в)  Тауар-материалдық қорлар қолма-қол ақшаға алынды.  Бұл жағдайда

172
салық салынады. 
 Дт                                 Кт                                 Құжаттар
1310–1315                6230, 6280         Жолдама құжаттар, қабылдау-
        1317                                                өткізу актісі, жүкқұжаттар, 
                                                                         бағалау актісі
Жазудың  дұрыстығын  тексереміз:  кредиттік  жағында  пассивті 
шоттар орналасқан. Демек, баланстың активі мен пассивінде көбею 
жағына  өзгерістер  болатын  3  типті  «Активті-пассивті»  операция 
орын алады. 
Бір  жағынан  тауар-материалдық  қорлардың  көлемі,  ал  екінші 
жағынан  бір  мезгілде  негізгі  емес  қызметтен  түскен  табыстың 
мөлшері  көбейеді.  Бұл  жағдай  жазудың  дұрыс  жасалғанын 
білдіреді.
Мысал 
келтіреміз:  кәсіпорын  өзінің  бас  кәсіпорынынан  2005 
жылы  ақпанның  23  жұлдызындағы  бас  кәсіпорынның  шешімі, 
қабылдау-өткізу  актісі  мен  №  89  жүкқұжатына  сәйкес,  600000 
теңгеге  әртүрлі  тауарларды  қайтарымсыз  түрде  қабылдады.  Бұл 
жағдайда бухгалтерлік жазу төмендегіше болады:
  
 Дт                  Кт                  Сома                                    Ескерту
1330     —     6280       =      600000                         3 типті операция
А (+)             П (+)
ғ)
 Сатып алушылар мен тапсырыс берушілерден. Сатып алушы-
лармен есеп айырысу № 1210—1230 «Сатып алушылар мен тапсырыс 
берушілердің  қысқа  мерзімді  дебиторлық  берешегі»  активті 
шоттарында  бейнеленеді.  Дебиторлық  қарыздардың  келіп  шығу 
көздері: өтелуге тиіс ҚҚС, негізгі және негізгі емес қызметтен түскен 
табыстар  болатындықтан,  шаруашылық  операцияның  жазылуы      
№ 1210—1230 шоттардың дебетіне № 6010 шоттың кредитінен жаса-
лады. 
Бұл  жағдайда  шаруашылық  операцияның  жазуы  төмендегіше 
болады: 
      Дт                                       Кт                                       Құжаттар
1210 — 1230                       3130, 6010                           Шот-фактура
Жазудың  дұрыстығын  тексереміз:  кредиттік  жағында  пассивті 

173
шоттар орналасқан. Демек, баланстың активі мен пассивінде көбею 
жағына  өзгерістер  болатын  3  типті  «Активті-пассивті»  операция 
орын алады. 
Бір  жағынан  дебиторлық  қарыздардың  көлемі,  ал  екінші  жағы-
нан  бір  мезгілде  ҚҚС  пен  салық  салынудың  объектісі  болатын, 
кәсіпорынның негізгі және негізгі емес қызметтен түскен табысының 
мөлшері көбейеді. Бұл жағдай жазудың дұрыс жасалғанын білдіреді. 

жүктеу 2,74 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: