Жиынтық бағалауға арналған әдістемелік ұсыныстар

Қазақстан археология мектебінің негізін салушы Әлкей Марғұлан этнография, тарих, 

шығыстану,  әдебиеттану,  өнертану  бойынша  көптеген  еңбек  сіңірген.  Филология 

ғылымдарының  докторы,  академик,  профессор.  Ол  1904  ж.  11  мамырда  Павлодар  облысы, 

Баянауыл  ауданында  дүниеге  келген.  Әкесі  Хақан  –  атақты  Олжабай  баҺадүрдің  тікелей 

ұрпағы.  Әлкейдің  әкесі  Хақан  мен  шешесі  Нұрила  көптеген  халық  ертегілері  мен  аңыз-

әфсаналарын білген. Жай отындай жарқыраған, қағілез бала бес жасында оқып, жаза білуді 

үйренеді, бала кезінде «Қобыланды»,  «Алпамыс»,  «Көрұғлы»,  «Қозы Көрпеш - Баян сұлу» 

дастандарын  оқып,  жатқа  білген.  Хақанның  шаңырағында  қазақ  даласына  белгілі  адамдар 

жиі  бас  қосқан.  Құймақұлақ  Әлкей  бастауыш  білімді  ауыл  мектебінен  алды.  1915  жылы 

Баянауылда  үш  сыныпты  орыс  мектебінде  оқыды.  15  жасында  гимназияда  оқу  үшін 

Екатеринбургке  сапар  шегеді,  алайда  Азамат  соғысында  опат  болып  жатқан  адамдардың 

жағдайы балаға әсер етуінің кесірінен оқи алмайды. 1919 жылы Әлкей Хақанұлы Павлодар 

қаласындағы мұғалімдер курсына түсіп, оны бітірген соң туған ауылына оралады да,  Далба 

мектебінде мұғалімдік қызмет атқарады. 1921 жылы Семей техникумына оқуға түседі. Одан 

кейін  Ленинградқа  оқуға  барады.  Ленинградта  оқып  жүргенде-ақ  зерттеушілікпен 

айналысады. Әлкей елге келгеннен кейін де көп ізденіп, түрлі қазба жұмыстарын жүргізеді 

және  көне  жәдігерлерді  тауып,  мұражайға  тапсырады.  Ол  жинаған  материалдарының 

негізінде «Ежелгі Қазақстан қалалары мен құрылыс өнерінің тарихы» деген монографиялық 

еңбек  жазады.  Кейін  Орталық  Қазақстанды  зерттейді.  Әлкей  Марғұлан  қазақ  халқының 

тарихы мен әдебиетін зерттеуге зор еңбек сіңірді. Оның қаламынан туған тарих, археология, 

этнография, әдебиет және өнер салаларына қатысты ондаған кітап, үш жүзден астам ғылыми 

зерттеу және жүзден астам энциклопедиялық мақалалар жарық көрді.