Диплом ж ұ мысы тақырыбы: «Бастауыш мектепте қазақ тілінен кластан тыс жұмыстарды ұйымдастыру әдістемесі»

Апталықты ұйымдастырудан бұрын хабарландырулар ілінеді:

Олимпиада барысында оның мүшелері класс-класқа бөлініп, үш тур шеңберінде өтілетін конкурстарға қатынасады. Бір күнде бір турдан артық жүргізілмейді.

БІРІНШІ ТУР

Қазақ тілін екінші тіл ретінде оқитын оқушыларға конкурстарда, олимпиадаларда , жалпы сынақ жұмыстарында жазба жүмысы ретінде диктант жүргізу дұрыс емес. Себебі қазақ тілін оқытудағы негізгі мақсат сауатты жазуға үйрету емес, оқушыларға қазақ тілін қатынас құралы ретінде үйрету, сондықтан балалардың ауыз екі сөзіне көбірек көңіл бөлінеді. Әрине, мүны жазба жұмысынан бас тарту деп түсінбеу керек, қайта диктанттың орнына жазба жұмыстарының басқа да түрлерін қамту керек деп түсіну керек. Ал диктанттан тек сөздік диктанты ғана жүргізілуі мүмкін.

Олимпиаданың 1-турында жазба жұмыстарының мынандай түрлері жүргізілуі мүмкін: сөздік диктанттар, сөз, сөз тіркестерімен, сөйлеммен жұмыс істеу, түрлі грамматикалық жаттығулар жүргізу, сөздерді сөйлем қалпына келтіру, әңгіме қүру, сұраққа жауап жазу, диалог, монолог құру т.б.

Сөздік диктанттар тақырыптық болып , не болмаса қазақ тіліне тән дыбыстары бар, оқушыларға белгілі сөздерден түратын болып екіге бөлінеді.

1. Тақырыптық сөздік диктант.

«Бау, бақша, жемістер»

Ағаш, өсімдік, өрік, алма, алмүрт, асқабақ, қауын, карбыз, сэбіз, шие, қияр, жүзім, пияз, жаңғақ, нэк, шабдалы, шөп т.б.

11. Қазақ тіліне тән дыбыстары бар сөздік диктант.

Қарлығаш, ғалым, энші, аға, іні, сіңлі, қарындас, түлкі, әділет, қараторғай, бұлбұл, шапшаң, төмен, биік, жоғары, алыс, өнер, білім, өмір т.б.

Сөздік диктантардың сөз саны класс жоғарылаған сайын өседі де, ең көлемдісі 40-50 сөзден аспауы керек. Себебі, сөздік диктанттарда белгілі бір ой жоқ, тек заттың, не үғымның аттары және әрбір сөзде жазу ерекшелігі ескеріледі.

Сөзбен, сөз тіркестерімен, сөйлеммен жүмыс жүргізу үлгілері.

26, 145, 86, 1994, 75.

1. 
   Ғалым кітап дүкеніне ....
   
2. 
   Ол кітап ....
   
3. 
   Ғалым кітапты Ғазизаға ....
   
4. 
   Кітапта ....кепекен.
   
5. 
   Ғазиза кітапта ....
   

1. 
   Кітап он теңге түрады.
   
2. 
   Сағат он екіде мектепке барамын.
   
3. 
   Біздің класта жиырма сегіз оқушы оқиды.
   
4. 
   Кектемде екі қарлығаш үшып келді.
   
5. 
   Ойынға он бала қатынасты.
   

Моего друга зовут Талгат.

Мы вместе учимся.

Наш класс находиться на третьем этаже.

1. 
   Сырт киім
   
2. 
   Іш киім
   
3. 
   Аяқ киім
   
4. 
   Бас киім
   

7. 
   Үй жануарлардың атын жаз :
   Айуандардың атын жаз:
   
8. 
   Келесі сөздермен сөйлем қүр:
   Жат, оян, сүрт, іш, ки.
   
9. 
   Мына сөздерді өз орнына қойып сөйлем құр:
   

1. 
   Жатыр, келе, Арман, мен, Аян, автобуспен.
   
2. 
   Отырды, аялдама, әже, автобусқа.
   
3. 
   Терезеге, Арман, берді, отыра, қарап.
   
4. 
   Тұрмады, ол.
   
