Берілген диломдық жобада құжаттармен жұмыс жасауды жеңілдететін

60 

 

Төменде  жұмыс  бөлмесіндегі  кондиционерлеу  жүйесінің  есептеуі 

келтірілген. Кондиционерлеу бөлмедегі қалыпты климатты ұстап тұрады және 

берілген нормаларды қанағаттандырады. 

Бөлменің өлшемі: 

–  Ұзындығы A = 5 м. 

–  Ені B = 4 м. 

–  Биіктігі H = 3 м. 

Сәйкесінше бөлме көлемі:   

 

V=A

⋅B⋅H                                                      (5.1) 

 

V= 5

⋅4⋅3= 60  м

3

  

 

Айналым  үшін  қажетті  ауа  көлемін 

𝑉

вен

  жылу  балансының  теңдеуінен 

табамыз. 

Шығатын ауа температурасы келесі формуламен анықталады: 

 

t

ш

= t

ж.о

+ (H − 2)t                                             (5.2) 

 

мұндағы 

t = 1-5 градус – бөлменің 1 м биіктігінде 𝑡-ның артуы; 

      

t

ж.о

 = 25 градус – жұмыс орнындағы температура; 

      H = 3 м – бөлменің биіктігі; 

 

t

ш

 = 25+(3-2)2=

27°С  

 

Q

арт

= Q

арт.1

+ Q

арт.2

+ Q

арт.3

                                (5.3) 

 

мұндағы 

𝑄

арт

 – артық жылу 

 

Q

арт.1

 = E⋅p                                           (5.4) 

 

мұндағы 

𝑄

арт.1

  –  жарықтандырудан  және  электр  қондырғыларынан 

шығатын артық жылу 

𝐸 – электэнергияның жоғалу коэффициенті; 

p – қуат.  

 

P = 

p

k

⋅ S                                              (5.5) 

 

мұндағы 

p

𝑘

  –  бөлме  жарықтану  деңгейіне  байланысты  қажетті  қуат 

мәні, оны кесте 1 ден аламыз, 

p

𝑘

 = 15 Вт; 

S – бөлме ауданы.  S = 20 

м

2

.   

 

 

P = 20

⋅15=300 Вт 

61 

 

 

Q

арт.1

 = 0.55

⋅300 = 165 Вт  

 

5.1-кесте – Жарық деңгейіне байланысты қуат коэффициенті 

Жарық деңгейі 

Мысал 

1 

м

3

 шаққанда қуат, Вт 

Жарық деңгейі төмен 

бөлме 

Жатын бөлмесі 

10-12 

Жарық деңгейі орта 

бөлме 

Жұмыс бөлмесі 

15-18 

Жарық деңгейі жоғары 

бөлме 

Қонақ күту бөлмесі 

20 

 

𝑄

арт.2

 – күн радиясынан келетін жылу 

 

Q

арт.2

= m ⋅ S

т

⋅ k ⋅ Q

т

  

                                           (5.6) 

 

мұндағы m – терезе саны, берілген бөлмеде m = 2; 

S

т

– терезе ауданы 

 

S = 1.3

⋅1.5 = 1.95 м

2

;  

 

k – шынылау коэффициенті, қос шыны үшін k = 0.6; 

Q

т

 – терезеден келетін жылу, 

Q

т

  = 127 Вт/м. 

 

Q

арт.2

 = 1.95

⋅2⋅0.6⋅127=297.18 Вт  

 

𝑄

арт.3

 – адамгың жылу шығаруы 

 

Q

арт.3

= n ⋅ q                                             (5.7) 

 

мұндағы n – адам саны, n = 3; 

q – 1 адам шығаратын жылу мөлшері, q = 80 Вт 

 

Q

арт.3

 = 3

⋅80 = 240 Вт,  

 

Q

арт

 = 165+297.18+240 = 702.18 Вт  

 

Жылу балансының теңдеуінен 

 

V

вен

 = 3600

⋅702.18/(1000⋅(27-18)) = 280.87 м

3

/сағ  

 

62 

 

Ауа  шығының  қамтамасыздандыру  үшін 

𝑉

вен

  =  280.87 

м

3

/сағ,  бізге  тек 

бір  ғана  кондиционер  жеткілікті.  Бізге  жарамды  кондиционер  ретінде 

максималды  ауа  ағыны  380 

м

3

/сағ    Almacom  ACH-07AF  кондиционерін 

алдық. 

 

 

 

5.3-сурет – Almacom ACH-07AF кондиционері 

 

Кондиционердің сипаттамасы 5.2-кестеде көрсетілген. 

 

 

5.2-кесте – Almacom ACH-07AF кондиционерінің техникалық сипаттамасы 

Типі 

Қабырғалы сплит-жүйе 

Негізгі режимдері 

Суыту, жылыту 

Максималды ауа ағыны 

380

 м

3

/сағ 

Қыздыру, суыту 

режиміндегі қуат  

2200 Вт 

Қыздыру, суыту кезінде 

қолданылатын қуат 

650 Вт 

Қызмет көрсететін аудан 

20 

м

2

 

 

 

5.3.2 Табиғи жарықтандыруды есебі 

 

Жұмыс  орнында  қалыптырылған  жарықтандыру  нормасын  қамтамасыз 

ету үшін бөлмедегі шеткі жарықтық жақтаулардың ауданын табу керек. 

Бөлменің өлшемі келесідей: ұзындығы a = 5 м, ені b = 4 м, биіктігі h = 3 

м. Жұмыс бетінің еден деңгейінен биіктігі – 0.7 м,  терезенің еден деңгейінен 

биіктігі - 0.8 м, терезе биіктігі - 1.7 м. Жұмыс бөлмесі Алматы қаласында –  IV 

уақыт белдеуінде орналасқан. Жан-жағында көлеңке түсіретін биік ғимараттар 

жоқ. 

Жалпы қажетті терезелер ауданы 

𝑆

0

, 

м

2

 келесі формуламен анықталады: 

 

63 

 

S

0

=  

S

n

⋅e

N

⋅т

0

⋅К

қ

⋅К

ғқ

100⋅ф

0

⋅r

1

                                           (5.8) 

 

мұндағы 

S

0

  –  шеттік  жарықтандыру  кезінде  жарықтық  жақтаулар 

ауданы, 

м

2

; 

S

n

– бөлме еденінің ауданы, 

м

2

; 

т

0

– терезенің жарықтық коэффициенті, кестелік мән; 

К

қ

– қосалқылық коэффициенті, кестелік мән, берілген бөлме 

үшін 

r

1

 = 1; 

e

N

– ТЖК-нің (табиғи жарықтандыру коэффициенті) қалыптау 

мәні; 

r

1

–  жарықтану  кезінде  ТЖК  артуын  есепке  алатын 

коэффициенті, кестелік мән, берілген бөлме үшін 

r

1

 = 1; 

К

ғқ

– 

қарсы 

тұрған 

ғимарат 

әсерінен 

терезелердің 

қараңғылауын  есепке  алатын  коэффициент,  кестелік  мән,  жан-жағында 

көлеңке түсіретін биік ғимараттар жоқ болғандықтан 

К

ғқ

 = 1; 

ф

0

–  жарық  өткізудің  жалпы  коэффициенті,  келесі 

формуламен анықталады:  

 

ф

0

=   ф

1

ф

2

ф

3

ф

4

                                        (5.9) 

 

мұндағы 

ф

1

 –материалдың жарық өткізу коэффициенті, кестелік мән; 

ф

2

– жарық ойығының қақпағында жоғалатын жарықты есепке 

алатын коэффициент, кестелік мән; 

ф

3

–  көтеруші  құрылмаларарда  жоғалатын  жарықты  есепке 

алатын коэффициент, шеткі жарықтану кезінде 1-ге тең; 

ф

4

–  күнге  қарсы  құрылғыларда  жоғалатын  жарықты  есепке 

алатын коэффициент, кестелік мән. 

 

S

n

= a ⋅ b                                                   (5.10) 

 

S

n

 = 5 

⋅ 4 = 20 м

2

 

 

e

N

– ТЖК нормаланған мәні, келесі формуламен анықталады 

 

e

N

= m ⋅ e

n

⋅ c                                        (5.11) 

 

мұндағы 

e

n

 = 1, орта дәлдік үшін; 

  m – жарықтық климат коэффициенті, m = 0.9 

c = 0.75 (5.3-кесте) 

 

 

 

64 

 

5.3-кесте – m, c коэффициенттерінің мәндері 

Жарықтық климат 

белдеуі 

Жарықтық жақтау кезіндегі с 

 

IV солтүстік ендіктің 

50

°

(Алматы) 

m 

Ғимараттың сыртқы қабырғаларында 

0.9 

0.8 

0.9 

0.75 

 

e

N

 = 0.9 

⋅ 1⋅0.75=0.675 

 

Жарық өткізетін материал ретінде келесілер қолданылады: 

-  Қос терезе шынысы, 

ф

1

 = 0.8. 

-  Жақтау түрі – қос, жеке, 

ф

2

 = 0.7. 

-  Көтеруші құрылмала түрі – бетон, 

ф

3

 = 0.9. 

-  Күннен қорғану құрылғысы – жалюзи, 

ф

4

 = 1. 

Жарық өткізудің жалпы коэффициенті 

 

ф

0

 = 0.8

⋅0.7⋅0.8⋅1 = 0.504 

 

Бөлме  ұзындығының  терезеден  ең  қашық  орналасқан  нүктесіне 

қатынасы  

 

5/4.5 = 1.11 

 

Бөлме  енінің  жұмыс  орнының  биіктігінен  терезінің  ең  жоғарғы 

нүктесіне дейінгі қатынасы 

 

4/1.8 = 2.22 

 

5.4-кесте бойынша 

т

0

 = 17. 

 

5.4-кесте – 

т

0

 коэффициентінің мәндері 

Бөлме 

ұзындығының 

терезеден 

ең 

қашық 

орналасқан 

нүктесіне 

қатынасы  

Бөлме  енінің  жұмыс  орнының  биіктігінен 

терезінің  ең  жоғарғы  нүктесіне  дейінгі 

қатынасы 

1 

1.5 

2 

3 

4 

5 

7.5 

10 

4 және одан көп 

6.5 

7 

7.5 

8 

9 

10 

11 

12.5 

3 

7.5 

6 

8.5 

9.6 

10 

11 

12.5  14 

2 

8.5 

9 

9.5 

10.5  11.35  15 

17 

17 

1.5 

9.5 

10.5 

13 

15 

17 

19 

21 

23 

1 

11 

15 

16 

18 

21 

23 

26.5  29 

0.5 

18 

23 

31 

37 

45 

54 

66 

- 

 

 

65 

 

Терезенің жалпы ауданы: 

 

S

0

=  

20⋅0.675⋅17⋅1⋅1

100⋅0.504⋅1

 = 4.55 

м

2

 

 

Бөлмедегі  терезелерді  ауданы 

S

0

  =  2

⋅(1.3⋅1.7)  =  4.42  м

2

  болғандықтан, 

олар жұмыс бөлмесінің табиғи жарықтану нормативін қанағаттандырады.  

 

5.4 Тіршілік қауіпсіздігі бөлімі бойынша қорытынды 

 

Қорыта  келе  берілген  диломдық  жобадағы  бөлме  барлық  талаптарды 

қанағаттандырады. Өмір қауіпсіздігі – адам денсаулығына потенциалды қауіп 

келтіруі мүмкін қауіпті белгілі бір ықтималдықпен алдын алатын қызмет түрі. 

Қауіпсіздік  деп  адам  және  ол  өмір  сүретін  ортаны  белгілі  бір  қызмет  түрі 

қалыптастыратын қауіптен қорғайтын комплексті жүйені айтады.  

Еңбекті қорғау дегеніміз 

–

  бұл  қызметкердің  еңбек  қызметі  барысында  оның 

өмірі мен денсаулығын қорғауға бағытталған шаралар жүйесі.  

 

Бұл  бөлімде  берілген  бөлменің  еңбек  шартына  анализ  жасалды, 

нақтырақ  айтқанда  табиғи  жарықтандыру  мен  кондиционерлеу  есептері 

шешілді.  Есептеулер  нәтижесі  бойынша 

ауа  ағыны  380 

м

3

/сағ  болатын  бір 

кондиционер  және  жалпы  ауданы 

S

0

= 4.55  м

2

  терезелер  қойылу  керектігі 

анықталды. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

66 

 

Қорытынды 

 

 

Дипломдық жоба кезіңде келесі тапсырмалар іске асырылды: 

-  Электрондық  архивке  түсінік  беру  және  оған  қойылатын  талаптарды 

анықтау. 

-  Электрондық архив құру үшін платформа таңдау. 

-  LiferayPortal орнату және  бастапқы баптау жүргізу. 

-  ServiceBuilder және Portlet құру. 

-  Электрондық 

архив  талаптарына  жауап  беретін  Liferay-де 

электрондық архив жүйесі  құрылды. 

«Еңбекті  қорғау»  бөлімінде  жұмыс  орнынына,  еңбек  жағдайларына 

талдау  жасалынды.  Жұмыс  бөлмесіндегі  кондиционерлеу  және  табиғи 

жарықтандыру есептеулері жүргізілді.  

Техникалық-экономикалық негіздемесі бөлімінде жобаның қажеттілігін 

негіздедік, жобаны жүзеге асыруға кететін барлық шығын мөлшері анықталды 

және экономикалық пайдалылық бағасы берілді. 

Қорыта келгенде,  Liferay Portal қолданып электрондық архив құру ешбір 

қиындық  тудырмады,  ол  жеңіл  өзгертіліп  толықтырыла  алады,  іске  асыру 

бағасы  да  төмен.  Осыларға  байланысты  басқа  сипаттас  жобаларға  қарағанда 

артықшылыққа ие. 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

67 

 

Қолданылған әдебиет 

 

 

1  Sezov  R.  Liferay  in  Action:  The  Official  Guide  to  Liferay  Portal 

Development. - Diamond Bar.: Manning, 2011. - p 85. 

2 [Электрондық ресурс]. – 

https://dev.liferay.com/discover/portal

 

3 [Электрондық ресурс]. –  

https://dev.liferay.com/discover/portal/-

/knowledge_base/6-2/getting-started-with-the-documents-and-media-portlet

 

4 [Электрондық ресурс]. – 

https://dev.liferay.com/discover/portal/-

/knowledge_base/7-0/managing-documents-and-media

 

5 [Электрондық ресурс]. – 

http://liferayiseasy.blogspot.com/2015/07/folder-

and-file-upload-programmatically.html

 

6 [Электрондық ресурс]. – 

https://xakep.ru/2015/02/02/liferay/

 

7 [Электрондық ресурс]. – 

https://habrahabr.ru/post/265919/

 

8 [Электрондық ресурс]. – 

http://www.emforge.net/web/russian-liferay

 

9  Базылов  Қ.Б.,  Алибаева  С.А.,  Нурмагамбетова  С.С.  Бітіруші 

жұмысының  экономикалық  бөлімі  үшін  әдістемелік  нұсқаулар.  -  Алматы: 

АИЭС, 2009. - 25б. 

10 Остапенко Ю.М. Экономика труда: Учеб. Пособие. - М.: ИЦ РИОР, 

2010. - 160 с. 

11 [Электрондық ресурс]. – 

http://www.esalmaty.kz/index.php/ru/rates-and-

services/tariff-plans

 

12 [Электрондық ресурс]. – 

http://ecoblog.pro/skolko-potreblyaet-komp/

 

13  Хавронская  А.М.  Оценка  технико-экономической  эффективности 

программных средств. - Алматы: КазНТУ, 2000. - 267 с. 

14 Остапенко Ю.М. Экономика труда: Учеб. Пособие.  - М.: ИЦ РИОР, 

2010. – 160 с. 

15  Абдимуратов  Ж.С.,  Дюсебаев  М.К.,  Еңбекті  қорғау  және  тіршілік 

қауіпсіздігінің негіздері. Дәрістер жинағы. - Алматы:АЭжБИ, 2007. - 35б. 

16  Залаев,  Г.З.  Современные  принципы  хранения  и  распространения 

архивной  информации  [Электрондық  ресурс].  – 

http://www.gpntb.ru/win/inter-

events/crimea2001/tom/sec2b/Doc12.HTML

 

17 

Марков  А.  Концепция  построения  электронного  архива 

[Электрондық ресурс]. – 

http://stor-m.ru/page.jsp? pk=node_1129899705713

 

18  Электронные  архивы.  Создание  электронных  архивов  документов  и 

организация  хранилищ  корпоративной  информации  [Электрондық  ресурс].  –  

http://www.korusecm.ru/solutions/elib/

 

19 Самгин Э.Б. Освещение рабочих мест. - М.: МИРЭА, 1989. - 186 с.