ҚАРАҒАНДЫ МЕДИЦИНА УНИВЕРСИТЕТІ Химия және фармцевтикалық пәндер кафедрасы
Қарағанды 2020
Дәріскер: х.ғ.к. Махмутова А.С.
Тақырыбы: «Әрекеттесуші массалар заңын қышқылдық-негіздік тепе-теңдікке қолданылуы және аналитикалық химиядағы орны»
Мақсаты:
Электролит ерітінділер теориясының негізгі жағдайы туралы түсінікті қалыптастыру, күшті электролиттер теориясын, әлсіз электролиттер ерітінділерінің қасиеттерін оқыту.
Жоспары: - Электролиттік диссоциация теориясы. Негізгі жағдайлары.
- Электролиттік диссоциация дәрежесі.
- Күшті және әлсіз электролиттер.
- Қышқылдар, негіздер, тұздар диссоциациясы.
- Электролиттер ерітінділеріндегі реакциялар.
Электр тоғын өткізетін заттар электролиттер, ал өткізбейтін заттар бейэлектролиттер болады. Ерітінділердің де кейбірі электр тогын өткізеді де – электролит, ал кейбірі өткізбей – бейэлектролиттер болып табылады. Электролит ерітінділерге қышқыл, негіз, тұз ерітінділері жатады.
Электролиттік диссоциация теориясы
Электролит ерітінділеріндегі кездесетін ауытқуларды швед химигі С.Аррениус ұсынған электорлиттік диссосация теориясы түсіндірді. Бұл теорияның негізі мынада:
- Электролиттер суда еріген кезде оң және теріс иондарға ыдырайды (диссосацияланады).
- Электр тогы әсерінен оң ион катодқа (теріс полюс) тартылады – оны катион деп атайды. Ал теріс ион анодқа (оң полюске) тартылады – оны анион деп атайды.
- Диссоциация қайтымды процесс. Ыдырау процесімен қатар иондардың қосылу процесі жүреді. Диссоциация теңдеуін құрғанда тепе-теңдік белгісін қояды.
Мысалы КА затының диссоциациясын былай жазуға болады:
Электролиттік диссоциация дәрежесі (α)
Электролиттік диссоциация дәрежесі (α) иондарға ыдыраған молекулалардың электролит молекулаларының жалпы санының қатынасына тең шама
Мұнда: n – иондарға ыдыраған молекулалардың саны
N0 - жалпы молекулалардың саны
Күшті электролиттерге α › 0,3 (немесе 30%) жоғары,
ал әлсіз электролиттер үшін α ≤ 0,03(немесе 3%).
Электролиттік диссоциациялану дәрежесі концентрацияға тәуелді, концентрация төмендеген сайын α жоғарлайды. Электролиттік диссоциация қайтымды үрдіс болғандықтан, химиялық тепе-теңдік заңдарын қолдануға болады, мысалы, мына процесс үшін:
СН3СООН ↔ СН3СОО- + Н+
Мұнда: [ ] –мольдік концентрация,
КД – диссоциация процесінің тепе-теңдік тұрақтысы немесе, қысқаша диссоциация тұрақтасы деп аталады
Диссоциация тұрақтысы электролит табиғатына және температураға байланысты. КД жоғары болса, электролит иондарға жақсы ыдырайды.
Электролиттік диссоциация дәрежесі мен диссоциация тұрақтысының өзара байланысы сандық түрде Оствальдтың сұйылту заңы деп аталатын теңдеуімен беріледі:
Әлсіз электролиттер үшін α шамасын ескермеуге болады, онда 1-α=1 деп алса, теңдеу мына түрде жазылады:
КД ═ α2 ∙ С
Достарыңызбен бөлісу: |