магниттелгендік дегеніміз - кернеулілік векторы бағытымен берілген нүктеде сәйкес келетін вектор
=ǽ . (6.2)
Ферромагниттік заттарға арналған коэфицент функциясы болып табылады, , 1+ ǽ=m белгілеп, (1) алатынымыз
= m0 m, (6.3)
мұндағы m - заттың қатыстық магнит өтімділігі.
Электротехникада барлық заттар ферромагнитті және ферромагнитті емес болып екіге бөлінеді. ( физикада – диамагнитті, парамагнитті және ферромагнитті). Ферромагниттік заттардағы (темір, кобальт, никель, және олардың ертінділері, ферриттер) m қатыстық магнитті өтімділік(104; 106) бірліктен әлде қайда көбірек, ферромагнитті емес материалдардың m қатыстық магнитті өтімділік 1 тең деуге болады. Ферромагниттілер үшін қатыстық магниттікөтімділік кернеулілігінің функциясы болып табылады.
Магниттік тізбектерді есептегенде, оны сипаттайтын келесі негізгі скаляр шамаларды пайдаланылады:
- Ф магнит ағыны –магнитөткізгіштің (өзектің) көлденең қиылысының беті арқылы өтетін магнит индукциясының вектор ағыны
Ф= ;
- магнитқозғағыш күш ( МДС) немесе магниттегіш күш(НС) F, ол магнит өрісін түзетін өткізгіштердегі, орамалардағы, орауыш орамасында және т.б. I электр тоғы арқылы бейнеленеді
F=iw (6.4)
мұндағы w- орауыш орамының (ораманың) саны.
СИ жүйесіндегі магнит шамасының өлшем бірлігі: Вебер [Вб] - Ф магнит ағыны, Тесла [Тл] – В магнит индукциясы , Ампер метр [А/м] М магниттелгендік және Н магнит өрісінің кернеулілігі, Ампер [А] – магнит қозғағыш күш (МҚК) немесе (НС) F магниттегіш күш.
Магнит тізбегінің (ауа, диэлектрик, магнитті емес өткізгіш материалдар) магнитті емес бөлігіндегі магниттілік М=0, сондықтан = m0 . Ферромагниттік заттар үшін бұл тәуелділік әлдеқайда күрделірек және магниттік материалдың эксперементалды түрде алынған сипаттамасымен беріледі. Ферромагниттерге арналған тәуелділіктің нақты аналитикалық белгісі жоқ, сондықтан әрбір ферромагниттік материалдарға В(Н) қисығы эксперементалды түрде алынып, анықтама әдебиетінде беріледі. Н магнит өрісінің кернеулілігіне μ магнит өтімділігінің тәуелділігін алғаш рет 1871 жылы орыс физигі А.Г.Столетов өзінің «Жұмсақ темірдің магниттелу функциясы туралы зерттеулер» атты докторлық диссертациясында анықтаған. Бұл жұмыс электр машиналарын есептеуге негіз болып, электр техниканың дамуында үлкен рөл атқарды. Тоқтың ферромагнитшелерден құралған сақиналы магнитөткізгіш (өзек) орамасында +Імах ең максималды мәнінен –Імах теріс максималды мәнге дейін, содан соң –Імах +Імах дейін байыпты (плавный) өзгерісі кезінде В индикаторының Н магнит өрісі кернеулілігіне тәуелділігі магнит гистерезисі тұзағы деп аталатын тұзақ түрінде жасалады. Гистерезис құбылысы – В магнит индукциясы өзгерісінің Н магнит өрісі кернеулілігінің өзгерісінен қалып отыруы. Гистерезис өздігінен магниттеліну орталықтарының ішкі үйкелісімен шартталған.
Гистерезис тұзағы симметриялы, шектік және симметриялы емес болып бөлінеді (меншікті цикл).
6.1 суретінде гистерезистің симметриялы тұзақтары бейнеленген. Әрбір симметриялы тұзақ үшін +Вмах максималдысы - Вмах теріс максималды мәнге тең, соған сәйкес Нмах –Нмах –ке тең.
Достарыңызбен бөлісу: |