Газет 988 жылдыѓ шiлдесiнен бастап шыѕады №19 (5526), 13 аћпан, сейсенбi, 2018 жыл

13.02.2018.

№19 (5526)

10

almaty-akshamу.kz

almaty-aksham@mail.ru

БЏРЫНЅЫНЫЃ АДАМДАРЫ-АЙ!

Жуырда Ж.Елебеков

атындаѕы республикалыћ

эстрада-цирк колледжi сту-

денттерi Ћазаћстанныѓ Еѓбек

Ерi, Мемлекеттiк сыйлыћтыѓ

иегерi, Халыћ ќртiсi Асанќлi

Ќшiмовпен жљздестi.

Алаштыѓ Асанќлiсi с з

басын дауылпаз аћын Ћ.Аман-

жоловтыѓ «Ей, тќкаппар

дљние! Маѕан да бiр ћарашы,

Танисыѓ ба сен менi?..» деп

келетiн леѓ жолдарымен

бастады. $йткенi, бџл леѓ

жолдары актер аѕамыздыѓ

жљрегiндегi жаттаулы Ћџра-

ны, алѕа џстар џраны. Осы-

лайша басталѕан кездесу

Асанќлi аѕамыздыѓ ќдiптi

ќзiлiмен, тереѓ маѕыналы

ойларымен, њќм студент жас-

тардыѓ ћойѕан сџраћ-сауал-

дарымен, леѓ-жыр оћып, ќн

салуымен жалѕасып отырды.

Ћазаћ театры мен кино

нерiнiѓ шоћжџлдызы А.Ќшi-

мов кешегi ткен сахна саѓ-

лаћтары Ћ.Ћуанышбаев, С.Ћо-

жамћџлов, Е.$мiрзаћовтар

мiрiнен сыр толѕап, бљгiнгi

ћазаћ театры мен киносыныѓ

жќй-кљйi жайында да ойла-

рын ортаѕа сала келiп:

– Кейбiр к рермен ћауым

кино мен телесериалды шатас-

тырып алмаса?! Менiѓше,

кино мен сериалдыѓ арасы

жер мен к ктей. Кино – љл-

кен нер, ал сериал бљгiн барда

ертеѓ жоћ дљние iспеттi.., –

дедi. Актердiѓ бџл ойын

ћолдаѕандар ортадан табылып

та жатты. С з кезегiнде аты

Алашћа айѕаћ «Гљлдер» ќн-би

ансамблiнiѓ, Ћазаћ циркiнiѓ,

республикалыћ эстрада сту-

диясыныѓ (бљгiнгi Ж.Еле-

беков атындаѕы колледждiѓ)

iргетасын ћалаушы – тџѓѕыш

к ркемс з оћу шеберi, Ћа-

заћстанныѓ Халыћ ќртiсi

Гљлжињан Ѕалићызыныѓ нер

жолындаѕы ћайраткерлiгiн,

елге сiѓiрген еѓбегi зор екенiн

баса айтты.

Ќрине, елге сiѓiрген еѓ-

бегi еселi болса да есiмi  џмыт

бола бастаѕан Г.Ѕалићызыныѓ

атын ардаћтап, iсiн џлыћтап,

оныѓ 100 жылдыћ мерейтойы

ћарсаѓында ол тџрѕан љй

ћабырѕасына мќрмќр таћта

орнатћан, Ж.Елебеков атын-

даѕы колледж ѕимараты iшi-

нен мџражай ашћан, тарихи

дерекке толы кiтап шыѕарып,

салтанатты да салићалы жиын-

дар ткiзiп жљрген Д.Уќшов

пен колледж џжымына љлкен

ризашылыѕын бiлдiрдi.

Асекеѓ рiмтал жастарѕа

«$нердiѓ жауы – iштарлыћ,

досы – ћџштарлыћ» екендiгiн

сан мќрте айта келiп, оларѕа

аћ тiлек-батасын бердi. $зi-

нiѓ ћол табы тљскен кiтап-

тарын сыйѕа тартты.

Кездесу соѓына ћарай ЋР

еѓбек сiѓiрген ћайраткерi,

колледж директоры Дќлел

Зейнешџлы аћиыћ актердiѓ

басына бџлѕын б рiк, љстiне

оћалы тон жапты. Ал ЋР еѓ-

бек сiѓiрген ћайраткерi, ки-

ноактер Иiсбек Ќбiлмќжiнов

к пшiлiк атынан нер тарла-

ныныѓ отбасына амандыћ,

шыѕармашылыћ жолына

табыс тiледi.

Ерсiнбай МАНАШОВ,

Ж.Елебеков атындаѕы

республикалыћ эстрада-цирк

колледжi баспас7з

орталыѕыныѓ жауапты

хатшысы.

Сќрсенбiнiѓ

сќтiндегi

кездесу

АСЋАР ТОЋМАЅАМБЕТОВ

КЕЙIПКЕРЛЕРIНIЃ БIРI

Сќрсенбек БЕКМЏРАТЏЛЫ

Сейiтжан Омаров аћсаћалдыѓ есiмi

маѕан бала кезiмнен жаћсы таныс...

Жазу-сызуѕа ќуес болѕандыћтан жас-

тайымнан газет-журналѕа жаћын стiм.

Џмытпасам, 7-8 класта оћып жљргенмiн.

Бiрде облыстыћ «Ленин жолы» (ћазiр «Сыр

бойы» деп аталады) газетiнде ћазаћтыѓ

к рнектi аћыны, белгiлi сыћаћшы Асћар

Тоћмаѕамбетовтiѓ «Быт к бейдi, шыт

к бейдi» деген фельетоны жарияланды.

Жата ћап оћыдым. С йтсем, мен тџратын

«Коммунизм» колхозы (џжымшары) тура-

лы жазылѕан екен. Аћын арнайы iссапар-

мен шаруашылыћћа келгенде басшылардан

ешћайсысын кездестiре алмайды. Бќрi

базарѕа кеткен к рiнедi. Соны фельето-

нына арћау етiптi. Мынандай жолдары

есiмде ћалыпты:

«...Жексенбi кљнi Шиелiге

Баруѕа: атты, тљйелi де,

Арба жеккен келiншек те,

Жалћау, ћџрсау, ерiншек те.

Бќрi базар барѕалы тџр,

«Коммунизм» колхозынан

Жетi ат жеккен арбалы тџр...», – деп

басталады да, ары ћарай шаруашылыћ

басшыларыныѓ аты-ж ндерi айтылады:

«...Маман ћарттыѓ Ќнуары,

Алтайбайдыѓ Iлиясы

Астындаѕы жануары,

Шылдыр ћаћћан шлиясы.

Жљсiпџлы Бќйтiлес пен

Бас бухгалтер Салтай да бар.

Баћталастар бой тiрескен,

Салт аттылы салтан да бар.

Алдыѓѕы топ арба кеттi.

Салдыр-гљлдiр алда кеттi.

Екiншi топ атты кеттi,

Желе жортып ћатты кеттi...».

Мџнан соѓ аћын:

«...Парторгы Омаров та,

Ол да ауылдан жоѕалыпты.

«Коммунизм» активтерi,

Бiр кљнгi iсiн доѕарыпты.

Быт к бейдi, шыт к бейдi,

Неге мџны жоѕарѕы орын,

Ќдемiлеп тљптемейдi...», – деп леѓ-

фельетонын аяћтайды.

Сќкеѓмен – Сейiтжан Омаровпен

ќѓгiменi осы оћиѕадан бастадым. Аћсаћал

алдымен рахаттана кљлiп алып, сосын

сџраћћа жауап бердi.

– Ол бiр ћызу да ћиын уаћыт болатын.

Кљн-тљн ћатып далада еѓбек ететiнбiз.

Демалыс деген болмайтын. Уаћытпен ешкiм

санаспайтын. Џмытпасам, жазѕытџрым кез

едi. Ћой т лдету, егiн егу, ш п ору, малды

жайлауѕа к шiру, т.б. сан тљрлi шаруалар

ћат-ћабат жљрiп жатћан. Дќл осы тџста

ауылѕа аћын келген. Аћын болѕанда да

ћырѕићабаћ, от ауызды, ораћ тiлдi Асћар

Тоћмаѕамбетовтiѓ зi. Сол сќтте бiз,

шаруашылыћ басшылары, колхозда болмай

ћалѕанбыз. Ќрине, леѓде айтылѕандай

базар аралап кетпегенiмiз аныћ. Бiрiмiз –

егiнге, бiрiмiз – ћойѕа, бiрiмiз – ћырѕа,

бiрiмiз – ойѕа дегендей, шапћылап жљр-

генбiз. Бiрлi-жарым орта буын басшылар

ауданѕа кетсе керек. Мiне, осы к рiнiстi

аћын з ћиялы арћылы сыћаћ леѓiне

арћау еткен...

– Сќке, армансыз адам болмайды дейдi

ѕой. Жас кезiѓiзде ћандай мамандыћты

ћаладыѓыз?

– Сџраѕыѓ дџрыс, ќрине. Дегенмен, ол

кезде бљгiнгiдей еркiндiк жоћ едi. Екiншi-

ден, мамандыћ таѓдап оћуѕа тљсетiн, тљскен

кљнде де оћып кететiн ћаржы да, мљмкiндiк

те аз болатын. Тiптi, облыс орталыѕындаѕы

институт пен техникумѕа барып ћџжат тап-

сыру љшiн ћаражат табуѕа да екiнiѓ бiрiнiѓ

мљмкiндiгi келмейтiн. Соѕан ћарамастан

мџѕалiм болуды армандадым. Оѕан себеп –

орта мектептi љздiк бiтiргенiм едi. Мектеп

директоры Мiнат Ћалдыбаев деген те

бiлiмдi, адамѕа ћамћоршылыѕы мол кiсi едi.

Менi бастауыш класћа мџѕалiм етiп

ћабылдады. Шама-шарћым келгенше еѓбек

еттiм. 1948 жылы ќскер ћатарына шаћы-

рылып, џстаздыћ жџмысым жалѕаспай

ћалды.

– Ќскерде ћай жерде болдыѓыз?

– Шекарада болдым. Ћырѕыздыѓ

Пржевальск ћаласында.

– Соѕыстан кейiнгi жылдары шекарада

ћауiптi болѕан шыѕар?

– Ќлбетте. Жалпы, шекараныѓ зi

тынымсыз жер ѕой. Кљндiз-тљнi бiр дамыл

таппайсыѓ.

– Есiѓiзде ћалѕан оћиѕа болды ма?

– Бiрде сол Пржевальск ћаласында

тџратын орыс жiгiтiнiѓ арѕы жаћћа – Ћы-

тайѕа тетiнi белгiлi болды. Жергiлiктi жер-

лерде бiздiѓ тыѓшыларымыз бар, солар

айтып келдi. Содан ќлгi адамды баћылауѕа

алып, жљрiс-тџрысын аѓдыдыћ. Шекарада

кљзет кљшейтiлдi. Тыѓшылыћ жџмыстардыѓ

нќтижесiнде ћай кљнi, ћай кезде, ћай

жерден тетiнiн аныћтадыћ. Алдын-ала бой

тасалайтын жерлердi ќзiрлеп, сол орын-

дарда жасырынып отырдыћ. Белгiленген

мерзiмде ќлгi орыс жiгiтi ќйелiмен бiрге

шекараѕа келдi. Бiз тым-тырыс, бiраћ бќрiн

к рiп жатырмыз. Тапсырма бойынша

шекарадан ткен кезде џстауымыз керек,

ќйтпесе  ћылмысын мойындамауы мљмкiн.

Ћарулары бар, те саћ ћимылдап келедi.

Жан-жаѕына кезек-кезек ћарады да, к зде-

рiне ешкiм к рiнбеген соѓ iлгерi ћарай

жљрiстi шапшаѓдата бастады. Олар тыйым

салынѕан аймаћћа дендеп кiрген кезде,

артћы жаћтан бiздiѓ љш-т рт жауынгер

«тоћта!» деп дауыстап, соѓдарынан тџра

џмтылды. Шекара бџзушылар артына

ћайырылып ћаруларынан оћ шыѕара бер-

генде кљнi бџрын жасырынып жатћан он-он

бес жауынгер жан-жаћтарынан ћоршап,

ћаруларын тастауѕа мќжбљр еттi. Осылайша

к п мќлiмет жинап, шет елге тпекшi бол-

ѕан ћылмыскер ќрi Ћытай агентi ћолѕа тљс-

тi. Ћолѕа тљсiргендер мен жетекшiлiк ететiн

б лiмнiѓ жауынгерлерi едi, iшiнде мен де

бар едiм. Ешћандай адам шыѕыны болѕан

жоћ. Нќтижесiнде жауынгерлерге, застава

басшыларына жоѕары басшылыћтан алѕыс

жарияланды. Мен «КСРО-ныѓ мемлекеттiк

шекарасын ћорѕаудыѓ љздiгi» деген медаль-

мен марапатталдым. Осыдан кейiн застава

командирлерi ќскери мiндеттен кейiн сонда

ћалуѕа кеѓес бердi. Мен келiстiм.

– Неге ћалмадыѓыз?

– Мынадай жаѕдай себеп болды. Елден

хат келдi. Онда «Анаѓ астыћ џрлап, ћамауда

отыр, жаћында соты болады» деп жазы-

лыпты. Т бемнен жай тљскендей болды.

Дереу командирге бар жаѕдайды баяндадым.

Маѕан еѓбек демалысын берiп, елге барып

келуге рџћсат еттi.

Ауылѕа келсем, анамды колхоз орталы-

ѕындаѕы ћырманѕа тiгiлген киiз љйде бiр кљн

џстап, тiлхатпен босатћан екен. Жаѕдайды

бiлсем – астыћ џрламаѕан, масаћ терiп жљр-

ген жерiнен ауданныѓ прокуроры К птен-

баев к рiп ћалыпты. Ал ол масаћты ауыл

адамдарыныѓ бќрi тередi. Термеген кљнде ол

босћа далада ћалады. Ќйтеуiр бiреудi к з

ћылып ћамау керек болѕан. Соѕан менiѓ

шешем тап келген ѕой. Мен келген кљннiѓ

ертеѓiне сот болып, судья Сейфуллина

«куќлар мен мќлiметтер жќне айѕаћтар

жетiмсiз» деп шешiм шыѕарып кетiптi.

Ауылдан ауданѕа келiп сотты кездестiре

алмадым, прокурор орнында болмай шыћты.

Сосын аудандыћ милицияныѓ бастыѕына

бардым. Аѕа лейтенант Алексей Федорович

Чуйкин деген елгезек азамат екен. Жаѕ-

дайыммен танысћан соѓ, менiмен барынша

сыпайы с йлестi.

– Бџл iстi бiлемiн, хабарым бар. Ћыл-

мысћа жатпайды, ћорыћпа. Масаћты ќркiм-

дер-аћ терiп жљр. $йтпесе ел аштан лер

едi. Бџл жаѓсаћ жаѕдай, яѕни жабылѕан

жала. Ќлi аныћтаймыз, анаѓ аћталуѕа тиiс,

– дедi менiѓ кљмќнiмдi сейiлтiп. Мен алѕы-

сымды айтып, орнымнан тџра бергенiмде

милиция бастыѕы:

– Жiгiтiм, бiр тiнiшiм бар, – дедi.

– Айтыѓыз, –дедiм, орныма ћайта

отырып.

– Бiзге зiѓдей жiгiттер керек. Бiлiмдi

де бiлiктi жастар аз. Соныѓ салдарынан

кейбiр жазыћсыз жандар кейде жауапћа

тартылып жатады. Борышыѓды тегесiн

бiзге келсеѓ ћалай болады? – дедi.

– Ћолымнан келер ме екен?

– Неге келмесiн. Отанды кљзетiп жљр-

ген атпал жiгiтке елдiѓ iшкi тыныштыѕын

кљзету онша ћиындыћћа тљспейтiн шыѕар,

бiзге кел, кљтемiн, – дедi. Мен ойланып

к руге, мљмкiндiгiнше келуге уќде бердiм.

– Аћыры не болды?

– Не болсын. Шекарада ћалуѕа да уќде

бергенмiн. Милиция болуѕа да келiсiм

бердiм. Аћыры екi уќденiѓ де љдесiнен шыѕа

алмадым.

– Оѕан не нќрсе себеп болды, яѕни

кедергiсiн тигiздi деп ойлайсыз?

– Ќскерден оралѕасын тќртiп бойынша

зiмнiѓ мектебiме мџѕалiм болып келдiм.

Ќскер ауылѕа ћайтуыма ћарсы болды,

мектеп милицияѕа баруыма ћарсы болды.

С йтiп жљргенде мектеп директоры менi

аудандыћ партия комитетiнiѓ екiншi хат-

шысы Алпысбай Нџржановтыѓ шаћырып

жатћанын айтты. Бардым. Ол кiсi менi

аупартћомѕа нџсћаушы болуды џсынды.

Ойланайын дегенiме ћарамастан келiсiмiм-

дi сџрады. Партияѕа ћарсы тџруѕа ћаућар

ћайда, келiстiм. С йтiп, ойланѕанымныѓ

бќрi жайына ћалып, партия ћызметкерi

болып шыѕа келдiм.

– $ткен тiршiлiкке кiнiшiѓiз бар ма?

– Ћџдайѕа шљкiр, кiнбеймiн. Жиырма

жыл партия, совет жџмыстарында, 15 жыл

статистика саласында ћызмет атћардым.

Ойлап отырсам – џстаз болу љшiн тек

мектеп немесе оћу орындарында оћытушы

болу мiндет емес екен. Жоѕарыда аталѕан

ћызметтердi атћарып жљрiп бiлiмiм мен

бiлiгiмдi жастарѕа љйретуден жалыћпадым.

Ћаншама шќкiрт тќрбиеледiм. Ќдiлдiк љшiн

кљресе бiлдiм. Ћџдай ћосћан ћосаѕым –

отыз жыл бастауыш кластардыѓ мџѕалiмi

болѕан Жаѓыл Асанова екеумiз бљл кљнде

13 немере, 1 ш бере сљйiп отырмыз. Отау

ћџрѕанымызѕа 50 жыл. Осыдан артыћ баћыт

жоћ бiз љшiн. Ендiгi тiлегiмiз – ел тыныш

болсын, бала-шаѕа жќне немерелерiмiз

аман болсын, – дедi Сќкеѓ.

– Ш береѓiздiѓ есiмi кiм?

– Ќлiшер. 2 жаста.

–Ћылыѕы ћызыћ, тiлi тќттi шыѕар?

– О не дегенiѓ. Ћылыѕы ћызыћ ћана

емес – ѕажап, тiлi тќттi ѕана емес – бал.

– Олай болса, ћылыѕы ѕажап, тiлi бал

ш берелер ћызыѕын к ре берiѓiздер. Ш -

бере к бейе берсiн!

– Рахмет, рахмет, шыраѕым. Ш беренiѓ

ћызыѕын к рудi Алла саѕан да жазсын, –

дедi Сейiтжан ћария риясыз к ѓiлмен.

«Аумин» дедiм iштей. Батамен скен елмiз

ѕой...

Сейiтжан Омарџлы –1927 жылы Ћы-

зылорда облысыныѓ Шиелi ауданына

ћарасты «Ащыћџдыћ» елдi-мекенiнде

дљниеге келген. Орта  мектептi бiтiрiсiмен

бастауыш сыныптыѓ мџѕалiмi болып еѓбек

жолын бастаѕан. Ќскери борышын шекара

ћызметiнде теген. Саналы ѕџмырын

партия, кеѓес, статистика салаларына

арнап, 1991 жылы зейнетке шыѕысымен

Алматыѕа ћоныс аударып, елiмiздiѓ

оѓтљстiк астанасында, џл-ћыздарыныѓ

ортасында мiр сљрдi. Бџл кљнде баћилыћ

болѕан Сейiтжан ћарияныѓ зайыбы Жаѓыл

Асанова тоћсанѕа иек артћан жасына

ћарамастан отаѕасыныѓ орнын басып,

жоѕын бiлдiрмей отыр.  Балалары мен

немерелерiн былай ћойѕанда, ш бересiнiѓ

алды жар таѓдайтын жасћа жеткен.

Сыћаћшы аћын Асћар Тоѕмаѕамбе-

товтiѓ «Быт к бейдi, шыт к бейдi» деген

атаћты фельетонындаѕы басты кейiпкер-

лердiѓ бiрi  Сейiтжан Омарџлыныѓ   мiр

жолы, мiне, осындай...