16
тұжырымдамалар құрылады, нақты ұйымдардағы проблеманың талдау
әдістемесі дәлелденеді.
Көздер және әдебиеттерге критикалық шолулар жасау кезінде қойылған
проблеманы зерделеу үшін не береді, олардың авторларының қандай көзерге
сүйенетінін анықтау керек. Бұл кезде мынаны ескерген жөн, зерттелетін көздер
мен әдебиеттерді критикалық талдауды қарапайым нормативтік-құқықтық
актілер, жұмысытар және олардың авторларымен ауыстыруға болмайды.
Қолданылған көздер мен әдебиеттерге шолулар тақырыптық немесе пәндік
принцип бойынша құрылуы керек, студент бағасынан тұруы керек (немесе
оқылған материалға жеке қатынасы), проблеманың жасалу дәрежесін көрсету,
сұрақты зерделеудің кемшілігін анықтау керек. Оқылғандарды творчествалық
түрде ойлай отырып, басқа авторлардың көз қарасын аргуметті түрде дәлелдеу
керек және өз позициясын дәлелді баяндауы керек.
Диплом жұмысының тақырыбын теориялық дәлелдеуді төмендегідей
бағытта ашу ұсынылады:
1) Зерттелетін тақырыптың қазіргі жағдайы. Белгілі бір белгілері
бойынша зерттелетін тақырыптар классификациясы.
2) Таңдалған тақырыпты талдау және зерделеу кезінде қоллданылатын
бағалау көрсеткіштері.
3) Зерттелетін проблемалар бойынша әлемдік тәжірибеде жинақталған
прогрессивті тәжірибелер.
Бөлім соңында проблема теориясы бойынша қысқаша қорытындылар
жасалынады, оның тәжірибелік зерттеу қажеттілігі дәлелденеді.
4.2.7 Екінші бөлім
Екінші (аналитической) бөлімде адыңғы талдау әдістемесі бөліміндегі
ділелдеме негізінде зерттеу әдістемесіне тән проблема жағдайы зерттеледі
(банкке, кәсіпорынға, зейнетақы қорына және т.б.).
Талдау үшін материалдар болып өндірістік және диплом алдындағы әс-
тәжірибені өту уақытында студент-диплом жазушымен зерделенген жұмыс
жоспары, жылдық есеп, статисткалық есеп және басқа да қызметтік ақпарат
табылады.
Дәлелдеу және талдау үшін қызмет атқаратын, материалдар шынайы
және толық болуы керек, себебі соған сүйене отырып істің жағдайын талдауға,
резервтерді ашу және олардың қолданылуыдың жолдарын көрсетуге , сонымен
қатар жұмыстағы ашылған кемшіліктерді жоюға болады. Жұмыс процесінде
қолданылатын мәлметтерді ғана таңдап алып, қажетсіздерін алып тастау керек.
болады.
Жиналған материалдар көлемі және сипаты қабылданған зерттеу
әдістемесінің ерекшеліктеріне байланысты.
Істі ұйымдастыру жағдайын талдау соңғы 3-5 жыл үшін жинақталған
статистикалық материалдарды өңдеуді ұйымдастыруды көздейді. Сандық
ақпараттарды өңдеу және талдауды қазіргі экономика-математикалық әдістер
көмегімен жүргізу қажет. Заңды және объективті тұжырымдарды бекіту үшін
17
көрсетілген проблема туралы барлық мәлметтер шын болуы керек. Жалпы
жағдайда диплом жұмысының аталған бөлімі төмендегідей парагрфтардан
тұруы керек:
4.2.7.1 Талдау объектісінің жалпы сипаттамасы
Аталған парагрфта келесі бағыттар бойынша кәсіпорынның жалпы
сипаттамасы беріледі:
– кәсіпорынның тарихы (қашан және қалай құрылған, өзінің қызмет
барысында қалай аталған, қайта құрылуының, таратылуының мақсаты мен
міндеттерін қысқаша сиппатау (егер солай болса));
– соңғы есептік күнге кәсіпорынның жағдайы (соңғы есептік кезең үшін
кәсіпорынның дамуының негізгі қорытындылары, болжанған кезеңге кәсіпорын
қызметіндегі мүмкін болатын өзгерістерді симпаттау);
– кәсіпорынды басқарудың ұйымдастырылуын талдау (басқарудың
ұйымдық
құрылымы,
кәсіпорынның
қаржылық-экономикалық
қызметі,
олардың кәсіпорынды басқарудың жалпы жүйесіндегі ролі, орны);
4.2.7.2 Кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
Бөлімінің бөлімшесінде кәсіпорынның қаржылық жағдайын талдау
жүргізіледі, оған төмендегідей көрсеткіштердің зерттеуі қосылады: активтердің
құрамы мен құрылымы және олардың өзгерісі, қаржылық беріктігі, өтімділігі,
іскерлік және нарықтық белсенділігі.
Сонымен қатар залалсыздық нүктесін талдау, қаржылық және шұғыл
левередж және басқа да көрсеткіштерді талдау мақсатқа лайық.
4.2.7.3 Диплом жұмысының тақырыбын сипаттайтын, көрсткіштерді
тлдау
Диплом жұмысының осы пунктінде диплом жұмысындағы зерттелетін
проблемалардың
жағдайын
сипаттайтын,
кәсіпорын
қызметінің
жеке
бағыттарын талдау жүргізіледі. Талдау төмендегідей алгаритмдердің көмегімен
жүргізіледі:
– талданатын параметрлердің жалпы сипаттамасы (диплом жұмысының
тақырыбын ашу үшін оны талдаудың мағыздылығы);
– аталған параметрлерді сипаттайтын, көрсеткіштер кестесі;
– көрсеткіштер кестесін талдау (кесте мәлметтері бойынша осы жерде
диаграмма сызуға болады);
– болжанған кезеңге оның өзгерісінің өсіңкілігінің болжамы және
талданатын кезеңі үшін параметрлер жағдайы бойынша қорытынды.
4.2.7.4 Диплом жұмысының аналитикалық бөлімінің қорытындысы
Аналитикалық бөлім бойынша қорытынды соңғы есептік күнге кәсіпорын
жағдайының қысқаша бағасынан тұруы керек немесе аналитикалық бөлімнің
барлық пункттері бойынша концентратцияланған түрде көрсету.
Талдау нәтижесінде анықталған кәсіпорынның ішкі резервтері және
қолданылмаған мүмкіндіктер жыне сыртқы орта қатерлерін атап өткен жөн.
Үшінші бөлімде жүргізілетін техника – экономикалық дәлелдеме, ҚШҚ
жақсарту бойынша ұсыныстарды құру керек.
4.2.8 Үшінші бөлім
Бұл бөлімде басқа бөлімдерде жүргізілген, талдаулар нәтижесінен
