкес,
соңғысы қоғамда аса өзекті тақырыпқа арқау болуда. Сауалнамаға
қатысушылардың 15,2% қадағалаусыздық пен панасыздықтың
артуына алаңдаушылық білдірген болса, 23,4% жасөспірімдер
арасындағы қылмыстың артуына алаңдайтынын білдірген.
Балалар мен жасөспірімдер арасындағы қылмыс мəселесінің
зор маңызға ие болуы тегін емес. Бұл балалар тек өздері ғана
қылмыс жасап қоймай, қоғамға, қоршаған ортаға жəне жекеле-
ген адамдарға, олардың өміріне қауіп төндіреді. Сауалнамаға
жауап берушілердің 53,7% жасөспірімдерден келетін қауіп-
қатерден жапа шегемін деп қорқатынын жасырмаған, тек 12,8%
ғана бұдан қорықпайтынын мəлімдеген.
Балалар қадағалаусыздығының пайда болуы көбінесе жайсыз
отбасыларға байланысты орын алуда. Сондықтан сауалнамаға
қатысушылардың 72,4% бұл мəселені отбасында шешу қажет
деп есептейді. Мұндай түйінді мəселені шешудің екінші бір
субъектісі мемлекет болып табылады (44,8%). Ал қоғамның
рөліне келер болсақ, мəселені шешудегі оның орны аса жоғары
Достарыңызбен бөлісу: |