5. 
   Дереу, берді, түрып, эжеге, орнынан, Аян, орын.
   

• 
  Хатты кім... алдың ?
  
• 
  Хатты ағам... алдым.
  
• 
  Ұста үстелді не... жасады?
  
• 
  Ұста үстелді тақтай... жасады
  
• 
  Әсет суды не... әкелді?
  
• 
  Орманшы қай... келді?
  
• 
  Орманшы орман... келді.
  

Екінші түрдың мақсаты - оқушылардың сөйлеу қабілетін , тіл дамыту деңгейін - жалпы қазақ тілін қатынас құрал ретінде оқушының пайдалану мүмкіншілігін анықтау. Сондықтан жүмыс түрлерінің барлығы ауызша жүргізіледі. Олар: тексті мазмүндау, сүраққа жауап беру, сурет бойынша әңгіме жүргізу, мақал-мәтелді, жұмбақ айту, мәнерлеп оқу түрлері, тақырыпта әңгіме айту т.б.

Үшінші тур

Олимпиаданың бүл ақырғы турында оқушылар негізінен өнер - білім сайысына түседі . Бүл сайыста оқушылардың қазақтың үлттық тағамдары, ұлттық киімдері , ұлттық салт – дәстүрлері және ұлттық өнері жайында білімдері бағаланады . Ұлттық тағамдардың аты (бауырсақ, қуырдақ, тапа нан , құрт, май, сөк, көже т.б. ), ұлттық киімдердің аты (шапан, бөрік, сәукеле, ішік, тон, кебіс, кимешек, мәсі, күрте, етік т.б.), ұлттық салт-дәстүрлердің аты (шілдехана, тұсау кесер, үйлену тойы, қыз ұзату, бет ашар, асар, құда түсу т.б.) карточкаларға үш сұрақтан жазылып , соның біріне (яғни үш сұрағы бар бір карточка, не болмаса билетке) оқушы толық жауап береді.

1. 
   Бір дыбыстан тұратын қандай сөзді білесіңдер?
   
2. 
   Дыбыс емес, белгі?
   

1. 
   Егерде «Ж»-дан басталса жыл мерзімі . Ал «Қ»-дан басталса үй құсы.
   Бүл қандай сөздер? Жауабы: жаз, қаз.
   
2. 
   «А» дыбысы болса - адам мүшесі. Егерде «А» «Е-ге» өтсе, сан есім.
   Қандай сөз? Жауабы: бас, бес.
   
3. 
   Басы - ашық, аяғы- жабық екі дыбыс. Оқысаң, көл мен өзенге жақын
   түрсаң, саған да ол керек болар. Жауабы: ау.
   

Жоғарыдағыдай түрде жүргізіледі.

1. 
   Екі фонетикалық түсінік бірі-бірімен дос. Біреуі айтылады және естіледі, екіншісі жазылады және көрінеді. Жауабы: дыбыс және әріп.
   
2. 
   Оның құрамы үш буын, 6 әріптен тұрады, ал оған бағынышты әріп
   саны 6 есе көп. Ж: алфавит.
   
3. 
   Алма ағашта 36 алма бар.
   Оларды жегің келсе ,
   Оны еркін өтер тамақтан,
   

Ойынды мұндай түрде жүргізу мағыналы өтеді, оқушылар мұндайдан шаршамайды, апта қызықты өтеді. Қазақ тілі апталығын қызықты ұйымдастыру, мектеп оқушыларының білімін көтереді.

Мектеп оқушыларына әртүрлі орфографиялық, географиялық, саяси сөздіктермен жұмыс істеу пайдалы. Жазу және ауызша тексті оқу кезінде кездескен қиын сөздерді сөздік бойынша анықтаймыз. Сөздікпен жұмыс істей отырып, оқушы өте аз кездескен сөздердің мәнін оқып үйренеді. Бүл олардың тілін дамытады. Оқушы сөздік арқылы орфографикалық жазуды және сөздікпен жұмысты қамтиды.

1. 
   Қазақ тілі бойынша кластан тыс жұмысы оқушылардың өзіндік ой өрісін дамытуға, білімге қызығушылығын арттыруға үйретеді; оларды өз беттерінше жаңа ғылымның жетістіктерін үйренуге жетелейді. Бос уақыттарын дүрыс пайдалануға талпындырады.
   
   
   жүктеу 0,98 Mb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: