Пәннің теориялық бөлімінің мазмұны

Саяси және құқықтық ілімдер тарихы пәні. Оның заң ғылымдары жүйесіндегі алатын орны. Саяси және құқықтық ілімдер тарихының мемлекет және құқық теориясымен және тарихымен ара байланысы.

Саяси және құқықтық ілімдер тарихының әдістері. Тарихилық пен логикалық (теориялықтың) ара қатынасы.

Теориялық саяси және құқықтық сана және оның құрылымы.

Ойлардың бағыттары, ағымдары, мектептері, идеялары /теория, доктрина/, ұстанымдары /концепция/, ілімдері. Саяси және саяси-құқықтық сананың типтері. Саяси және құқықтық ілімдер тарихының кезеңге бөлінуі. ХІХ ғасыр ХХІ ғасырдың басындағы саяси және құқықтық ілімдер тарихы ғылымы. Саяси және құқықтық ілімдер тарихы бойынша әдебиеттер.
І ТАРАУ. Ежелгі дүниедегі саяси және құқықтық ілімдер

2-тақырып. Ежелгі Шығыс елдеріндегі саяси және құқықтық ілімдер.

Саяси-құқықтық идеялардың пайда болуы. Ежелгі шығыстық саяси-құқықтық ойлардағы саясат, құқық, мемлекет және заңнама туралы түсініктерге жалпы сипаттама, оның ерекшеліктері. Саяси-құқықтық мифиология және рафионалдық сана.

Ежелгі Орта Шығыстағы құқықтық және саяси ілімдер. Ежелгі Мысырдағы құқықтық және саяси ойлар. Ежелгі мысырлық саяси-құқықтық әдебиеттерді негізгі шығармалары.

Шумердегі саяси-құқықтық идеялары мен мифтері. Ану және Энлиль. Хетт патшалығындағы, Вавилондағы, Ассирияндағы саяси-құқықтық идеялары. «Хаммурапи заңдары».

Ежелгі Израилдағы саяси-құқықтық ойлар. «Ветхий завет».

Ежелгі Ирандағы саясси-құқықтық ойлар. Заратуштра. «Авеста».

Ежелгі Үндістандағы саяси-құқықтық ойлар. Ведалар. «Ригведа». Брахманизимнің саяси-құқықтық идеялары. «Ману заңы». Джайнизм және буддизм. «Артхашастра» трактатындағы саяси және құқықтық теориялар.

Ежелгі Қытайдағы саяси және құқықтық ойлар. Лао цзы және даосизм ілімдері. «Дао дэ цзин» («Книга о пути и добродетели») Конфуцмйдің саяси және құқықтық ілімдері. «Лунь Юй» («Суждения и беседы»). Фацзя /легистер/ мектебіндегі мемлекет және заң туралы ілімдер. Шан Ян. «Шан цзюнь шу» («Книга правителя области Щан»). Мо-цзынның әлеуметтік-саяси және құқықтық идеялары. Хань Фэй және оның саяси-құқықтық ілімдері.

Ежелгі Грециядағы саяси және құқықтық ойлар: көрнекті өкілдері, негізгі бағыттары және проблемелар. Ерте кезеңдегі саяси және құқықтық ойлар. Пифагор. Гераклит.Софистердің саяси және құқықтық идеялары. Протагор. Антифонт.

Сократтың саяси және құқықтық идеялары.

Платонның мемлекет және құқық туралы ілімі, оның философиялық тұғыры. Мемлекет нысандарының жіктелуі және мемлекеттік нысандары айналымы. Жетілген мемлекет моделдері.

Аристотелдің құқық және мемлекет туралы ілімі. Аристотелдің «Саясаты». Мемлекет шығу тегі. Мемлекет нысандары және оның даму.

Полибийдің саяси және құқықтық идеялары. Саяси өмір туралы Полибийдің ойлары. Аралас мемлекеттің концепциясы.

Аристотелдің құқық және мемлекет туралы ілімі. Аристотелдің «Саясаты». Мемлекет шығу тегі. Мемлекет нысандары және оның даму.

Полибийдің саяси және құқықтық идеялары. Саяси өмір туралы Полибийдің ойлары. Аралас мемлекеттің концепциясы

Ежелгі Римдегі саяси және құқықтық ойларға жалпы сипаттама. Цицеронның құқық және мемлекет туралы ілімі. Рим стоиктерінің саяси және құқықтық идеялары. Синека.

Рим заңгерінің құқық туралы ілімі. Рим заңгерлері құқықтың табиғаты мен жүйесі туралы. Табиғи құқық. Халықтар құқығы. Жеке және көпшілік құқығы.

Ежелгі христиандықтың саяси және құқықтық идеялары. Библия. Августиннің саяси және құқықтық ілімі.

Шығыс Араб, Орта Азия және Закавказие елдеріндегі саяси және құқықтық ілімдердің ерекшеліктері.

Азиядағы мұсылман елдерінің Орта ғасырлық және құқықтық ойлардың қалыптасуының негізгі ерекшеліктері. Исламның саяси және құқықтың идеологиясы. Исламның саяси-құқықтың идеологиясы. Құран мен сүннет исламның заңдық нұсқауларының негізгі қайнар көзі ретінде. Негізгі бағыттар мен секталардың саяси және құқықтық идеялары. Суннизм және шиизм.

Әл-Фарабидің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттің пайда болуы. Қала мемлекеттердің жіктелуі. Мемлекет басшысының қажетті қасиеті және оның рөлі. Жетілген мемлекет туралы көзқарастар. «Мемлекет қайраткерінің афоризмдері ».

Ибн Халдунның мемлекет туралы ілімі. Халифат теориясы.
6 тақырып. Орта ғасырдағы Европаның саяси және құқықтық ілімдері

Орта ғасырдағы Батыс Европаның саяси және құқықтық ойларының ерекшелігі және негізгі белгілері. Августиннің саяси-құқықтық ілімдері. Фома Аквинскийдің мемлекет және құқық туралы ілімі. Биліктің мәні және нысаны. Шіркеулік және зайырлы биліктердің ара қатынасы. Заң түрлері.

Батысевропалық ортағасырлық еретиктік қозғалыстардың және шаруалық соғыстардың саяси және құқықтық идеялары.

Ортағасырдағы заңгерлердің құқық туралы идеялары. Глоссаторлар мен посглоссаторлар.

Марсилий Падуанскийдің саяси және құқықтық ілімі. Халық биліктің қайнар көздері ретінде.

ХІ – ХІVғғ. Ресейдегі саяси және құқықтық идеялар. Орталықтанған мемлекеттің құрылу кезеңіндегі Ресейдегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. «Москва – Үшінші Рим» теориясы.

Қайта өрлеу дәуіріндегі саяси және құқықтық ойлардың жалпы сипаттамасы. Николо Макиавеллидің саяси және құқықтық ілімдері. «Государь» /«Князь»/. Макиавеллидің мемлекеттің пайда болуы және нысандары, саясаттың міндеттері және құралдары туралы ойлары. Макиавеллизм. Германияда және Батыс Европаның басқа да елдерінде Жаңғыру дәуіріндегі саяси және құқықтық идеологияның негізгі бағыттары. Мартин Лютердің, Томас Мюнцердің, Жан Кальвиннің саяси және құқықтық идеялары.

Контрреформация. Иезуиттер.

Жан Боденнің мемлекет және құқық туралы ілімі. Мемлекеттік егемендік теориясы.

ХVІ-ХVІІ ғғ. еуропалық утопистік социализмнің саяси және құқықтық идеологиясы. Томас Мордың «Утопиясы» және Томмазо Кампанелланың «Күн қаласы».

ІІІ ТАРАУ. ХҮІІ-ХІХғ.ғ. І жартысындағы саяси және құқықтық ілімдер.
8-тақырып. ХVІ-ХVІІІ ғғ. Голландия және Англиядағы саяси және құқықтық ілімдер

Индустриалдық қоғамның қалыптасу дәуірінің ерте төңкерістер кезеңіндегі саяси және құқықтық идеологияға жалпы сипаттама. Табиғи құқық теориясының жалпы сипаттамасы. ХVІІ ғ. Голландиядағы саяси және құқықтық ілім. Гуго Гроцийдің саяси және құқықтық ілімі. Табиғи құқық теориясы. Гроций мемлекеттік биліктің егемендігі, халықаралық құқық, соғыс және бейбітшілік туралы. Бенедикт /Баруха/ Спинозаның құқық және мемлекет туралы ілімі. Азаматтардың ажырамас құқығы және мемлекеттік билік әрекетінің шекарасы.

Роялистердің саяси және құқықтық идеялары. Роберт Филмердің саяси көзқарастары.

Томас Гоббстың саяси және құқықтық ілімі. «Левиафан». Мемлекеттің шығу тегінің келесімдік теориясының ерекшеліктері. Гоббстың іліміндегі құқық және заң.

Индепенденттердің саяси және құқықтық идеялары. Джон Мильтон және Олджернон Сидней халықты мемлекеттік егемендіктік иегері және қайнар көзі ретіндегі азаматтардың құқықтары мен бостандықтары туралы ойлары. Джеймс Гаррингтон жеке меншік пен биліктің қарым-қатынасы туралы.

Левеллердің саяси және құқықтық идеологиясы. Джон Лильберн табиғи құқық туралы. Халық егемендігінің ажырамастығы идеясы.

Левеллердің саяси және құқықтық идеологиясы. Джон Лильберн табиғи құқық туралы. Халық егемендігінің ажырамастығы идеясы.

1688 ж. Англиядағы әлеуметтік-саяси компромисстің Джон Локктың либеральды саяси және құқықтық іліміндегі негізделуі.

Адамның ажырамас құқықтары. Биліктің бөліну теориясы.

Англиядағы ХVІІІ ғ. саяси және құқықтық ойлар. Эдмун Берктің консервативтік саяси идеялары. Төңкерісті және демократинаны сынау.

Уильям Годвинның саяси және құқықтық идеялары.
9-тақырып. ХVІІІ-ХІХ ғғ. басындағы Франциядағы саяси және құқықтық ілімдер

Франциядағы ХVІІІ ғ. саяси және құқықтық идеолгияның негізгі бағыттары. Ағартушылықтың саяси және құқықтық идеолгиясының жалпы сипаттамасы, оның эволюциясы. Вольтердің саяси және құқықтық көзқарастары.

Жан Жак Руссоның саяси және құқықтық ілімі. Руссо мемлекеттің келісімдік пайда болуы, мәні және нысандары туралы. Халық егемендігі теориясы. «Жалпы ерік» және «барлығының еркі» түсініктері.

Утопиялық социализмнің саяси және құқықтық идеялары. /Жан Мелье. Морелли. Габриель Бонно де Мабли/.

Ұлы Француз төңкеріліс кезеңіндегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. Конституционалистердің саяси және құқықтық идеялары. Оноре де Мирабо. Эммануэль Сияйес.

Жирондистердің саяси және құқықтық идеялары. Жан Бриссо. Жан Антуан Кондорсе.

Якобиншілердің саяси және құқықтық идеолгиясы. Максимильен Робеспьер, Жан Поль Марат, Луи Антуан Сен-Жюст. Робеспьер төңкерілістік және конституциялық үкімет және төңкерістік диктатура туралы.

1789-1793 жж. Адам және азамат құқықтары туралы Декларациясындағы саяси және құқықтық идеялар.

Утопиялық коммунизмнің саяси идеологиясы.Гракх Бабеф.
10-тақырып. АҚШ тәуелсіздік үшін күрес кезеңіндегі саяси және құқықтық ілімдер

Саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттардың жалпы сипаттамасы. «Федералистердің» саяси және құқықтық идеялары. Александр Гамильтон. Джеймс Медисон. Джон Адамс. Джон Джей. Конституционализмнің және федерализмнің идеялары. Биліктің бөліну теориясы.

Радикалды-демократтардың саяси және құқықтық идеялар. Томас Джефферсонның саяси және құқықтық көзқарастары және оларды «Тәуелсіздік декларациясында» жүзеге асырылуы. Томас Пейннің саяси және құқықтық көзқарастары.
11-тақырып. ХVІІІ ғ. соңы - ХІХ ғ. басындағы Германиядағы саяси және құқықтық ілімдер

Иммануил Канттың құқық және мемлекет туралы ілімі «Категориялық императив». «Азаматтық құқықтық қоғам» идеясы. Тең құқылы республикалардың дүниежүзілік федерацияның идеясы. Мәңгі дүние жобасы. «Мәңгі дүниеге». Гегельдің құқық пен мемлекет туралы ілімі. «Құқық философиясы». Құқық түсінігі және оның даму сатылары.

Гегельдің құқық пен мемлекет туралы ілімі. «Құқық философиясы». Құқық түсінігі және оның даму сатылары. Биліктің бөлінуі және органикалық бірлігі концепциясы. Гегель халықаралық құқық, соғыс пен бейбітшілік туралы.

Құқықтың тарихи мектебі. Г. Гуго. Ф.К. Савиньи. Г. Пухта. Құқықтың стихиялық дамуы. Рух, халық санасы және құқық. Тіл және құқық.

Саяси және құқықтық идеолгияның негізгі бағыттарының жалпы сипаттамасы. ХІХ ғ. бірінші жартысындағы либерализмнің саяси-құқықтық идеологияның негізгі белгілері.

Бенджамин Константиннің саяси-құқықтық көзқарастары /Франция/.

Мемлекет және тұлғаның бостандығы. Билік жүйесіндегі бөліну және өзара теңгермелік.

Иеремин Бентманның саяси және құқықтық идеялары /Англия/. Табиғи құқық теориясына және мемлекеттің келісімдік шығу тегіне унитарлық-эмпиристік сын. Өкілді демократияның концепциясы.

Неміс либерализимінің идеологы Л.Штейннің саяси және құқықтық ілімі. Қоғам мен мемлекеттің ара-қатынасы. Биліктің бөліну жүйесіндегі «таптын үстем» конституциялық монархия.

Утопиялық социализмнің өкілдерінің саяси және құқықтық көзқарастары. Клод Анри де Рувруа Сен-Симонның саяси және құқықтық ілімі. Франсуа Мари Шарль Фурьенің әлеуметтік-саяси дамудың концепциясы. Роберт Оуэн азаматтарды тәрбиелеу және Планетаның саяси –құқықтық қайта құру құралы ретінде заңнаманы жетілдіру туралы ойлары.

Макс Штирнердің саяси және құқықтық көзқарастары.

ХIХ ғ II жартысындағы саяси және құқықтық идеологияның негізгі белгілері және басты бағыттары. Батыс Европада марксизмнің саяси және құқықтық ілімі. Карл Маркстің және Фридрих Энегельстің саяси және құқықтық көзқарастың қалыптасуы. «Комунистік партияның Манифесі». Мемлекеттің, құқықтың және экономиканың ара қатынасы. Мемлекет және тоңкеріліс. Пролетариат диктатурасының мемлекет идеясы. Марксизм мемлекеттің жойылу жағдайы туралы. Энгельс мемлекеттің пайда болуының белгілері және нысандары туралы.

ХIХ ғ. соңғы ширегінде ХХ ғ. басында Батыс Европада социалистік қозғалыстардағы марксизм идеялары. Карл Каутский. Эдуард Бернштейн.

Пьер Жозеф Прудонның мемлекет және құқықққа көзқарастары. Мемлекеттілікті және заңнаманы нархиялық сынау. Федерализм.

Позитивизмнің негізін салушылардың саяси және құқықтық концепциялары.
Танымның әлеуметтік және заңдық әдістері және мемлекеттің аспектілері. Құқықтың элитарлық концепциясы. Құқықы, теңсіздік және жеңілдік. Соғыс және бейбітшілікке көзқарастар. Төңкерістер мәдениетке үрей ретінде.
14-тақырып. ХIХ ғ.-ХХ ғ. басында Ресейдегі саяси және құқықтық ілімдер.

ХIХ ғ.-ХХ ғ. басында Ресейдегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары және оның ерекшеліктері. Славянофилдердің және батысшылардың саяси және құқықтық идеялары. Геосаяси және мәдени бағдар туралы, Ресейдің тарихи тағдыры туралы пікірталастар. Н.М.Сперанскийдің саяси және құқықтық көзқарастары. ХIХ ғ.-ХХ ғ. басында Ресейдегі тоңкерілістік қозғалыстағы саяси және құқықтық идеялар.

Декабристердің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттік құрылым және басқару нысанын өзгерту жобалары.

Төңкерілістік демократизмнің саяси және құқықтық идеялогиясы. А.И.Герцен төңкерілістік халықтың саяси және құқықтық идеялары. П.Н. Ткачев, П.Л.Лавров.

ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы классикалық анархизмнің саяси және құқықтық идеялары. М.А. Бакунин, П.А. Кропоткин, Л.Н. Толстой.

Мемлекетті сынау және терістеу. Бакунин Европа құрама штаттары және дүниежүзілік федерация туралы жасырын төңкеріоістік ұйымның «көрінбейтін» диктатурасы туралы. Мұрагерлік құқық туралы мәселе.

Кропоткин өркениет пен мемлекет дамуы туралы. Феодолизм теориясы. Құқықты биоәлеуметтік негіздері. Өлім жазасын және қылмыстық жазалауды сынау.

Толстойдың «Қрсылық білдірмеу» христиандық анархизмі. ХIХ ғ. соңы ХХ ғ. басындағы Ресейлік төңкерілістік қозғалыстағы социал-демократияның саяси және құқықтық идеялогиясы. Г.В. Плеханов. Солшыл радикалды марксизмнің (болшевизмнің) саяси және құқықтық идеялогиясы. В.И. Ленин. Биліктің бөлінуін жоққа шығару, парламентаризмге сын. Федерацияға көзқарас 1917 жылдан кейінгі Лениннің саяси көзқарасының эволюциясы.

Экономика және саясат. Социалистік заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист-төңкерісшілердің саяси-құқықтық идеялары.

ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы Ресейдегі мемлекет және құқықтың либералды теориясы. Құқықтық мемлекет теориясы. Борис Чичериннің құқық және мемлекет туралы ілімі. Конституциялық монархия және биліктің бөліну қажеттілігін негіздеу.

Позитивистік құқық теориясы. Конституциялық демократтың саяси және құқықтық концепциялары.

Заңды позитивизм /С.В.Пахман, Г.Ф.Шершеневич/. С.А. Муромцевтің әлеуметтік құқық теориясы. Қоғамдық қатынас құқық негізі ретінде. Сот және әкімшілік құқық қалыптастырушы ретінде.

Н.М. Коркуновтың әлеуметтік-психологиялық мемлекет теориясы.

ХХ ғ. басындағы құқық және мемлекеттің психологиялық теориясы.

Л.И. Петражицкий, М.А.Рейснер. Құқық және мемлекет психиканың жемісі ретінде.

А.С. Ященконың мемлекет және құқықтың «синтетикалық теориясы». Құқықтық мемлекет теориясы. Федерализм теориясы. Құқық түсінігі.

ХIХ ғ. ортасына дейінгі Қазақстандағы өзіндік саяси және құқықтық ойлардың жалпы сипаттамасы. Қазақ мемлекетінің тәуелсіздігі және қазақ халқының бірігуі, бостандық туралы қазақтың саяси және құқықтық ойларындағы идеялар. Бұхар-жыраудың саяси және құқықтық идеялары. Бұхар-жырау қазақ мемлекетінің геосаясаттық бағдары туралы. Халық бірлігінің қажеттілігі туралы ойлар. Ресейдің саяси және құқықтық идеялогиясының ықпаоы.

Қазақ ағартушылардың саяси және құқықтық идеялары, олардың ерекшеліктері.

Шоқан Уәлихановтың саяси және құқықтық көзқарастары. Қазақстанның саяси және құқықтық дамуының бағыттары және ерекшіліктері. Қытайдың, Ресейдің және Қазақстанның саяси жүйелерін сынау.

Халықтың өзіндік дамуы, өзіндік қорғану және өзіндік басқару туралы идеялары. 1860 жылы сот реформасына көзқарастар. Билер соты және әдет-ғұрып құқығы «Сот реформасы туралы жазбалар».

Абай Құнанбаевтың саяси және құқықтық идеялары стихиялық саяси және құқықтық дамуы туралы ойлары. Қазақстан мен Ресейдің тарихи тағдырларының бірлігі. Ресейдің отарлық саясатын сынау. Панисланизмге және пантүркізмге қарым-қатынас. Қазақстанның сот жүйесіне және әдет-ғұрыпына көзқарастар.

Ағартушы Ыбырай Алтынсариннің саяси және құқықтық көзқарастары.

ХХ ғ. І ширегінде Қазақстандағы саяси және құқықтық ойлары Барлыбек Сыртановтың саяси және құқықтық көзқарастар. Конституциялық идеялар.

«Алаш» партиясының саяси және құқықтық идеялогия және оның эволюциясы. Ресей және Қазақстан революциялық қайта құру туралы идеялар. Ресейде билік ету нысаны және мемлекеттік құру нысаны. Ресей құрамындағы Қазақстанның статусы. Сот және сот өндіріс туралы идеялары.

Алихан Бөкейхановтың саяси және құқықтық көзқарастары.

Жақып Ақпаевтың саяси және құқықтық көзқарастары. Ахмет Байтұрсыновтың, Міржақып Дулатовтың, Б.Б. Қаратаевтың саяси және құқықтық идеялары.

Мұстафа Шоқайдың саяси және құқықтық көзқарастары. Мұхаметжан Сералиннің саяси және құқықтық көзқарастар.

«Үш жүз» партияның бағдарламасындағы саяси және құқықтық идеялар.
16-тақырып ХХ ғ Европа елдерінде және АҚШ-та саяси және құқықтық ілімдер.

ХХ ғ. саяси және құқықтық ойлардың ерекше белгілері және негізгі бағыттары. ХХ ғ. негізгі құқықтың теориялары.

Л.Дюгидің құқықтың солидаризм теориясы. Әлеуметтік келісушілік және тарихи дамуы. Әлеуметтік келісушіліктің нормасы құқық негізі ретінде. Мемлекет келісушілік құралы ретінде.

Г. Кельзеннің құқықтың нормативтік теориясы. «Таза» құқық теориясы, оның деидеологтануы және деаксиологиялануы. Құқықтың сатылары: негізгі нормалар, конституциялық нормалар, жалпы және жеке нормалар. Құқықшығармашылық және құқық қолдану. Сот жеке нормалардың және прецеденттің жалпы нормаларының жасаушы ретінде.

Мемлекеттік егемендік нормативтік тәртіптің логикалық алғышарты ретінде.

АҚШ-тағы құқықтың «реалистік» теориясы. /К. Ллевиллин, Д. Фрэнк және т.б./ «Заң ішіндегі құқық» пен «нақты құқықтың» қарама қайшылығы. Құқық сот және әкімшілік тәжірибеде ретінде.

Құқық еркіндігі қозғалысының әлеуметтік-психологиялық ағымы. /Г. Канторвич және т.б./

Интегративті юриспруденция.

Халықаралық құқық теорияның дамуы.

Метақұқық концепциясы. Құқық, ғарыш және экология. Құқық түсінушілік, метақұқықтың құрылымы және қағидалары.

Н. Ориунің құқық теориясы.

Д. Роуллздің құқық және әділет теориясы.

Социологиялық юриспруденция. «Құқық еркіндігі» мектебі.

Е. Эрлих. Құқық қоғамдық қарым-қатынастардың «тірі тәртібі» ретінде. Құқықты сотпен еркін іздестіру.

Гарвардтық құқық социологиясы мектебі. Р. Паунданың құқық теориясы. Құқық мүдделердің келісімі және ымырасы үшін әлеуметтік бақылаудың жоғарғы түрі ретінде. Құқықтың үш аспектісі: қарым-қатынас жүйесі, нұсқаулардың жиынтығы, сот және әкімшілік іс-жүргізу.

АҚШ-тағы құқықтың «реалистік» теориясы. /К. Ллевиллин, Д. Фрэнк және т.б./ «Заң ішіндегі құқық» пен «нақты құқықтың» қарама қайшылығы. Құқық сот және әкімшілік тәжірибеде ретінде.

Құқық еркіндігі қозғалысының әлеуметтік-психологиялық ағымы. /Г. Канторвич және т.б./

Құқық психологиялық теориясы. Құқық сананың және психиканың жемісі ретінде. Құқық түсінігі «субъективтік наным» ретінде. Инстинкті құқық негізі туралы идеялар. Заңнаманың «иллюзорлық нормативтілігіне» сын. Табиғи құқық теориясы, олардың негізгі түрлері. Әдістемелік негіздері.

Интегративті юриспруденция.

Халықаралық құқық теорияның дамуы.

Метақұқық концепциясы. Құқық, ғарыш және экология. Құқық түсінушілік, метақұқықтың құрылымы және қағидалары.

ХХ ғ. саяси ғылымның саяси және құқықтық концепциясы. Плюралистік демакратия, «баршаға жақсылық жасау» теориясы. «Конвергенция» теориясы. Элита, бюрократия және технократия теориясы.

ХХ ғ. саяси қозғалыстың саяси және құқықтық идеялары. Социалистік интернационал партиясының, социал-демократиялық қозға-лысының саяси және құқықтық идеялары.

Солшыл төңкерілісшілерінің саяси және құқықтық идеялары. Троцкизм және маоизмнің саяси және құқықтық идеялары.

Фашизмнің және неофашизмнің саяси және құқықтық идеологиясы.

К.Р. Поппердің және Ф. Хайектің либералды және тоталитаризмге қарсы саяси және құқықтық идеялары.

Франкфурт мектебі. Г. Маркузтың саяси және құқықтық көзқарастары. 1960-1970 жж. «Жаңа солшылардың» саяси және құқықтық идеялары.

Глобализмге қарсы, соғысқа қарсы және атомға қарсы қозғалыстардың, қазіргі анархизмнің саяси-құқықтық идеялары.

1960-1980 жж. диссиденттердің саяси және құқықтық идеялары. А.Д. Сахаров.
17-тақырып. ХХғ. Жаңа тәуелсіз мемлекеттердегі және Қытайдағы Үндідегі ұлт-азаттық қозғалыстарының саяси және құқықтық идеялары

Ұлт-азаттық қозғалысының саяси-құқықтық идеологиясына жалпы сипаттама. Қытайдағы ұлт-азаттық қозғалысының саяси және құқықтық идеялары. Сунь Ятсен ұлтшылдықтың, халық билігінің және халық әл-аухатының қағидалары. Халық билігі режимінің бес билік концепциясы.

Үндідегі ұлттық қозғалыстың саяси және құқықтық идеялары. Махатма Гандидің саяси және құқықтық ілімі /гандизм/. «Сатьяграха» (күш қолданбайтын әдістердің тактикасы) саяси күресінің әдісі. Ынтымақтаспау және азаматтық бағынбау.

Панисламизмнің саяси және құқықтық идеялары, олардың эволюциясы.

Бұрынғы КСРО республикаларында – қазіргі жаңа тәуелсіз мемлекеттерде, КСРО құлдырау алдында және кейін қалыптасқан ұлттық-мемлекеттік құру, мемлекеттік тәуелсіздік және егемендік туралы саяси және құқықтық идеялары.

Егеменді мемлекет пайда болу және қалыптасу кезіндегі Қазақстандағы саяси және құқықтық идеялар, олардың 1990 ж. Конституцияларда көрініс табуы. Евразиялық Кеңестің (ЕАК) концепциясы. Қазақстанның 2030 ж. дейінгі даму концепциясының саяси және құқықтық идеялары.

Ойлардың бағыттары, ағымдары, мектептері, идеялары /теория, доктрина/, ұстанымдары /концепция/, ілімдері. Саяси және саяси-құқықтық сананың типтері. Саяси және құқықтық ілімдер тарихының кезеңге бөлінуі. ХІХ ғасыр ХХІ ғасырдың басындағы саяси және құқықтық ілімдер тарихы ғылымы. Саяси және құқықтық ілімдер тарихы бойынша әдебиеттер.

Шумердегі саяси-құқықтық идеялары мен мифтері. Ану және Энлиль. Хетт патшалығындағы, Вавилондағы, Ассирияндағы саяси-құқықтық идеялары. «Хаммурапи заңдары».

Ежелгі Израилдағы саяси-құқықтық ойлар. «Ветхий завет».

Ежелгі Ирандағы саясси-құқықтық ойлар. Заратуштра. «Авеста».

Сократтың саяси және құқықтық идеялары.

Платонның мемлекет және құқық туралы ілімі, оның философиялық тұғыры. Мемлекет нысандарының жіктелуі және мемлекеттік нысандары айналымы. Жетілген мемлекет моделдері.

Аристотелдің құқық және мемлекет туралы ілімі. Аристотелдің «Саясаты». Мемлекет шығу тегі. Мемлекет нысандары және оның даму.

Полибийдің саяси және құқықтық идеялары. Саяси өмір туралы Полибийдің ойлары. Аралас мемлекеттің концепциясы.
4-тақырып. Ежелгі Римдегі саяси және құқықтық ілімдер.

Рим заңгерінің құқық туралы ілімі. Рим заңгерлері құқықтың табиғаты мен жүйесі туралы. Табиғи құқық. Халықтар құқығы. Жеке және көпшілік құқығы.

Ежелгі христиандықтың саяси және құқықтық идеялары. Библия. Августиннің саяси және құқықтық ілімі.
5-тақырып. Орта ғасыр дәуіріндегі Шығыс Араб, Орта Азия жіне Қазақстан мемлекеттеріндегі саяси және құқықтық ілімдер.

Әл-Фарабидің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттің пайда болуы. Қала мемлекеттердің жіктелуі. Мемлекет басшысының қажетті қасиеті және оның рөлі. Жетілген мемлекет туралы көзқарастар. «Мемлекет қайраткерінің афоризмдері ».

Ибн Халдунның мемлекет туралы ілімі. Халифат теориясы.
6 тақырып. Орта ғасырдағы Европаның саяси және құқықтық ілімдері

Батысевропалық ортағасырлық еретиктік қозғалыстардың және шаруалық соғыстардың саяси және құқықтық идеялары.

Ортағасырдағы заңгерлердің құқық туралы идеялары. Глоссаторлар мен посглоссаторлар.

Марсилий Падуанскийдің саяси және құқықтық ілімі. Халық биліктің қайнар көздері ретінде.

ХІ – ХІVғғ. Ресейдегі саяси және құқықтық идеялар. Орталықтанған мемлекеттің құрылу кезеңіндегі Ресейдегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. «Москва – Үшінші Рим» теориясы.
7-тақырып. Қайта өрлеу дәуіріндегі Батыс Европадағы саяси және құқықтық ілімдері

Контрреформация. Иезуиттер. Жан Боденнің мемлекет және құқық туралы ілімі. Мемлекеттік егемендік теориясы.

ХVІ-ХVІІ ғғ. еуропалық утопистік социализмнің саяси және құқықтық идеологиясы. Томас Мордың «Утопиясы» және Томмазо Кампанелланың «Күн қаласы».

8-тақырып. ХVІ-ХVІІІ ғғ. Голландия және Англиядағы саяси және құқықтық ілімдер

Роялистердің саяси және құқықтық идеялары. Роберт Филмердің саяси көзқарастары.

Томас Гоббстың саяси және құқықтық ілімі. «Левиафан». Мемлекеттің шығу тегінің келесімдік теориясының ерекшеліктері. Гоббстың іліміндегі құқық және заң.

Индепенденттердің саяси және құқықтық идеялары. Джон Мильтон және Олджернон Сидней халықты мемлекеттік егемендіктік иегері және қайнар көзі ретіндегі азаматтардың құқықтары мен бостандықтары туралы ойлары. Джеймс Гаррингтон жеке меншік пен биліктің қарым-қатынасы туралы.

Левеллердің саяси және құқықтық идеологиясы. Джон Лильберн табиғи құқық туралы. Халық егемендігінің ажырамастығы идеясы.
9-тақырып. ХVІІІ-ХІХ ғғ. басындағы Франциядағы саяси және құқықтық ілімдер

Жан Жак Руссоның саяси және құқықтық ілімі. Руссо мемлекеттің келісімдік пайда болуы, мәні және нысандары туралы. Халық егемендігі теориясы. «Жалпы ерік» және «барлығының еркі» түсініктері.

Утопиялық социализмнің саяси және құқықтық идеялары. /Жан Мелье. Морелли. Габриель Бонно де Мабли/.

Ұлы Француз төңкеріліс кезеңіндегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. Конституционалистердің саяси және құқықтық идеялары. Оноре де Мирабо. Эммануэль Сияйес.

Утопиялық коммунизмнің саяси идеологиясы.Гракх Бабеф.
10-тақырып. АҚШ тәуелсіздік үшін күрес кезеңіндегі саяси және құқықтық ілімдер

Радикалды-демократтардың саяси және құқықтық идеялар. Томас Джефферсонның саяси және құқықтық көзқарастары және оларды «Тәуелсіздік декларациясында» жүзеге асырылуы. Томас Пейннің саяси және құқықтық көзқарастары.

Гегельдің құқық пен мемлекет туралы ілімі. «Құқық философиясы». Құқық түсінігі және оның даму сатылары. Биліктің бөлінуі және органикалық бірлігі концепциясы. Гегель халықаралық құқық, соғыс пен бейбітшілік туралы.

Құқықтың тарихи мектебі. Г. Гуго. Ф.К. Савиньи. Г. Пухта. Құқықтың стихиялық дамуы. Рух, халық санасы және құқық. Тіл және құқық.
12-тақырып. Батыс Европадағы (ХІХ ғ. І жартысындағы) саяси және құқықтық ілімдер

Утопиялық социализмнің өкілдерінің саяси және құқықтық көзқарастары. Клод Анри де Рувруа Сен-Симонның саяси және құқықтық ілімі. Франсуа Мари Шарль Фурьенің әлеуметтік-саяси дамудың концепциясы. Роберт Оуэн азаматтарды тәрбиелеу және Планетаның саяси –құқықтық қайта құру құралы ретінде заңнаманы жетілдіру туралы ойлары.

Макс Штирнердің саяси және құқықтық көзқарастары.
13-тақырып. ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы Батыс Европадағы саяси және құқықтық ілімдер.

ХIХ ғ. соңғы ширегінде ХХ ғ. басында Батыс Европада социалистік қозғалыстардағы марксизм идеялары. Карл Каутский. Эдуард Бернштейн.

Пьер Жозеф Прудонның мемлекет және құқықққа көзқарастары. Мемлекеттілікті және заңнаманы нархиялық сынау. Федерализм.

Позитивизмнің негізін салушылардың саяси және құқықтық концепциялары.

Огюст Конттың саяси және құқықтық ілімдері. Мемлекет және құқықтың тарихи эволюциясы. Социократия теориясы. Субъективтік құқық міндет және әлеуметтік қызмет ретінде.

Герберт Спенсердің саяси және құқықтық ілімі. Органикалық мемлекет теориясы. Мемлекет органдары және қызметтерінің эволюциясы, оның типтері.

Батыс Европадағы құқықтың позитивистік теориялары.

Юридикалық позитивизм. Джон Остин (Англия), К.Бергбан және П.Лабанд (Германия). «Мүдделер юриспруденциясы». Құқық заңды қорғалған мүдде ретінде. Әлеуметтік күштердің құқығы үшін күрес. Людвиг Гумпловичтің (Австрия) саясм және құқықтық ілімі. Күш көрсету теориясы. Мемлекет эволюциясы. «Қазіргі мәдени мемлекет». Георг Еллинектің мемлекеттік дуалистік теориясы.

Рудольф Штаммлердің құқық философиясы. Құқық және шаруашылық. Ауыспалы мазмұндағы «қайта өрлеудің» табиғи құқық теориясы.

Фридрих Ницшенің құқық және мемлекет туралы ілімі. Мемлекет мәдениет және әлеуметтік эволюциясы құралы ретінде, оның типтері.

Танымның әлеуметтік және заңдық әдістері және мемлекеттің аспектілері. Құқықтың элитарлық концепциясы. Құқықы, теңсіздік және жеңілдік. Соғыс және бейбітшілікке көзқарастар. Төңкерістер мәдениетке үрей ретінде.
14-тақырып. ХIХ ғ.-ХХ ғ. басында Ресейдегі саяси және құқықтық ілімдер.

Декабристердің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттік құрылым және басқару нысанын өзгерту жобалары.

Төңкерілістік демократизмнің саяси және құқықтық идеялогиясы. А.И.Герцен төңкерілістік халықтың саяси және құқықтық идеялары. П.Н. Ткачев, П.Л.Лавров.

ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы классикалық анархизмнің саяси және құқықтық идеялары. М.А. Бакунин, П.А. Кропоткин, Л.Н. Толстой.

Мемлекетті сынау және терістеу. Бакунин Европа құрама штаттары және дүниежүзілік федерация туралы жасырын төңкеріоістік ұйымның «көрінбейтін» диктатурасы туралы. Мұрагерлік құқық туралы мәселе.

Кропоткин өркениет пен мемлекет дамуы туралы. Феодолизм теориясы. Құқықты биоәлеуметтік негіздері. Өлім жазасын және қылмыстық жазалауды сынау.

Толстойдың «Қрсылық білдірмеу» христиандық анархизмі. ХIХ ғ. соңы ХХ ғ. басындағы Ресейлік төңкерілістік қозғалыстағы социал-демократияның саяси және құқықтық идеялогиясы. Г.В. Плеханов. Солшыл радикалды марксизмнің (болшевизмнің) саяси және құқықтық идеялогиясы. В.И. Ленин. Биліктің бөлінуін жоққа шығару, парламентаризмге сын. Федерацияға көзқарас 1917 жылдан кейінгі Лениннің саяси көзқарасының эволюциясы.

Экономика және саясат. Социалистік заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист-төңкерісшілердің саяси-құқықтық идеялары.

Шоқан Уәлихановтың саяси және құқықтық көзқарастары. Қазақстанның саяси және құқықтық дамуының бағыттары және ерекшіліктері. Қытайдың, Ресейдің және Қазақстанның саяси жүйелерін сынау.

Халықтың өзіндік дамуы, өзіндік қорғану және өзіндік басқару туралы идеялары. 1860 жылы сот реформасына көзқарастар. Билер соты және әдет-ғұрып құқығы «Сот реформасы туралы жазбалар».

Абай Құнанбаевтың саяси және құқықтық идеялары стихиялық саяси және құқықтық дамуы туралы ойлары. Қазақстан мен Ресейдің тарихи тағдырларының бірлігі. Ресейдің отарлық саясатын сынау. Панисланизмге және пантүркізмге қарым-қатынас. Қазақстанның сот жүйесіне және әдет-ғұрыпына көзқарастар.

Г. Кельзеннің құқықтың нормативтік теориясы. «Таза» құқық теориясы, оның деидеологтануы және деаксиологиялануы. Құқықтың сатылары: негізгі нормалар, конституциялық нормалар, жалпы және жеке нормалар. Құқықшығармашылық және құқық қолдану. Сот жеке нормалардың және прецеденттің жалпы нормаларының жасаушы ретінде.

Мемлекеттік егемендік нормативтік тәртіптің логикалық алғышарты ретінде.

АҚШ-тағы құқықтың «реалистік» теориясы. /К. Ллевиллин, Д. Фрэнк және т.б./ «Заң ішіндегі құқық» пен «нақты құқықтың» қарама қайшылығы. Құқық сот және әкімшілік тәжірибеде ретінде.

Құқық еркіндігі қозғалысының әлеуметтік-психологиялық ағымы. /Г. Канторвич және т.б./

Интегративті юриспруденция.

Халықаралық құқық теорияның дамуы.

Метақұқық концепциясы. Құқық, ғарыш және экология. Құқық түсінушілік, метақұқықтың құрылымы және қағидалары.

Панисламизмнің саяси және құқықтық идеялары, олардың эволюциясы.

Бұрынғы КСРО республикаларында – қазіргі жаңа тәуелсіз мемлекеттерде, КСРО құлдырау алдында және кейін қалыптасқан ұлттық-мемлекеттік құру, мемлекеттік тәуелсіздік және егемендік туралы саяси және құқықтық идеялары.

Егеменді мемлекет пайда болу және қалыптасу кезіндегі Қазақстандағы саяси және құқықтық идеялар, олардың 1990 ж. Конституцияларда көрініс табуы. Евразиялық Кеңестің (ЕАК) концепциясы. Қазақстанның 2030 ж. дейінгі даму концепциясының саяси және құқықтық идеялары.

Саяси және құқықтық ілімдер тарихының кезеңге бөлінуі.

ХІХ ғасыр ХХІ ғасырдың басындағы саяси және құқықтық ілімдер тарихы ғылымы. Саяси және құқықтық ілімдер тарихы бойынша әдебиеттер.

2-тақырып. Ежелгі Шығыс елдеріндегі саяси және құқықтық ілімдер.

Ежелгі Қытайдағы саяси және құқықтық ойлар. Лао цзы және даосизм ілімдері. «Дао дэ цзин» («Книга о пути и добродетели») Конфуцмйдің саяси және құқықтық ілімдері. «Лунь Юй» («Суждения и беседы»). Фацзя /легистер/ мектебіндегі мемлекет және заң туралы ілімдер. Шан Ян. «Шан цзюнь шу» («Книга правителя области Щан»). Мо-цзынның әлеуметтік-саяси және құқықтық идеялары. Хань Фэй және оның саяси-құқықтық ілімдері.

Аристотелдің құқық және мемлекет туралы ілімі. Аристотелдің «Саясаты». Мемлекет шығу тегі. Мемлекет нысандары және оның даму.

Полибийдің саяси және құқықтық идеялары. Саяси өмір туралы Полибийдің ойлары. Аралас мемлекеттің концепциясы.

Ұсынылатын әдебиеттер: [7], 40-45-18бет; [12], 15-22бет

Рим заңгерінің құқық туралы ілімі. Рим заңгерлері құқықтың табиғаты мен жүйесі туралы. Табиғи құқық. Халықтар құқығы. Жеке және көпшілік құқығы.

Ежелгі христиандықтың саяси және құқықтық идеялары. Библия. Августиннің саяси және құқықтық ілімі.
5-тақырып. Орта ғасыр дәуіріндегі Шығыс Араб, Орта Азия жіне Қазақстан мемлекеттеріндегі саяси және құқықтық ілімдер.

Азиядағы мұсылман елдерінің Орта ғасырлық және құқықтық ойлардың қалыптасуының негізгі ерекшеліктері. Исламның саяси және құқықтың идеологиясы. Исламның саяси-құқықтың идеологиясы. Құран мен сүннет исламның заңдық нұсқауларының негізгі қайнар көзі ретінде. Негізгі бағыттар мен секталардың саяси және құқықтық идеялары. Суннизм және шиизм. Әл-Фарабидің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттің пайда болуы. Қала мемлекеттердің жіктелуі. Мемлекет басшысының қажетті қасиеті және оның рөлі. Жетілген мемлекет туралы көзқарастар. «Мемлекет қайраткерінің афоризмдері ».

Ибн Халдунның мемлекет туралы ілімі. Халифат теориясы.
6 тақырып. Орта ғасырдағы Европаның саяси және құқықтық ілімдері

Ортағасырдағы заңгерлердің құқық туралы идеялары. Глоссаторлар мен посглоссаторлар.

Марсилий Падуанскийдің саяси және құқықтық ілімі. Халық биліктің қайнар көздері ретінде.

ХІ – ХІVғғ. Ресейдегі саяси және құқықтық идеялар. Орталықтанған мемлекеттің құрылу кезеңіндегі Ресейдегі саяси және құқықтық ойлардың негізгі бағыттары. «Москва – Үшінші Рим» теориясы.

ХVІ-ХVІІ ғғ. еуропалық утопистік социализмнің саяси және құқықтық идеологиясы. Томас Мордың «Утопиясы» және Томмазо Кампанелланың «Күн қаласы».

Левеллердің саяси және құқықтық идеологиясы. Джон Лильберн табиғи құқық туралы. Халық егемендігінің ажырамастығы идеясы.

1688 ж. Англиядағы әлеуметтік-саяси компромисстің Джон Локктың либеральды саяси және құқықтық іліміндегі негізделуі.

Адамның ажырамас құқықтары. Биліктің бөліну теориясы.

Англиядағы ХVІІІ ғ. саяси және құқықтық ойлар. Эдмун Берктің консервативтік саяси идеялары. Төңкерісті және демократинаны сынау.

Уильям Годвинның саяси және құқықтық идеялары.

Жирондистердің саяси және құқықтық идеялары. Жан Бриссо. Жан Антуан Кондорсе.

Якобиншілердің саяси және құқықтық идеолгиясы. Максимильен Робеспьер, Жан Поль Марат, Луи Антуан Сен-Жюст. Робеспьер төңкерілістік және конституциялық үкімет және төңкерістік диктатура туралы.

1789-1793 жж. Адам және азамат құқықтары туралы Декларациясындағы саяси және құқықтық идеялар.

Утопиялық коммунизмнің саяси идеологиясы.Гракх Бабеф.
10-тақырып. АҚШ тәуелсіздік үшін күрес кезеңіндегі саяси және құқықтық ілімдер

«Федералистердің» саяси және құқықтық идеялары. Александр Гамильтон. Джеймс Медисон. Джон Адамс. Джон Джей. Конституционализмнің және федерализмнің идеялары. Биліктің бөліну теориясы.

Радикалды-демократтардың саяси және құқықтық идеялар. Томас Джефферсонның саяси және құқықтық көзқарастары және оларды «Тәуелсіздік декларациясында» жүзеге асырылуы. Томас Пейннің саяси және құқықтық көзқарастары.
11-тақырып. ХVІІІ ғ. соңы - ХІХ ғ. басындағы Германиядағы саяси және құқықтық ілімдер

Гегельдің құқық пен мемлекет туралы ілімі. «Құқық философиясы». Құқық түсінігі және оның даму сатылары. Биліктің бөлінуі және органикалық бірлігі концепциясы. Гегель халықаралық құқық, соғыс пен бейбітшілік туралы.

Құқықтың тарихи мектебі. Г. Гуго. Ф.К. Савиньи. Г. Пухта. Құқықтың стихиялық дамуы. Рух, халық санасы және құқық. Тіл және құқық.

Ұсынылатын әдебиеттер: [7], 13-18бет; [12], 5-12бет

Утопиялық социализмнің өкілдерінің саяси және құқықтық көзқарастары. Клод Анри де Рувруа Сен-Симонның саяси және құқықтық ілімі. Франсуа Мари Шарль Фурьенің әлеуметтік-саяси дамудың концепциясы. Роберт Оуэн азаматтарды тәрбиелеу және Планетаның саяси –құқықтық қайта құру құралы ретінде заңнаманы жетілдіру туралы ойлары.

Макс Штирнердің саяси және құқықтық көзқарастары.
13-тақырып. ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы Батыс Европадағы саяси және құқықтық ілімдер.

Огюст Конттың саяси және құқықтық ілімдері. Мемлекет және құқықтың тарихи эволюциясы. Социократия теориясы. Субъективтік құқық міндет және әлеуметтік қызмет ретінде.

Герберт Спенсердің саяси және құқықтық ілімі. Органикалық мемлекет теориясы. Мемлекет органдары және қызметтерінің эволюциясы, оның типтері.

Батыс Европадағы құқықтың позитивистік теориялары.

Юридикалық позитивизм. Джон Остин (Англия), К.Бергбан және П.Лабанд (Германия). «Мүдделер юриспруденциясы». Құқық заңды қорғалған мүдде ретінде. Әлеуметтік күштердің құқығы үшін күрес. Людвиг Гумпловичтің (Австрия) саясм және құқықтық ілімі. Күш көрсету теориясы. Мемлекет эволюциясы. «Қазіргі мәдени мемлекет». Георг Еллинектің мемлекеттік дуалистік теориясы.

Рудольф Штаммлердің құқық философиясы. Құқық және шаруашылық. Ауыспалы мазмұндағы «қайта өрлеудің» табиғи құқық теориясы.

Фридрих Ницшенің құқық және мемлекет туралы ілімі. Мемлекет мәдениет және әлеуметтік эволюциясы құралы ретінде, оның типтері. Танымның әлеуметтік және заңдық әдістері және мемлекеттің аспектілері. Құқықтың элитарлық концепциясы. Құқықы, теңсіздік және жеңілдік. Соғыс және бейбітшілікке көзқарастар. Төңкерістер мәдениетке үрей ретінде.
14-тақырып. ХIХ ғ.-ХХ ғ. басында Ресейдегі саяси және құқықтық ілімдер.

Декабристердің саяси және құқықтық идеялары. Мемлекеттік құрылым және басқару нысанын өзгерту жобалары.

Төңкерілістік демократизмнің саяси және құқықтық идеялогиясы. А.И.Герцен төңкерілістік халықтың саяси және құқықтық идеялары. П.Н. Ткачев, П.Л.Лавров.

ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы классикалық анархизмнің саяси және құқықтық идеялары. М.А. Бакунин, П.А. Кропоткин, Л.Н. Толстой.

Мемлекетті сынау және терістеу. Бакунин Европа құрама штаттары және дүниежүзілік федерация туралы жасырын төңкеріоістік ұйымның «көрінбейтін» диктатурасы туралы. Мұрагерлік құқық туралы мәселе.

Кропоткин өркениет пен мемлекет дамуы туралы. Феодолизм теориясы. Құқықты биоәлеуметтік негіздері. Өлім жазасын және қылмыстық жазалауды сынау.

Толстойдың «Қрсылық білдірмеу» христиандық анархизмі. ХIХ ғ. соңы ХХ ғ. басындағы Ресейлік төңкерілістік қозғалыстағы социал-демократияның саяси және құқықтық идеялогиясы. Г.В. Плеханов. Солшыл радикалды марксизмнің (болшевизмнің) саяси және құқықтық идеялогиясы. В.И. Ленин. Биліктің бөлінуін жоққа шығару, парламентаризмге сын. Федерацияға көзқарас 1917 жылдан кейінгі Лениннің саяси көзқарасының эволюциясы.

Экономика және саясат. Социалистік заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист заңдылық және пролетариат диктатурасы. Социалист-төңкерісшілердің саяси-құқықтық идеялары.

ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы Ресейдегі мемлекет және құқықтың либералды теориясы. Құқықтық мемлекет теориясы. Борис Чичериннің құқық және мемлекет туралы ілімі. Конституциялық монархия және биліктің бөліну қажеттілігін негіздеу.

Позитивистік құқық теориясы. Конституциялық демократтың саяси және құқықтық концепциялары.

Заңды позитивизм /С.В.Пахман, Г.Ф.Шершеневич/. С.А. Муромцевтің әлеуметтік құқық теориясы. Қоғамдық қатынас құқық негізі ретінде. Сот және әкімшілік құқық қалыптастырушы ретінде.

Н.М. Коркуновтың әлеуметтік-психологиялық мемлекет теориясы.

ХХ ғ. басындағы құқық және мемлекеттің психологиялық теориясы.

Л.И. Петражицкий, М.А.Рейснер. Құқық және мемлекет психиканың жемісі ретінде.

А.С. Ященконың мемлекет және құқықтың «синтетикалық теориясы». Құқықтық мемлекет теориясы. Федерализм теориясы. Құқық түсінігі.
15-тақырып. ХIХ ғ. II жартысындағы ХХ ғ. басындағы Қазақстандағы саяси-құқықтық ойлар

Шоқан Уәлихановтың саяси және құқықтық көзқарастары.

Абай Құнанбаевтың саяси және құқықтық идеялары стихиялық саяси және құқықтық дамуы туралы ойлары. Қазақстан мен Ресейдің тарихи тағдырларының бірлігі. Ресейдің отарлық саясатын сынау. Панисланизмге және пантүркізмге қарым-қатынас. Қазақстанның сот жүйесіне және әдет-ғұрыпына көзқарастар.

Ағартушы Ыбырай Алтынсариннің саяси және құқықтық көзқарастары.

ХХ ғ. І ширегінде Қазақстандағы саяси және құқықтық ойлары Барлыбек Сыртановтың саяси және құқықтық көзқарастар. Конституциялық идеялар.

«Алаш» партиясының саяси және құқықтық идеялогия және оның эволюциясы. Ресей және Қазақстан революциялық қайта құру туралы идеялар. Ресейде билік ету нысаны және мемлекеттік құру нысаны. Ресей құрамындағы Қазақстанның статусы. Сот және сот өндіріс туралы идеялары.

Алихан Бөкейхановтың саяси және құқықтық көзқарастары.

Жақып Ақпаевтың саяси және құқықтық көзқарастары. Ахмет Байтұрсыновтың, Міржақып Дулатовтың, Б.Б. Қаратаевтың саяси және құқықтық идеялары.

Мұстафа Шоқайдың саяси және құқықтық көзқарастары. Мұхаметжан Сералиннің саяси және құқықтық көзқарастар.

«Үш жүз» партияның бағдарламасындағы саяси және құқықтық идеялар.

Н. Ориунің құқық теориясы.

Д. Роуллздің құқық және әділет теориясы.

Социологиялық юриспруденция. «Құқық еркіндігі» мектебі.

Е. Эрлих. Құқық қоғамдық қарым-қатынастардың «тірі тәртібі» ретінде. Құқықты сотпен еркін іздестіру.

Гарвардтық құқық социологиясы мектебі. Р. Паунданың құқық теориясы. Құқық мүдделердің келісімі және ымырасы үшін әлеуметтік бақылаудың жоғарғы түрі ретінде. Құқықтың үш аспектісі: қарым-қатынас жүйесі, нұсқаулардың жиынтығы, сот және әкімшілік іс-жүргізу.

АҚШ-тағы құқықтың «реалистік» теориясы. /К. Ллевиллин, Д. Фрэнк және т.б./ «Заң ішіндегі құқық» пен «нақты құқықтың» қарама қайшылығы. Құқық сот және әкімшілік тәжірибеде ретінде.

Құқық еркіндігі қозғалысының әлеуметтік-психологиялық ағымы. /Г. Канторвич және т.б./

Құқық психологиялық теориясы. Құқық сананың және психиканың жемісі ретінде. Құқық түсінігі «субъективтік наным» ретінде. Инстинкті құқық негізі туралы идеялар. Заңнаманың «иллюзорлық нормативтілігіне» сын. Табиғи құқық теориясы, олардың негізгі түрлері. Әдістемелік негіздері.

Интегративті юриспруденция.

Халықаралық құқық теорияның дамуы.

Метақұқық концепциясы. Құқық, ғарыш және экология. Құқық түсінушілік, метақұқықтың құрылымы және қағидалары.

ХХ ғ. саяси ғылымның саяси және құқықтық концепциясы. Плюралистік демакратия, «баршаға жақсылық жасау» теориясы. «Конвергенция» теориясы. Элита, бюрократия және технократия теориясы.

ХХ ғ. саяси қозғалыстың саяси және құқықтық идеялары. Социалистік интернационал партиясының, социал-демократиялық қозға-лысының саяси және құқықтық идеялары.

Солшыл төңкерілісшілерінің саяси және құқықтық идеялары. Троцкизм және маоизмнің саяси және құқықтық идеялары.

Фашизмнің және неофашизмнің саяси және құқықтық идеологиясы.

К.Р. Поппердің және Ф. Хайектің либералды және тоталитаризмге қарсы саяси және құқықтық идеялары.

Франкфурт мектебі. Г. Маркузтың саяси және құқықтық көзқарастары. 1960-1970 жж. «Жаңа солшылардың» саяси және құқықтық идеялары.

Глобализмге қарсы, соғысқа қарсы және атомға қарсы қозғалыстардың, қазіргі анархизмнің саяси-құқықтық идеялары.

1960-1980 жж. диссиденттердің саяси және құқықтық идеялары. А.Д. Сахаров.

Панисламизмнің саяси және құқықтық идеялары, олардың эволюциясы.

Бұрынғы КСРО республикаларында – қазіргі жаңа тәуелсіз мемлекеттерде, КСРО құлдырау алдында және кейін қалыптасқан ұлттық-мемлекеттік құру, мемлекеттік тәуелсіздік және егемендік туралы саяси және құқықтық идеялары.

Егеменді мемлекет пайда болу және қалыптасу кезіндегі Қазақстандағы саяси және құқықтық идеялар, олардың 1990 ж. Конституцияларда көрініс табуы. Евразиялық Кеңестің (ЕАК) концепциясы. Қазақстанның 2030 ж. дейінгі даму концепциясының саяси және құқықтық идеялары.

Ф СО ПГУ 7.18.2-07

Күндізгі КОБ және ЖОБ 2006, Күндізгі КОБ 2007ж

Сырттай ЖОБ 2006ж

1920-1930 жж. КСРО-дағы құқық теориясы.

А.А. Солович. ХХ ғ. мемлекеттілігіне, социалистік және фашистік мелекеттеріне сын. Құқық концепциясы.

СО ПГУ 7/18/2-07

Әдебиеттер

1 История политических и правовых учений / Под общей ред. Нерсесянца В.С. - Изд. 4-е, переработ, и доп. - М.. 2003. Или более раннее издание.

2 История политических и правовых учений / Под ред. Лейста О.Э). - Изд. 2 е. переработ, и сокращ. - М., 2004. Или более раннее издание.

3 История политических и правовых учений / Под ред. О.В. Мартыишна. М., 2004.

4 История политических и правовых учений: Краткий учебный курс / Под общ. ред. Нерсесянца В.С. - М.. 2000.

Хрестоматиялар, антологиялар

5 История политических и правовых у чений: Хрестоматия / Под ред. Малахова В.П. - М., 2000.

6 История политических и правовых учений: Хрестоматия / Под ред. Лепиа О.Э).- М., 2000.

7 Антология мировой политической мысли: В 5 т. - Т. I: Зарубежная политическая мысль: истоки и эволюция. Т. II: Зарубежная политическая мысль: XX и. Г. III: Политическая мысль в России: X - первая половина XIX вв. Т. IV: Политическая мысль в России: Вторая половина XIX -XX вв. Т. V: Политические документы. - М., 1997.

8 Антология мировой правовой мысли: В 5 т. / Рук. науч. проект Семигин Г.К). Т. I: Античный мир и Восточные цивилизации. Т. II: Европа: Ү-ХҮІІ вв. I .III: Европа. Америка: ХҮІІ-ХХ вв. Т. IV: Россия: ХІ-ХІХ вв. Г. V: Россия: Конец XIX - XX вв. - М.: Мысль, 1999.

Қайнар көздер

9 Абай. Книга слов; Шакарим. Записки забытого. - Алма-Ата, 1992.

10 Аль-Фараби. Афоризмы государственного деятеля // Аль-Фараби. Социально этические трактаты. - Алма-Ата, 1973: или: Аль-Фараби. Избранные фактаты. - Алматы, 1994.

11 Аристотель. Политика- Соч.: В4т.- Т.4.- М., 1984.

12 Бакунин М.А. Анархия и порядок / Сер.: Антология мысли. М.. 2000.

13 Валиханов Ч. Записка о судебной реформе / Вступит, ст. и примеч. С.Ф Ударцев. Изд. 2-е, доп. и исправл. - Алматы: Жеті Жарғы. 2004. Или: То же-Алматы: ВШП «Әділет», 1999. (Сер.: «Жемчужины истории политической и правовой мысли»).

14 То же на казахском языке: Шоқан Уәлпханов. Сот реформасы жайында жазба. Алматы: «Жеті жарғы», 2003. (Саяси және құқықтық ой-пікірлер тарихының інжу-маржандары сериясы).

15 Гоббс Т. Левиафан, или Материя, форма и власть государства церковного и гражданского // Гоббс Т. Сочинения: В 2 т. - Т. 2. - М., 1992.

16 Джефферсон Т. Декларация независимости. Инау гу рационные речи / Истин, ст. и примеч. - С.Ф. Ударнее. Изд. 2-е, доп. и исправл.- Алматы Жеті Жарғы. 2004. Или: То же. Алматы: ВШП «Әділет». 1999. (Сер.: «Жемчужины истории политической и правовой мысли»).

17 То же на казахском языке: Томас Джефферсон. Тәуелсіздік декларациясы. Иннаугурация кезіндегі сөздер). - Алматы: «Жеті жарғы», 2003. (Саяси және құқықтық ой-пікірлер тарихынын інжу-маржандары сериясы).

18 Кант И. Идея всеобщей истории во всемирно-гражданском плане. К вечному миру / Вступит, ст. и примеч. - С.Ф. Ударнев. Изд. 2-е. доп. Алматы: Жеті жарғы, 2004. или: То же.-Алматы: ВШП «Әділет», 1999. (Сер.: «Жемчужины истории политичкской и правовой мысли»).

19 То же на казахском языке: Имманхил Кант. Бүкіләлемдік -азаматтық тұрғыдағы жалпылама тарих идеясы. Мәңгілік бейбітшілік жөнінде. - Алматы: «Жеті жарғы». 2003. (Саяси және құқықтық ой-пікірлер тарихының інжу-маржандары сериясы).

20 Лао-ичы. Дао дэ цзин / Вст\ пит. ст. и примеч. - С.Ф. Ударцев. Изд. 2-е, доп. и исправл.- Алматы: Жеті Жарғы, 2004. Или: То же. - Алматы: ВШП «Әділет», 2000. (Сер.: «Жемчужины истории политической и правовой мысли»).

21 То же на казахском языке: Лао-цзы. Дао дэ цзин. - Алматы: «Жеті жарғы», 2003. (Саяси және құқықтық. ой-пікірлер тарихынын інжу-маржандары сериясы).

22 Макиавелли Пикколо. Госхдарь (II рrinciарe) / Вступит, ст. и примеч. - С.Ф. Ударцев. Изд. 2-е, доп. и исправл. - Алматы: Жеті Жарғы, 2004. Или: То же, -Алматы: ВШП "Одпет", 2001. (Сер.: «Жемчужины истории политической и правовой мысли»).

23 То же на казахском языке: Пикколо Макиавелли. Патша (II рrinciарe). -Алматы: «Жеті жарғы», 2003. (Саяси және құқықтық ой-пікірлер тарихының інжу -маржандары сериясы).

24 Монтескье Ш. Л. О духе законов. - М., 1999.

25 Назарбаев И.А. Казахстан-2030: Послание Президента страны народ) Казахстана: Процветание, безопасность и улучшение благосостояния всех казахстанцев. — Алматы: Білім, 1997.

26 Политическая и правовая история Казахстана: Документы и материалы конца XIX - начала XX вв. / Сост. Сартаев С., Узбекулы С. - Алматы, 2000.

Арнайы әдебиеттер

27 Атишев А.А. Политическая мысль Казахстана второй половины XIX - начала XX вв. - Алма-Ата, 1979.

28 Графский В.Г. История политических и правовых учений. М., 2005.

29 Зиманов С.З., Атишев А.А. Политические взгляды Чокана Валиханова. - Алма-Ата. 1965.

30 Зорькин В.Д. Позитивистская теория права в России. - М., 1978.

31 Каленский В.Г . Мэдисон: Из истории политической и правовой мысли. — М., 1981.

32 Исаев НА, Золотухина Н.М. История политических и правовых учений России: ХТ-ХХ ва- М., 1995.

33 Козлихин И.Ю. История политических и правовых учений. Новое время: от Макиавелли до Канта. СПб., 2002.

34 Кул-Мухаммед М. Жакып Акпаев: Пагриот. Политик. Правовед. Политико-правовые взгляды Ж. Акпаева. - Алматы, 1995.

35 Кул-Мухаммед М. Формирование и развитие государственно-правовых идей лидеров Алаш-Орды. - Алматы, 1999.

36 Мамут Л.С. Карл Маркс как теоретик государства. - М., 1979.

37 Мамут Л.С. Этатизм и анархизм как типы политического сознания: Домарксистский период. - М., 1989.

38 Мирзаев С.Б. Полибий: Из истории политической и правовой мысли. - М., 1986.

39 Нерсесянц В.С. Политические учения Древней Греции. - М., 1979.

40 Нерсесянц В.С. Право и закон: Из истории правовых учений. - М., 1983.

41 Нерсесянц В.С. Философия права. - М., 1997.

42 Нерсесянц В.С. Философия права Гегеля. - М., 1998.

43 Өзбекұлы С. Абай және Адам құқы. - Алматы. 1995.

44 Өзбекұлы С. Барлыбек Сыртанов. Алматы. 1996.

45 Өзбекулы С. Қазақстанның саяси-құқықтық ой-пікір тарихының өзекті мәселелері- Алматы. 2004.

46 Таукелев А.Н., Сапаргалиев Г.С. Государственно-правовые взгляд Фараби. Алма-Ата, 1975.

47 Ударцев С.Ф. Кропоткин: Из истории политической и правовой мысли 1989.