Целью данной работы: произвести исследования на компьютерной

40 

 

OrCAD  –  қолданбалы  компьютерлік  бағдарламасы  электронды 

схемалардың автоматты жобалануына негізделген пакеттік бағдарлама болып 

табылады.  Ол  принципиалды  схемаларда  берілген  өтпелі  процесстерді, 

аналогты,  цифрлы,  аналогты-цифрлы  құрылғыларда  жиіліктік  және  шуыл 

сипаттамаларын  есептеуді  модельдеуге  мүмкіндік  береді.    Сонымен  қатар, 

берілген  толық  функциямен  сәйкестендірілген  құрылғы  параметрлерін 

оңтайландыруға  (оптимизировать)  және  басу  платаларын  әзірлеуге  арналған 

бағдарлама.  

OrCAD  10.5  бағдарламасының  Capture  CIS  модулі    принципиалды 

схеманың редакторы болып саналады.  

ЖЖ  екітактылы  қуат  күшейткішінің  принципиалды  схемасының 

бағдарламадағы компоненттерің сызбасы төменде 3.1 суретте көрсетілген. 

 

  

 

3.1 сурет  –  PSpice Template  модуліндегі компоненттердің сипаттамасы 

 

3.1  кестеде  реттегіш  күйімен  АЖС  –  тың  өзгеруін  бір  қадам  бойынша 

байқауға  болады.  Яғни,  принципиалды  схеманың  кіріс  және  шығыс 

кернеулерінің  АЖС-нің  формасының  өзгерісін зерттеп, оны модельдейміз.  

 

 

 

 

 

3.1 кесте – Жиілік жолағы енінің ығысу кернеуінен тәуелділігі   

Реттегіш 

күйі, SET 

 

0,99... 

 

0,9 

 

0,8 

 

0,7 

 

0,6 

 

0,5 

 

0,4 

 

0,3 

 

0,2 

41 

 

U

з

, В 

7,375 

7,116  6,781  6,404  5,976  5,484 

4,915 

4,249  3,457 

U

вых

, В 

 

4,243 

4,242  4,171  4,1 

4,03 

3,89 

3,68 

3,676  0 

∆𝑓

вых

, 

МГц 

0,65 

 

0,66 

0,67 

0,675  0,69 

0,71 

0,74 

1,15 

 

0 

 

Реттегіш  күйі  бойынша  АЖС-тің  бастапқы  0,99  мәніндегі  өзгерісі 

төмендегі 3.2 суретте көрсетілген. 

 

  

   

3.2 сурет – АЖС 0,99 кезінде 

 

Келесі  қадамда  реттегіш  күйімен    АЖС-тың    0,6  мәніндегі  өзгерісі 

төмендегі 3.3 суретте көрсетілген. 

 

42 

 

  

                                                              

                                    3.3 сурет – АЖС 0,6 кезінде 

 

Енді соңғының алдындағы  0,3 мәніндегі АЖС-тың өзгерісін төмендегі 

3.4 суретте көрсетілген.  

 

 

 

                   3.4 сурет – АЖС 0,3 кезінде 

 

 

 

43 

 

Бұл 3.1 кестедегі нәтижелерді қорытындылай келе, әрбір қадам сайынғы 

өзгерістен  бекітпедегі  кернеудің  U

з

  мөлшері  азаяды,  соған  сәйкес  шығыс 

кернеуі  𝑈

вых

   

де кемиді. Ал,  шығыс жиіліктің өзгерісі ∆𝑓

вых

  АЖС жылжуына 

қарай  көбейіп,  реттегіш  күйін  0,2  мәніне  қойған  мезетт,  АЖС-тың  формасы 

жоғалып, яғни сәтсіздікке ұшырайды. 

Келесі  3.2  кестеде  реттегіш  күйімен  мардымсыз  қадамдағы  АЖС-тың 

шығысындағы өзгерісті модельдеу болып табылады.  

 

3.2  кесте – Жиілік жолағы енінің ығысу кернеуінен тәуелділігінің  АЖС-і 

Рет. 

күйі 𝑆𝐸𝑇 

 

0,3 

 

0,29 

 

0,28 

 

0,27 

 

0,26 

 

0,25 

 

0,24 

 

0,23 

 

0,22 

 

0,21 

 

0,2 

U

з

, В 

4,25  4,18  4,10  4,03  3,95  3,87 

3,79  3,71 

3,63  3,54  3,46 

U

вых

, В 

 

3,68  3,61  3,46 

 

3,11 

 

2,97 

 

2,76 

 

1,98 

 

0,58 

 

0 

0 

0 

∆𝑓

вых

, 

МГц 

1,15 

 

1,18 

 

1,22 

 

1,17 

 

1,24 

 

1,35 

 

1,36 

 

1,4 

∆𝑓

𝑚ах

 

0 

 

0 

0 

 

Төмендегі 3.5 суретте – реттегіш күйінің бастапқы 0,29 мәніндегі АЖС 

формасының шығысындағы өзгерісін байқауымызға болады.  

 

 

 

3.5 сурет – АЖС 0,29 кезінде 

 

Келесі 3.6 суретте реттегіш күйінің 0,23 мәніндегі максималды жиіліктің 

өзгерісі көрсетілген.  

 

44 

 

 

 

3.6 сурет – АЖС 0,23 кезінде 

 

Енді соңғы 0,2 мәндегі реттегіш күйімен АЖС-тың формасы белгілі бір 

сәтсіздікке ұшырағанын төмендегі 3.7 суреттен байқауымызға болады. 

 

 

 

3.7 сурет – АЖС 0,2 кезінде 

 

45 

 

Бұл  3.2  кестедегі  нәтижелерге  қарап,  реттегіш  күйінің  көмегімен 

бекітпедегі  кернеудің  азаюын,  сонымен  бірге  шығыс  кернеуі  де  азаяды,  ал 

0,23 мәнінде жиіліктің күрт максималды мәнге өзгерісі зерттелді.  

Келесі  3.3  кестедегі  кіріс  және  шығыс  трансформаторлардың 

индуктивтілігінің сан мәнін өзгерте отырып, АЖС-ты аламыз. 

 

3.3 

кесте  –  АЖС-тің  кіріс  және  шығыс  трансформаторлардың 

индуктивтілігінен тәуелділігі 

𝐿, 

мкГн 

 

1 

 

0,9 

 

0,8 

 

0,7 

 

0,6 

 

0,5 

 

0,4 

 

0,3 

 

0,2 

 

0,1 

𝑓

ц

, 

МГц 

4,1 

4,35 

4,6 

4,95 

5,35 

5,85 

6,55 

7,6 

9,25 

13,25 

∆𝑓

вых

, 

МГц 

2,2 

2,2 

2,25 

2,33 

2,35 

2,7 

3,15 

4,39 

4,45 

 

5,8 

U

max

, 

В 

0,96 

0,95 

0,93 

0,91 

0,89 

0,85 

0,8 

0,73 

0,61 

0,42 

   

Төмендегі  3.8  суретте    трансформатордың  индуктивтілігінің  бастапқы 

сан мәнін 1 мкГн-ге өзгертілгендегі, АЖС-тың формасы көрсетілген.  

 

 

 

3.8 сурет – АЖС 1 мкГн кезінде 

 

Келесі 3.9 суретте  трансформатор индуктивтілігінің соңғы 0,1 мәніндегі 

АЖС көрсетілген.