Бөлмедегі жасанды жарықтандыруды есептеу

75 

 

мұндағы, Ф – шамның жарықтық ағымы; 

                 µ -, көрсетудің есебінен қосымша жарықтандыруды ескеретін 

коэффициент; µ = 1,1; 

                 Σе

г

 - барлық жарық көздерімен құрылатын сомалық шарттық 

жарықтандырылу. 

Сомалық жарықтандырылу келесі формула бойынша анықталады (5.2): 

 

∑ е

г

=

𝐼

𝑎

·𝑐𝑜𝑠

3

𝑎

ℎ

2

,                                                (5.2) 

 

А нүктесіндегі жарықтандыруды есептейміз. 

А  есептік  нүктесінен  шамға  дейінгі  қашықтық  келесі  (5.3)  формула 

бойынша есептеледі: 

 

𝑑 = √𝑐

2

+ 𝑐

2

,                                            (5.3) 

 

Есептік нүкте шамның жақын қашықтығында орналасқан. 

Шамнан бастап d

1

, d

2 

зерттелінетін нүктелеріне дейінгі қашықтық: 

 

𝐶 =

𝑙

1

2

=

3

2

= 1,5

 ; 

 

b

1

 = 0 м; b

2

 = 1,5+0,5=2м; 

 

𝑑

1

= √1,5

2

+ 0

2

= 1,5

м; 

 

𝑑

2

= √1,5

2

+ 0

2

= 1,5

м; 

 

α  бұрыштары  мен  I

a

  жарық  күшін  әрбір  шам  үшін  (5.4)  формулада 

анықтаймыз: 

 

tg α =

d

h

 

;                                                   (5.4) 

 

tg α

1

=

1,5

3,2

= 0,63

; 

 

α

1

 = arctg(0,63) = 32° 

 

I

a1

  жарық  күшін  кестенің  бастапқы  деректері  бойынша  32

0

  жағдайында 

келесі шартқа тең: 

 

I

α1≈212,9∙3,57=760,05кд; 

 

76 

tg α

2

=

1,5

3

= 0,875

; 

 

α

2

=arctg(0,875)=41,5 

 

I

a2

 жарық күші 41,5

0

 жағдайында келесі шартқа тең: 

 

I

α2 ≈ 185,2∙3,57=661,16кд; 

 

tg α

3

=

1,5

3 

= 1,38

; 

 

α

3

 = arctg(1,38) = 54 

 

Алынған деректерді мына (5.5)формулаға қоямыз: 

 

∑ е

г

=

760,05·𝑐𝑜𝑠

3

32

2,2

2

= 95,79

 лм; 

(5.5) 

∑ е

г

=

661,16·𝑐𝑜𝑠

3

41,5

2,2

2

= 57,4

 лм; 

 

Осылайша: 

 

Σeг =95,79+57,4=173,69 лм 

 

Яғни А бақылау нүктесіндегі жарықтылық деңгейі 173,69 лм тең. 

Алынған мәндерді (4.2) формулаға қоямыз: 

 

Е

Г

=

3000·1,5·100

1,2·173,69

= 2351

 лк 

 

1 лк тең болатын сәуле ағымы жағдайында ауқымы 1м

2

 құрайтын сыртқы 

қабаттың  жарықтылығына  тең.  Бөлімнің  ауқымы  22м

2

  жағдайында  сыртқы 

қабаттың жарықтандырылуы 2351/22=107лк тең. 

Жұмыс  орнындағы  жарықтандырылу  егер  Е

г

≥Е

н

;  Е

н

=100лк  құраса 

жеткілікті дәрежеде деп есептеледі. Аталмыш жағдайда шарт орындалады, яғни 

Е

г

=107лк.>100лк.  Мәндерде  айырмашылықтар  туындағандықтан  шамдардың 

қуаттылығын арттыру қажет. 

Пайдалану  коэффициенті  әдісінің  көмегімен  УСП-35  түріндегі 

шамдардың қуаттылығы 40 Вт құрайтын с ЛТБ люминесценцияға негізделген 

шамдарына қандай қашықтықта орнатылуы керектігін анықтаймыз. 

