64
арқылы да жүзеге асырылуы мүмкін.
Қазіргі заманғы компьютерлік
технологиялар программалау, компьютерлік моделдеу, компьютерлік графика
және анимация, Web-дизайн салаларында зерттеушілік және шығармашылық
жұмыстарды орындауға үлкен мүмкіндіктер туғызады.
Бейіндік-бағдарлы білім беру қазіргі сабақтарға белгілі бір талаптар
қойады. Сабақтың құрылымына қойылатын талаптарда сабақтың дидактикалық
және тәрбиелік мақсаты, білім жүйесіндегі оның мәнін дұрыс анықтау қажеттігі
туралы айтылады. Ол үшін:
1) сабақтың типін анықтап, оның құрылымын ойластырып және негіздеу
керек;
2) әрбір сабақты алдыңғы және келесі сабақтармен байланыстыру;
3) жаңа материалды оқытуың ыңғайлы әдістемелерін үйлесімін таңдап
алып қолдану;
4) оқушылардың білімін жүйелі бақылауды қамтамасыз ету;
5) оқыған материалды кайталау және пысықтау;
6) әрбір сабақтың жалғасы жөне келесі сабаққа дайындық болатындай,
үйге
берілетін тапсырманың
көлемін анықтап, оның
жоспарға сәйкес
уақытында берілуі, түсінікті болуы және оқушылардың жеке мүмкіндігінің
ескерілуі, яғни үй тапсырмасы окушылардың дайындықтарына қарай қиындық
деңгейі бойынша дифференциалдануы қажет.
Оқушыларға бейіндік-бағдарлы білім беру физиканы оқыту процесінде
оқушыларды физиканың өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының, транспорт пен
медицинадағы аса маңызды қолданыстармен таныстыруға, автоматика туралы
түсінік беруге, практикада кеңінен қолданылатын өлшеу приборларымен және
құрал-саймандармен жұмыс істеу дағдыларын қалыптастыруға мүмкіндік
туғызады [43].
Физика оқу пәнінің
оқушылардың
дүниеге
ғылыми көзқарасын
қалыптастыру үшін мүмкіндіктері зор. Физикалық теориялар мен заңдарды
оқып үйреніп, құбылыстар арасындағы себеп – салдарлық байланыстарды ,
анықтау, нақты физикалық есептерді шешуге теориялық білімдерді қолдану
оқушылардың логикалық ойлауын, олардың танымдық қаблеттерін дамытуда
үлкен роль атқарады.
Физиканы бейіндік-бағдарлы білім беру барысында оқушылар дүниеге
ғылыми көзқарасты қалыптастыру процесінің мынадай негізгі элементтерін
қамтиды: оқып үйренетін физикалық құбылыстардың материялық табиғатын
ашу; құбылсыстар арасындағы байланыстарды тағайындау және оларды дұрыс
түсіндіру; оқып үйренетін физикалық заңдардың объективтік сипатын ашу;
оқушыларды табиғат заңдарын танып білу және оларды табиғатты қайта
өзгерту пайдалану үшін мүмкіндігіне көздерін жеткізу; табиғатты тану
процесінің диалектикалық сипатын ашу; физикадағы ғылыми жетістіктерді
көрсету.
Қазіргі заманғы ғылыми-техникалық процестің өте шапшаң қарқынмен
дамуы жаратылыстану пәндеріне оның ішінде физика пәнінің мектепте
оқытылуына көп көңіл аудару-тәуелсіз еліміздің болашақ мамандары үшін аса
маңызды.
65
Жаратылыстану-математикалық бағытта физиканы оқыту оқушыларда
білімді, диалектикалы- материалистік дүниетанымды әрі қрай жалғастыруға
қажетті физика білімінің деңгейін қамтамасыз етуге тиісті.
Оқушылардың ғылыми дүниетанымын, Әлемнің бір- тұтас физикалық
көрінісін
дұрыс
қалыптастыру
үшін
оқу
материалы
диалектикалық
материализм тұрғысынан баяндалады:
а) дүниетанымдық және таным процесінің диалектикалық сипаты;
ә) әлемнің материялық біртұтастығы;
б) материя мен қозғалыстың ажырамайтыны;
в) физикалық құбылыстардың диалектикалық сипаты, себеп-салдарлық
байланыстың және физикалық заңдардың объективтілігі;
г) материялық әлемнің сарқылмастық қасиеті.
Білімді игерудің нәтижелігі таным процесіне адамның әр түрлі сезім
мүшелерінің іске қосылуы және нақты заттар мен құбылыстарға бетпе-бет
келгенде оны сезіну, көре білу және қабылдау арқылы артады. Бұл жағдайда
физикалық эксперементтің маңызы зор.
Физика сабақтарында оқушылардың эксперименттік жұмыс дағдысын,
шығармашылақ қабілетін арттыруға болады [43].
Қабілеттілік дегеніміз дамудың нәтижесі болғандықтан, оның туа бітуі
мүмкін емес. Оқушы қабілеті дегеніміз, оның педагогикалық ықпал аясындағы
білім алу әрекеті. Жеке тұлғаны дамыту, оқыту оның шығармашылық
қабілетінің дамуына әсер етеді. Әрбір оқушы оқу материалын шығармашылық
деңгейде игере алады, яғни шығармашалық қабілетін дамытады. Бұл үшін оның
шығармашылық ойын дамыту негізінде оқуға, яғни өздігінен білім алуға үйрету
қажет. Сондықтан, ең алдымен оқушы даяр білімді мұғалімнің түсіндіруімен
алатын дәстүрлі оқыту практикасынан бас тарту керек. Бізде әлі күнге мектепте
сабақтаға белсенді бірде-бір тұлға – оқу материалын түсіндіруші мұғалім, ал
оқушының рөлі тыңдаумен, оқумен және оны білімді тексеру кезінде қайта
айтып берумен шектеледі. Шығармашылық үрдістегі басты мәселе – есептің
шартынан оның шешіміне барар жолдағы логикалық алшақтықты түйсік
арқылы
жеңу.
Толғандыратын
мәселе
(есеп,
зертханалық
жұмыс,
эксперементтік тапсырма, т.б.) оны толық билеп, күші мен назары соған ауады.
Адам басқа жұмыстармен шұғылданса да, оның сана түкпірінде осы мәселенің
шешімі қарастырылып жатады. Оның ұзақтығы шығармашылық қызметтің
тәжірибесіне байланысты. Бастапқыда оқушы есепті бір апта немесе одан да
көп уақытта шығаруы мүмкін. Ол оның сана түкпірінде жүреді. Ол есепті
міндетті түрде шығарады, тек ешкімнен көмек сұрамауы маңызды.
Шығармашылық қызметтен тәжірибе жинақталған сайын есеп бұрынғыдан да
тез
шығарылатын
болады.
Шығармашылық
қабілеттерін
арттыруда
эксперименттік тапсырмаларды үйге берудің маңызы ерекше. Экспериментті
жүргізудің
дидактикалық
құрылымы
төмендегідей
болуы
мүмкін:
демонстрациялық тәжірибелер, фронтальды зертханалық жұмыстар, физикалық
практикум, үй жағдайындағы тәжірибелер.
Мұғалімнің үйге эксперименттік тапсырмалар беруі сирек кездеседі.
Дегенмен, оқу процесінде дәл осы тәсілді қолданудың ерекше маңыздылығы,
