I. Кіріспе II. Негізгі бөлім

жүктеу 19,96 Kb.

бет	2/4
Дата	06.01.2022
өлшемі	19,96 Kb.
	#36816

1 2 3 4

өндіріс шығындарын ес-у

Өндіріс шығыны – материалдық қаражат (шикізат, материалдар, отын, энергия, жабдық, т.б.) пен қажетті еңбек шығындарының жиынтығы. Өндіріс шығыны кәсіпорында өндірістің және өнімді өткізудің қаншаға түсетінін көрсетеді. Ақшалай тұлғада ол өнімнің өзіндік құны, кәсіпорынның ағымдағы жұмсаған шығындары. Тауардың ең төмен бағасы осы шығынның мөлшерімен, ал тауардың ең жоғары бағасы сұраныспен айқындалады. Кәсіпорын (компания, фирма) тауарға оны өндіруге, бөлуге және өткізуге, жұмсалған күшпен тәуекелділік үшін пайданың әділ нормасын қоса, жұмсалған шығын толығымен өтелетіндей баға белгілеуге тырысады. Өндіріс шығындары – бұл өнімді өндіруге кететін шығындар. Экономист пен бухгалтер оларды әртүрлі есептейді. Бухгалтер – шығындарды фирманың өндіріс факторларын сатып алуға кететін нақты шығындары ретінде анықтайды. Олар бухгалтерлік құжаттарда көрсетіліп айқын түрге ие болады. Айқын шығындар (бухгалтерлік немесе сыртқы) – бұл сырттан алынған ресурстар үшін төленетін ақшалай төлемдер. Бұған кіретіндер: жалдамалы жұмысшыларға төленетін еңбекақы, шикізаттар мен материалдарды төлеу, көліктік, қаржылық және заң қызметтері үшін төлемдер.Экономист өндіріс шығындарының құрамын ресурстарды сатып алуға кеткен айқын шығындарды ғана қосып қоймайды, сонымен қатар, фирманың өз меншігіндегі ресурстарын пайдаланумен байланысты ішкі шығындарды, яғни айқын емес шығындарды қосады. Бұлардың айқын шығындардан өзгешелігі – бұл шығындар төленбейді және бухгалтерлік есеп беруде көрсетілмейді. Айқын емес шығындар шамасы берілген ресурстарды балама нұсқада тиімдірек қолданғанда олардың әкелетін түсімімен анықталады. Бұған жататындар: кәсіпкердің меншігіндегі капиталға түсетін пайыз, жалгерлік төлемдер, кәсіпкердің өзінің менеджерлік жұмысының төлемақысы.

Сонымен қатар, кәсіпорын бір уақытта басқа да шығындарды іске асырады: өздерінің қызметкерлеріне сыйлық, банктік несиеге процент төлеу, әлеуметтік объектілерді ұстау, бюджеттен тыс қорларға аударым жанрларын жасау – бұл шығындар кәсіпорынның қосымша шығындарын құрайды.

Соңғы өнімдердің немесе қызметтердің әртүрлі түрлерін өндіруге шығындарды жоспарлау және талдау кезінде шығындардың болжамды индикаторлары қолданылады:

1)жоспарланған;

2)нормативтік;

3)нақты.

Мақсат экономикалық болжам мен ережелерді қолдана отырып, болжамды шығарылым көлеміне қарай есептеледі. Жоспарланған стандарттар әр түрлі өнім түрлерін өндіруге кететін шығындардың шекаралық мәнінің болашақ мәндерін ескере отырып, компания қызметтерінің құнын есептеу жүргізілген жағдайда алынады.

Өзіндік құн - бұл ақшалай нысанда, өнім өндіруге, қызмет көрсетуге және соңғы нәтижені іске асыруға кеткен нақты шығындарды көрсететін маңызды көрсеткіш. Өзіндік құнымен сіз заттың бірлік бағасын есептей аласыз. Көрсеткіш нақты өндіріс жағдайында қалыптасады және жеке шығындарды, технологиялық жағдайларды көрсетеді. Әр саланың өзіндік дәлелденген есептеу мысалы бар. Қызметтің өзіндік құны индикатордың тиімділікті экономикалық негіздеу, рентабельдікті анықтау үшін маңыздылығы туралы дәлірек әсер қалдыруға мүмкіндік береді. Кәсіпорынның іс-әрекетіндегі басты көрсеткіштердің бірі — өнімнің өзіндік құны. Бұл өнімді өндіруге және оны сатудағы ақшалай нысанында көрсетілетін шығындардың жиынтығы. Сөйтіп, жалпы өндірістік тиімділігін анықтайды.

1. Өзіндік құн өнім құнының кең бөлігі болып табылады. Мұның мәнісі, өнімнің өзіндік құны арқылы өндіріс қаражаттарын жұмсауды қамтамасыз етеді.
2. Өзіндік құн көтерме сауда бағасын қалыптастырудың негізі болып табылады, оның есепсіз жүргізілуі бағаның құрылуына негіздеме бола алмайды.
3. Өзіндік құнның негізінде пайданы, кейбір бұйымдардың пайдалылығын, яғни оларды шығарудың мақсатқа сай екендігін есептеу.

жүктеу 19,96 Kb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 2 3 4