Операторлардың  жұмыс  орындарын  жасанды  жарықтандыру  үшін 

жоғарғы  жарық  берілісі  бар  (75  лм/Вт  дейін  және  одан  артық),  қызмет  ету 

мерзімі  ұзақ  (10  000  сағатқа  дейін),  жарық  қабатының  шағын  жарықтығы, 

табиғи  түске  жақын  спектрлік  құрамы  бар  люминесценцияға  негізделген 

77 

шамдарды қолданады. 

Пайдалану  үшін  әлдеқайда  жарамды  қуаттылығы  20,  40  немесе  80  Вт 

құрайтын  ЛБ  (ақ  түсті)  және  ЛТБ  (жылы-ақ  түсті)  люминесценцияға 

негізделген шамдары болып табылады. 

Дисплейлерді  тікелей  ашық  ағынмен  жарықтандыру  мүмкіндігін 

болдырмау  үшін,  жалпы  жарықтандыру  шамдары  жұмыс  орнының  жағында, 

оператордың сызығына көлденең және терезелері бар қабырғаға орнатылады. 

Оператор  залын  жарықтандыру  үшін  екі  ЛТБ-40  люминесценцияға 

негізделген  шамдарды  бар  УСП-35  түріндегі  жарықтандырғыштар 

қарастырылған. Бөлімнің төбесі мен қабырғалары ағартылған, қараңғы жұмыс 

орындары  жоқ  екенін  ескере  отырып,  жарық  ағымының  коэффициенттері 

құрайды: 

-

 

төбеден р

тоб

 = 70%; 

-

 

қабырғадан р

қаб

 = 50%; 

-

 

еденнен р

ед

 = 30%. 

Операторлардың  жұмыс  орындары  үшін  жұмыс  қабатының  деңгейі 

еденнен 0,8м құрайды. Бұл жағдайда жұмыс қабатының үстіне шамдарды ілу 

биіктігі келесі шарттарға тең болады: 

 

h = H − 0,8 = 2,6 − 1,8 = 2,2 м 

 

УПС-35 жарықтандырғыштарында 

λ =

𝑙

h

= 1,3

 м қатынасы, бұл жағдайда 

шамдар қатары арасындағы қашықтық:

 

 

L=λ∙h =1,3∙2,2=2,86м 

 

Шамды бөлім ұзындығы қатарынан орнатамыз. 

Залдың ені В = 4м жағдайында шамдар қатарының саны: 

 

𝑛 =

𝐵

𝐿

=

4

2,86

= 1,4 ≈ 2

 

 

Дисплейлермен және ЭВМ-мен жұмыс істейтін қызметкерлер үшін IV 

разрядқа арналған жарықтандыру нормасы Е

н

 = 200лк құрайды. 

e

пот

, е

ст

, е

еден

 және бөлім индексін есептеумен (5.6): 

 

i =

A·B

n·(A·B)

,                                                  (5.6) 

 

i =

5,5 · 4

2,2 · (5,5 · 4)

 

 

Анықтамалық кестеден η 

= 

0,48 табамыз. ЛТБ-40 шамының номиналды 

жарықтық ағымы шаммен шығарылатын жарықтық шек: 

78 

 

Ф

св

 = 2∙3000 = 6000 лм 

 

Келесі  (5.7)  формуласы  бойынша  шамдар  қатарының  қажетті  санын 

анықтаймыз: 

 

𝑁 =

𝐸

𝑛

·𝐾

3

·𝑆·𝑍

𝑛·Ф

СБ

·𝑛

1

;                                             (5.7) 

 

мұндағы, К

з

 - Жұмыс кезінде жарық көздерінің шаң мен тозуын ескеретін 

қауіпсіздік коэффициенті -1 құрайды, 

                 Z – жарықтандырудың өлшемсіздігін көрсететін коэффициент 

-1,15. 

 

𝑁 =

200·1,5·22·1,15

2·6000·0,48

= 2

 шт 

 

ЛТБ  шамдарына  ие  УСП-35  түріндегі  бір  шамның  ұзындығы  -

40е

св

=1,214м, олардың жалпы ұзындығы құрайды: 

 

n·eсв =1,214∙2=2,428 м 

 

Яғни залдың ұзындығы 5,5 м жағдайында бір қатарға екі шам орнатып, 

арасындағы  қашықтықты  0,5  м  етіп  орнатамыз.  Бөлменің  мәндері  мен 

шамдардын орналасуы 5.2-суретте көрсетілген. 

 

 

5.2-сурет – Бөлменің мәндері мен шамдардын орналасуы 

79 

жүктеу 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: