И. И. Жумагулов, А. А. Бегалина

Ӛсімдік бірлестігінің ӛзінің мекендейтін жеріне сәйкес болуы

жүктеу 1,36 Mb.

Pdf просмотр

бет	58/222
Дата	16.01.2022
өлшемі	1,36 Mb.
	#32946

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 222

аг негиздери

Ӛсімдік  бірлестігінің  ӛзінің  мекендейтін  жеріне  сәйкес  болуы
және
ауылшаруашылық
дақылдарының
уақытында
және
кеңістікте дҧрыс кезектесуін сақтау қажеттілігі заңы.
Бҧл заң «жеміс
алмасу қағидатының» негізін қҧрайды  – физиологиялық, биохимиялық,
агрономиялық  және  т.б.  кӛрсеткіштері  бойынша  ӛзара  ӛзгешеленетін
дақылдардың  уақытында  және  кеңістікте  кезектесуін,  яғни  ауыспалы
егісті  дҧрыс  қолданудың.  Ауылшаруашылық  егістігі  –  бҧл  ӛсімдік  пен
ӛсу  ортасының  ӛзара  кҥрделі,  жан-жақты  ықпалымен  сипатталынатын,
ӛсімдік бірлестігі.
Мәдени дақылдар қоршаған ортаның жағдайларына әртҥрлі талап
қояды және топыраққа, онда қоныстанған ағзаларға, арамшӛптерге әсері
де  бірдей  болмайды.  Ауылшаруашылық  дақылдары  қуаттылығы,
топыраққа  бойлай  енуі,  қоректік  заттарды  сіңіру  қабілеті  бойынша
әртҥрлі  тамыр  жҥйесін  жаятындықтан  (дамытатындықтан),  топырақтан
қоректік  заттар  мен  суды  әртҥрлі  қарқындылықпен  сіңіреді.  Мәдени
дақылдардың  топырақ  ҥстілік  бӛліктерінің  дамуындағы  айырмашылық,
ФБР-ы  әртҥрлі  пайдалануын  және  топырақты  эрозиядан  қорғауды
анықтайды.  Астық  дақылдары  ФБР-ы  қарқындырақ  пайдаланады  және

48

топырақты  кӛктемде  және  жаздың  алғашқы    жартысында  эрозиядан
жақсы  қорғайды,  ал  жаздың  екінші  жартысында  және  аяғында  –
тамыржемістілер.
Ауылшаруашылық  дақылдары  алмаспайтын  егістіктерге  әртҥрлі
ықылас  білдіреді.  Бір  орында  алмастырусыз  ӛсіруге  болмайтын
дақылдар  бар,  мысалы,  қант  қызылшасы,  зығыр.  Агрономияда
«қызылша  қажу»  және  «зығыр  қажу»  деген  тҥсініктер  бар.  Басқа
дақылдар  –  қарақурай,  жҥгері,  картоп  –  ҧзақ  уақыт  алмастырусыз
ӛсіруге  шыдамды келеді. Бірақ барлық дақылдар ҥшін уақытында және
кеңісітікте алмастырып ӛсіру, яғни ауыспалы егістікте ӛсіру ӛте тиімді.
Ауыспалы  егіс  ӛсімдік  бірлестігінің  ҥлгісі  іспеттес  –  бҧл  адамның
агрономиялық  ӛсімдік  бірлестігін  немесе  агрономиялық  бірлестікті
жасауы.
Ауыспалы
егіс
топырақтың
қҧнарлылығының
және
ауылшаруашылық  дақылдарының  ӛнімділігінің,  аз  шығын  шығарып
артуына мҥмкіндік жасайды.

жүктеу 1,36 Mb.

Достарыңызбен бөлісу:

1 ... 54 55 56 57 58 59 60 61 ... 222