Даму бағыттары Халықаралық ғылыми-практикалық конференция материалдары Современная система дошкольного

354 

 

маңызды болып тұр.  Осы орайда, балабақшада оқыту мен тәрбиелеу  жұмысында  күнделікті  

іс – әрекет  кезінде  мультимедиялық техниканы, интерактивті тақтаны қолдануды   дамытуға  

ерекше мән беру қажет.  

 Баланың ақыл – ойының  дамуы тек қана белгілі бір мөлшердегі білім алу емес сонымен 

бірге,    есте  сақтау  қабілетінің  дамуы,  көз  алдында    бейнені  елестетіп,  көріп,  түрлендіру 

шығармашылыққа бейімдеп жан  – жақты танымдылықтың арқасында  ойлаған ойын тиімді 

және ыңғайлы істер шешу нәтижесінде  пайдалану оңай болады.  Ойлаудың  және есте сақтау 

қабілетінің жас ерекшелігіне  сай жоғарғы деңгейде дамуы бала  өмірінде орасан зор орын 

алады.  Осы кезде мультимедиялық техниканы, интерактивті тақтаны  қолдану арқылы  мектеп 

жасына дейінгі балалардың білімін, біліктілігін, шығармашылығын,  мінездік мәдениетін  ең 

жоғарғы  шығармашылық деңгейге жеткізе  қалыптастыра отырып дамыту  жүзеге асады.   

 Қазіргі заман балалары  компьютер, сотка деген түсінікті үш жастарынан бастап танып,  

әр  –  қилы  ойындар  ойнап,    логикалық      жұмбақтарды  шешу  біледі.    Сондықтан,    оқу  іс  – 

әрекеттер интерактивті тақтадан  көрсетілетін презинтация, флипчарт бағдарламалары арқылы 

құрастырылса    үлкен  жетістіктерге  жететінінде  күмән  жоқ.    Себебі,      осы  бағдарламалар 

арқылы    мектеп  жасына  дейінгі  балалардың  жас  ерекшелігіне  лайық,  қоршаған  орта 

таңғажайыптарымен  таныстыру  жеңіл  болады,  балалардың  естерінде  ұзаққа  сақталады, 

тілдері дамиды, ойлау деңгейлері өте жоғары болатынына  нақты сенімдімін. 

Мультимедиялық  технологияны  музыка  сабағында  қалай  қолдануға  болады?  -  деген 

сұрақтар    тұруы    ықтимал.    Бұл  сұраққа  жауап  беру  үшін  музыкадан  оқу  іс  –  әрекетінің  

жүйесіне шолу жасайық.  

 Музыка  оқу іс – әрекеті мектеп жасына дейінгі балаларға  басқа  оқу іс – әрекеттерімен 

қатар  өте қажет. Ол балалардың эстетикалық, этикалық, рухани – адамгершілік, патироттық 

және  т.б.  сезімдерін    тәрбиеленуіне  зор  көмегін  тигізеді.        Ол  адам  бейнесіне,  оның 

психикасына әсер етеді, моральдық -  этикалық қасиеттерін тәрбиелейді. Өнерлердің ішінде  

заманауи дүниенің  неғұрлым  түсінікті  және  жалпыға қолжетімді  тілі – музыка. Балаларды 

ерте  жасынан  музыкаға    әуестендіру,  шығармашылық    қабілеттіліктері    мен  

дарындылықтарын  анықтап,  олардың рухани  мәдениетін тәрбиелеудің өмірлік қажеттілігі 

мол.   

Мектеп  жасына  дейінгі    баланың  музыканы  қабылдауы  –  бұл  ми  қабығында  адам 

талдауыштарына    әсер  ететін  заттар  мен  құбылыстардың  бейнеленуі.  Сонымен,  мектеп  

жасына дейінгі балалардың музыкалық қабылдауының дамуының жолдары:  



 

Тақырып бойынша сан алуан музыкалық материалды  іріктеп алу;  



 

Тәрбиелеу және оқытудың әдістемелік  тәсілдерін  жүйелеу;  



 

Бейнелік мазмұн, көркемдік және  форма  құралдары  тұрғысынан  алып қарағанда 

музыкалық және репертуарлық  материалды  біртіндеп күрделендіру; 



 

Музыка  жетекшісінің    қызметі:  балаларда  музыкалық  қабылдауды  белсендіру  мен 

дамыту;  

       Осы  орайда  мультимедиялық  техниканың  еңбегі  орасан  зор.      Мысалы: 

Балабақшадағы  музыкадан оқу іс – әрекетін өткізу жолына  шолу жасаймыз.  

Музыкадан оқу іс – әрекеті  бөліктерге бөлініп, жүеленіп жүргізіледі.  

   - Музыка залына маршпен кіру 

  -  Ырғақты – қозғалыс, би қимылдарының үзінділерін жасау;  

  - Оқу іс – әрекетке қонақтың  келуі;  

  - Оқу іс – әрекеттерде тақырыпқа бағытталған жағдаяттардың тууы;  

  - Тақырыа бойынша әңгімелесу;  

  - Тақырып бойынша әр – қилы  композиторлардың шығармашылығын тыңдау, талдау.  

  -  Ән  айтуға  дайындық  (жаттығулар,  дауысты  дыбыстар  О-А-У,  әр  –  қилы  әуендегі 

қысқаша әндер т.с.с) 

  - Әнмен танысу, оны жаттау;  

  - Дидактикалық ойындар(Әуеннің динамикасы, тембр, ритмге байланысты) 

  - Толық би қимылдарын үйретіп, билету.  

355 

 

  - Қимыл әрекетті ойындар (қасқыр мен қозы, тышқан мен мысық т.с.с) 

  - Қортынды (не білдік, не үйрендік, сұрақ – жауап арқылы)  

Ендігі кезекте сабақтың схемасына назар аударыңыздар:  

1.  Балалар  музыка  залына  әуенмен  немесе    маршпен  кіреді.    Шарты  шеңберге  немесе 

толық шеңберге тұрады. 

2.  Ырғақты  қимыл  әрекеттер  жасалады.  Балалар  ырғақты  –  қимыл  әрекет  арқылы  би 

үзінділерін  билейді,  аэробика  биінде  билеуге  болады.      Бұл  ырғақты    қимылдарды  

интерактисті  тақтада  көрініп    тұрады,  балалар  оған  назар  аударып  жасатуға  болады.  Әр 

қимылдарды ырғағымен үндестіре отырып нәзік, әдемі жасауға баули,  дене  сұлулығына назар 

аудара отырып тәрбиелеуге ықпал етеді.  

3.  Келесі оқу іс – әрекетінің  жүйесі бойынша  тақырыпты түсіндіру. Қонақ келеді, келген 

қонақ бір тапсырмасын тақырып бойынша ала келеді. Ол тапсырманы интеактивті тақтадан 

көрсетуге болады.  Әр  шығарманың композиторларының  портретін, тақырыпты  түсіндіру   

бойынша  әр  –  қилы  слайдттар  құрастырылады.  Ол  балаларды    қызықтыратындай,    баурап 

алатындай  болуы керек. Музыкадан оқу іс – әрекетінің тақырыптары құрастырылған болашақ 

жоспарлар бойынша өткізіледі. Жоспарлар алдын ала, балалардың жас ерекшеліктерін ескере 

отырып,  барлық  білім  заңдарына,  стандарына,  бағдарламаларға  сүйене  отырып  жасалуы 

қажет.    Бағдарлама  құрастыру  алдында  әр  –  қилы  қазақ  елінің  мерекелі  күндері,  қазақ 

халқының    салт  –  дәстүрі,  тұрмыс  тіршілігі,  логикалық  ойлауға  байланысты  тақырыптар 

арқылы құрастырылады.  Құрастырылған тақырып презинтация ретінде интерактивті тақтада 

суреттер арқылы көрсетіліп, таныстырылады. Балаларды әр – қилы заттарды, тыңдаған ән – 

күлерді, естіген ертегілерді   мағынасы жағынан топтастыруға,  ажыратуға, салыстыруға, қиял- 

ғажайып ертегілер ойлап табуға, өлең шумағын суырып – салып, ойдан  шығаруға, ой өрісін 

дамыта отырып  сурет салу мүмкіндіктерін интерактивті тақта  арқылы көрсету, ойын арқылы 

таныстыру, балалардың  білімдерін ұштастыруға көп көмек көрсетеді. Бұл уақытта балалар өз 

көздерімен көріп отырып, қолдарымен жұмыс жасау  арқылы көп нәрсені  біліп, еске сақтау 

қабылеттері қалыптасады.  Музыка жетекшісі тек қана өзі тақтамен жұмыс жасамай, балаларға 

да  қысқаша  тапсырмалар  беру  арқылы  тақтамен  жұмыс  жасауды  үйретеді.    Жасалатын 

слайдтар көркемдігі жағынан  ашық  – жарқын бояулы болса,  әр  – қилы қимылдар жасаса,  

сөйлесе, көз қызықтыратын анимациялары болса оқу іс  – әрекет  жоғарғы деңгейде өтетіне 

сенімдімін. Бұл орайда балалардың ойлау қабілеттері, мәдени құзыреттіліктері арта түседі.     

4. Келесі жүйе бойынша әр-қилы композиторлардың тақырып бойынша  ән – күйлерін 

естірту. Естіген ән – күйлерін талдап, сұрақ – жауап арқылы мазмұнын ажыратып, сипатын 

анықтайды.      Интерактивті  тақтада  композитордың  суретін  қоюға,  немесе  видиороликтерді 

пайдалануға  болады.  Балалар  осылай  еститін  болса  тез  қабылдап,  естерінде  көпке  дейін 

сақтайды.   

5. Келесі кезекте  балалардың дауыстарын жаттықтыру. Музыкалық білім беруде мектеп 

жасына дейінгілерді  тәрбиелеуге, оның талғамын қалыптастыруға  ықпал  етуші сольфеджио, 

вакализдер.  Ән  жаттығуының  басты  міндеті  –  музыкалық  есту    қабілетін,  вокалдық  – 

интонациялық  жаттығуларды    ұйымдастыру  және  оны  дамыту.  Оның  қатарында  гаммалар, 

интервалдар, аккордтар, әртүрлі мелодимя айналымын әндету жатады.  Олар музыкалық есту 

қабілетін (мақамдық, үйлесімдік,  әуенді) дамытуға, ән айтуға,  әуен есту бойынша талдаудың  

іс -  тәжірибелік машықтарын тәрбиелеуге  септігін тигізеді. Жаттығу арқылы музыка тілінің 

элементтері  мен  дыбыстық  бейнесі    туралы  мәліметтері  бекітіледі.    Дыбыстық  аппараттың 

жұмысы  барысындағы    физикалық  сезімдер  мен    өз  орындауын  көп  реттік  тыңдаулар  есте 

сақтауға ықпал етеді. Қандай да бір элементті меңгеру үшін оны теориялық тұрғыдан, есту 

бойынша танудың қажеті жоқ- оны орындай білу қажет.  Дыбысталуды белсенді  өз бетімен 

орындаушылық мектеп жасына дейінгілердің  есту санасындағы дыбыстық бейнені нығайтады 

және  ішкі  күшті  түсініктерін    қалыптастырады.  Іс  –  әрекет  жүзінде  көрсетсек,  интеративті 

тақтада  жоғары, төмен  сызбалар арқылы айтқызуға болады, ол сызбаларды әр бағытта сызу 

арқылы балалардың  әуеннің қалай жылжый алатынын білуге, дауыс ырғағы арқылы, әуенді