Саланың қысқаша сипаттамасы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
13
3.2 КӘСІПОРЫНДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ
Қазіргі уақытта жұмыс істейтін химиялық тазалау және кір жуу
кәсіпорындарын әр түрлі белгілері бойынша топтарға бөлуге болады:
1) Кеңес заманынан бастап жұмыс істейтін ескі кәсіпорындар және 2000
жылдан бастап құрылған жаңа кәсіпорындар: олардың арасындағы
айырмашылық клиентке, сервис деңгейіне, сапа стандарттарына жақындау
болып табылады. Жалпы, жаңа кәсіпорындар нарық жағдайына анағұрлым
бейімделген.
2) Мемлекеттік және жеке кәсіпорындар: мемлекеттік химиялық тазарту мен
кір жуу орындарының көпшілігі қазір дағдарыс жағдайында. Олар кіріс
деңгейі төмен және сервис деңгейіне қойылатын талаптар төмен
тұтынушыларға есептелген. Клинингтік қызметтер индустриясының
кәсіпорындары олардың түрі мен бағытын анықтайтын ерекше белгілерге
ие. Бұл олардың баға саясатын, жүктелуін, ұжымда өзін-өзі ұстау ережесін
және мамандар санын, қолданылатын әдістемелер мен қызмет
параметрлерін іріктеуді анықтайды.
Химиялық тазарту және кір жуу қызметтерін ұсынатын кәсіпорындардың
санаттары:
1) Химиялық тазалау машинасын қоспағанда, Экспресс мини – химиялық
тазалау (техникалық жабдықтау: үтіктеуге арналған аралас үстел, манекен,
дақ шығару жабдығы, орау жабдығы болуы мүмкін). Шағын өндірістік алаңы
бар қабылдау пункті.
2) Салонды химиялық тазалау (химиялық тазалау және кір жуу өндірісінің
барлық циклдарын ескере отырып). Өндірістік алаң және клиенттерді
қабылдау залы.
3) Кір жуу комбинаты / фабрика (жуу және үтіктеу өндірісінің барлық
циклдарын ескере отырып) өндірістік алаң.
4) Клиенттерге қызмет көрсету қабылдау пункті (филиалы). Өндірістік алаң
және техникалық жабдықтау жоқ.
Саланың қысқаша сипаттамасы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
14
3.3 ЖУУ ЖӘНЕ ТАЗАЛАУ ТҮРЛЕРІ МЕН ТӘСІЛДЕРІН ЖІКТЕУ
Химиялық тазалау-органикалық еріткіштер ортасында бұйымдардан
ластануды жоюды қамтамасыз ететін физика-химиялық процестер кешені.
Бұйымдарды химиялық тазалау технологиялық құжаттамаға сәйкес жүргізілуі тиіс.
Органикалық еріткіштер ортасында бұйымдарды өңдеу үшін тетрахлорэтилен,
трихлорэтилен, бензин (уайт-спирит), хладон (фреон 113), нефрас с 180/210 және
басқа еріткіштер қолданылады.
Жалпы, барлық химиялық тазалау процесін төрт кезеңге бөлуге болады:
Еріткішпен толтырылған тазалау камерасындағы дақтарды алып тастау
Өңделетін бұйымдарды ыстық ауаның көмегімен кептіру және камерадан
еріткішті алу
Иістерді жою (кептіру)
Тазалау процесі аяқталғаннан кейін пайдаланылған еріткішті қалпына
келтіру.
Киім заттары алдымен еріткіші бар ыдыста тазартылады, содан кейін ыстық
ауа арқылы кептіріледі. Еріткіштер қалпына келтіріледі, ал тазалау нәтижесінде
алынған ластану мен май технологиялық процестің қалдықтары ретінде жойылады.
Химиялық тазалау машиналарының екі негізгі түрі қолданылады:
1) Ашық контур жүйесі бар
химиялық тазалау машиналары-киімді
дезодорациялау процесі құрғататын ауаны атмосфераға шығару арқылы
сүйемелденеді;
2) Жабық контурлы жүйесі бар химиялық тазалау машиналары — еріткіш
машинаның ішінде кептіретін ауадан конденсацияланады, кептіретін ауа
шығарылмайды.
ЕО-ға мүше елдерде 1999/13/EC еріткіштерін пайдалану туралы директиваны
енгізу оларды пайдалану процесінде шығарындылардың шекті көрсеткіштерінің
артуынан ашық контуры бар химиялық тазалау машиналарын өндірістен алып
тастауға алып келді.
Химиялық тазалау дамуының тарихи шолуы келесі негізгі кезеңдерді бөліп
көрсетуге мүмкіндік береді.
1825 жыл-Терпентин майы (скипидар)
Жолли Белен ақ дастарқанына құйылған сұйықтық, шын мәнінде, терпентин
майы немесе скипидар сияқты басқа емес еді. Бұл субстанцияда матаның
құрылымы мен түсін өзгертпей, майлар мен шайырды ажырату ерекшелігі бар. Бұл
әдістің жетіспеушілігі скипидар иісінде, ол текстилде қалады.
1830 жыл – Бензол
Бензол скипидарды ауыстырды, өйткені тазалау сапасы жоғары болды және
ол киімнің иісін қалдырмады. Алайда бензол оңай тұтанады және улы.
Саланың қысқаша сипаттамасы
Қазақстан Республикасында тоқыма бұйымдары мен теріден жасалған бұйымдарды жуу және химиялық тазалау
15
1850 жыл-Жеңіл бензин
Жеңіл бензин аз улы болды, ол бензолды тез ауыстыруға келгеннің негізгі
себебі болды. Өңдеу процесінің қауіпсіздік мәселесі оның қасиетіне байланысты
тез тұтанады. Пайдаланылған "көмірсутекті еріткіштердің" барлығы өте маңызды
кемшілік болды: тез тұтанғыш және ауамен байланыс кезінде жарылыс қаупі бар.
"Сабын қосылыстары" деп аталатын еріткіштердің жарылыс қауіптілігін азайтудың
алғашқы әрекеттері жасалды.
1910 жыл-Төрт хлорлы көміртек
Еріткіштердің алдында оның негізгі артықшылығы-жұмыста қауіпсіз,
тұтанбайтын болғандықтан және майларды бензиннен әлдеқайда тиімді еріту
қабілеті болды. Бұл жаңа еріткіштің пайда болуы бір цикл ішінде заттарды
тазалауға, центрифугалауға және кептіруге мүмкіндік беретін арнайы жабдықтың
әзірленуіне алып келді. Осы уақытқа дейін әрекет ететін техника тек түрлі
машиналарда ғана тазалап, сығып, кептіру процесі көшеде, ілінген күйде, иықта
жүргізілді.
1920 жыл-Трихлорэтилен
Шамамен 1920 жылы Германияда, Бельгияда және тағы бірнеше еуропалық
елдерде трихлорэтиленді қолдана бастады. Бірақ трихлорэтилен, дегенмен, барлық
және барлық алдыңғы еріткіштер сияқты уытты болды, бірақ металдың тотығуына
себеп болды.
1925 жыл – ауыр бензин немесе уайт – спирит (сондай-ақ Стоддартты
еріткіш)
Ең қауіпсіз және тиімді еріткіштерді іздеу тоқтатылған жоқ. Бұл саладағы
зерттеулер ауыр бензиннің 35-тен 60-қа дейін тұтанатын нүктесімен ауыр
бензиннің кейбір түрлерінің жеңіл бензин сияқты қасиеттері бар екенін көрсетті.
Осылайша, Стоддарт ғалымдары сапалы және қауіпсіз еріткіш ашты, ол АҚШ,
Австралия және Жапония көптеген химиялық тазартуларда осы күнге дейін
қолданылады.
1930 жыл-Перхлорэтилен
Бұл жаңа хлорлы көмірсутек баяу, біртіндеп және ұзақ уақытқа
трихлорэтиленді ығыстырды. Бүгінгі күні перхлорэтилен-ең таралған еріткіш.
Алайда, уақыт өте келе перхлор мүмкіндіктері шексіз емес екеніне келісті.
Маталардың кейбір түрлері, өрнектер (толтырғыштар) бұйым сапасының нашарлау
қаупінсіз өңделмейді.
1980 жыл-Тұйық циклды химиялық тазалау машиналары
1980 жылға дейін машиналар ашық циклмен, яғни кептірудің (желдетудің)
соңғы фазасы кезінде еріткішпен толтырылған ауа атмосфераға шығарылды. 1980
жылдан бастап нарықта тұйық циклді машиналар пайда болды.
1989 жыл-Салқындату және сіңіру жүйелері (адсорбция)
Достарыңызбен бөлісу: | 
