Хх ғасырдағы қазақ әдебиеттану ғылымы Оқулық Ре по зи то ри й Ка рг у әож кбж

жүктеу 3,59 Mb. Pdf просмотр бет 35/444 Дата 04.10.2023 өлшемі 3,59 Mb. #43645 түрі Оқулық

І БӨЛІМ.  Әдеби мұраны зерттеудің негізгі арналары ғана қалды деп есептесе, мифолог  әдебиетшілер шамандық дініне не- гізделген аңыз-жырларды ерекше  құрмет тұтқандықтан христиан ді- ні мифтік образдардың сыртқы бел- гілерімен ғана ұқсасады деп тап ты.  А. Н. Веселовский бастаған зерт- теушілер бұл екеуіне де қарсы шы- ға келіп, жаңа діннің догмалық қа- ғидаларын халық бірден қабылдауы  мүмкін еместігіне сүйене отырып,  шамандық пен христиандықтың бір- біріне үстемдік етуі үшін күреске  түсуі барысындағы дүниетанымдық  көзқарас әдеби шығармаларда кө- рініс табатынын, олар бір-бірін то- лықтыратынын, жаңа ескінің өзіне  қажетті деп тапқан белгілерін ал- май қоймайтынын айтады. Олар  тұрмыс-тіршіліктің өзгеруіне бай- ланысты шамандыққа тән мифтік  ұғым дар ескіріп, жаңа дінге тән  сипат қабылдап өзгеріске түседі де- ген тұжырымға ден қояды. А. Н. Ве- се ловский жаңа фантастикалық об- раздар жасау үшін шамандық мифо- логияның ерекше дамуы қажет емес  екенін айта келіп: «Если в такую  умственную среду попадает остов  какого-нибудь нравоучительного апо - лога, легенда, полная самых ас ке- тических порывов, они выйдут из  него сагой, сказой, мифом», – деп жа- зады. Мақала авторы «Қобыланды ба- тыр» жырын зерттеуде осы А. Н. Ве- селовский бастаған ғалымдар по- зициясы тұрғысынан қарайды. Оны  автордың: «В былине ярко обрисо- ва на глубокая симпатия народа к  своим старым верованиям, поневоле  уступающим место и значение  новым мусульманским. Герой Ко бы- ланды тотчас же навлекает на себя  и свой народ бедствия, как толь ко  перестает следовать старым ве рова- ниям. Но язычество уже до воль- ствуется лишь пассивным учас тием  в жизни, предоставив дея тель ное  направление и судьбы и пос тупков  человека мусульманству, введ шему  в жизнь неумолимый закон пре- допределения. Мы выбрали эту ин- тересную для изучения киргизов и  их культуры былину «Кобыланды»,  для рассмотрения типов киргизской  женщины, как более подходящую  по своей популярности и отно- сительной правдивости. Никакая  дру гая былина не может лучше отве- тить на интересные вопросы, чем  «Кобыланды», благодаря ее поло- жению на рубеже двух верований  народа – на вопросы о киргизке- язычнице, о том, как стала она  мусульманкой, и о взглядах на жен- щину киргиза-мусульманина и кир- гиза-язычника», – деп жазуы анық  көрсетеді [13, 320]. Әрине, мұн- дағы киргиз дегеннің қазақ екені  түсінікті. Еңбек орыс тілінде жазыл- ғандықтан және орыс тіліндегі ба- сы лымда шыққандықтан автор со- лай алуға мәжбүр болған. Сол сияқ- ты ескі наным-сенімді, бұ рын ғы  Ре по зи то ри й Ка рГ У 50 жүктеу 3,59 Mb. Достарыңызбен бөлісу:

©g.engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз