Дешифратор және шифраторлар

30 

 

Дешифратордың шығысында тек қана бір сигнал болпды, және ол кіріс 

кодымен  анықталады.  Шифратордың  шығыс  коды  кіріс  сигнплының 

номерімен анықталады. 

Дешифратордың функциясын анықтап көрейік. 

Дешифратордың  стандарт  шығыстары  4  шығысты    (кіріс  кодының  2 

разряды), 8 шығысты(кіріс кодының 3 разряды), 16 шығысты(кіріс кодының 

4  разряды)  болады.  Дешифратор  микросхемалары  кіріс  басқаруларымен 

айрықшаланады,  және  де  шығыс  түрімен  С  не  ОК.  Дешифраторларлың 

шығыс  сигналы  әрқашан  теріс  болады.  Кіріс  кодтары  түсетін  кірісті  көбіне 

адресті  кіріс  деп  атайды.  Оларды  1,  2,  4,  8,  не  А0,А1,А2,А6  деп  белгілейді, 

мұндағы  сандар  екілік  кодтың  салмағы.  Дешифраторлардың  отандық 

серияларында  оларды  ИД  әріптерімен  белгілейді.  6.2  суретте  үш 

дешифратордың микросхемасы көрсетілген.  

 

 

4.2 Cурет -  Дешифатор микросхемаларына мысалдар. 

 

1248 кірістеріндегі кодтар актив шығыс кодын анықтайды. (1 кірісі кіші 

разрядты  кодқа  сайкес  келеді,8  кірісі  үлкен  разрядты  кіріске  кіріске  сайкес 

келеді).  С  С  С  И  функциясымен  қосвлған  және  скһуретте  көрсетілгендей 

полярлыққа  ие.  Мысал  ретінде  6.1  кестесінде  ИД7  (3-8)  дешифраторының 

ақықаттық  кестесі  келтірілген.  4-10  дешифраторлары  да  кездеседі,  алайда 

олар кіріс кодының бар 16 жағдайын өңдей алмайды, тек алғашқы 10ын ғана 

өңдейді. 

 

Кестенің  алғашқы  үш  қатары  шығыс  сигналының  тиым  салынуына  сай 

келеді.  Шығыстың  рұқсаты  С1  кірісінде  бірдің  және  С2,С3  кірістерінде 

нөлдің  болуымен  жүзеге  асады.  “Х”  символы  берілген  кірістегі  жағдайдың 

маңызы  жоқ  екенін  білдіреді.  Төменірек  сегіз  қатар  шығыс  сигналының 

рұқсатын  білдіреді.  Актив  кодтың  номері  кірістегі  1,2,4  кодтарымен 

анықталады(1 -кіші разрядты кодқа,4 -үлкен разрядты кодқа сай ккеледі). 

 

 

 

 

 

31 

 

4.1-кесте.  3–8 (ИД7) дешифратордың ақиқаттық кестесі 

 

Кірістер  

Шығыстар 

C1

 

-C2

 

-C3

 

4 

2 

1 

0 

1 

2 

3 

4 

6 

6 

7 

0 

X

 

X

 

X

 

X

 

X

 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

X

 

1 

X

 

X

 

X

 

X

 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

X

 

X

 

1 

X

 

X

 

X

 

1 

1 

1 

1 

1 

1 

 

 

 

Дешифратор 

көбінесе 

кіріс 

сигналдарын 

кері 

шифрларуда 

қолданылады,  және  мұнда  С  кірістері  басқарушы  сигнал  ретінде 

қолданылады. Актив шығыс сигнал, қандай кіріс код келіп түскенін білдіреді. 

Егер  коп  разрядты  код  кері  шифрлау  қажет  болса,  ондай  жағдайда  бірнеше 

микросхеманы қосуға болады.( мысал ретінде 6.1 сурет келтірілген). 

 

 

4.3-сурет -  Дешифратор разрядының санының көбейту. 

 

Мұндай жағдайда кодтың үлкен разрядтары,шығысы бірнеше қосымша 

дешифраторға жұмыс жасауға рұқсат беретін, негізгі дешифраторға беріледі. 

Бұл  қосымша  дешифраторлардың  кірістерінің  бірігуіне  кіріс  кодтың  кіші 

разряды  беріледі.  2-4  дешифраторларының  бес  микро  сұлбасынан  4-16 

дешифраторын алуға болады. Дәл солай тоғыз 3-8 дешифраторынан 6-64, он 

жеті  4-16  дешифраторын  8-266  дешифраторын  алуға  болады.  Тағы  басқа 

дешифратордың  көп  қолданылу  функциясы  берілген  кіріс  кодтың  таңдалуы 

(селекция).  Дешифратордың  таңдалған  шығысында  теріс  сигналдың  пайда 

болуы,  кіріске  бізді  қызықтырған  кодтың  келіп  түскенін  білдіреді.  Бұл 

жағдайда  таңдалған  кіріс  кодының  разрядының  көбейтілуі  алдыңғысына 

қарағанда  әлдеқайда  оңай.  Мысалы,  екі  4-16  микросұлбасы  сегіз  разрядты 

кодты  таңдауға  мұрша  береді.  Суретте  мысал  ретінде  16-лық  2А  коды 

таңдалған( екілік код 0010 1010). Және де бір дешифратор төрт кіші разрядты 

кодпен,  ал  бірі  төрт  үлкен  разрядты  кодпен  жұмыс  істейді.  Дешифраторлар 

қосылғанда  бірі  екіншісінің  жұмыс  істеуіне  мүмкіншілік  беретіндей  етіп 

қосылады.  Дешифратор  шығыстарының  механикалық  қосылғыштарын 

қолдана отырып, берілген схеманың кодын оңай өзгертуге болады. 

 

32 

 

 

 

4.4-сурет -  Дешифраторларда кодтың таңдалуы. 

 

Басқада  цифрлы  микросұлбалар  үшін  болғандай,  дешифратор  үшін 

кіріс  сигналдарының  бір  мезетте  өзгертілуі көбірек  критикалық.  Мысалы,  С 

әрқашан  дешифратор  шығысында  жұмыс  жасалуға  рұрсат  берсе,  ондай 

жағдайда  дешифратордың  кез  келген  шығысында  кіріс  кодының 

өзгертілуінен  теріс  қысқа  паразит  импульстар  пайда  болуы  мүмкін.  Бұл  код 

разрядының  қате  уақытта  көрсетілуінен  болғандай,  дешифратордың  өз 

микросұлбаларының ішкі тұйықталуынан болуы мүмкін. 

 

 

 

4.6-сурет -  Дешфратордың шығыс сигналының стробталуы. 

 

Дешифратор микросұлбаларының ОК бар шығыстарын өздері арасында 

сымды ЖӘНЕ -ні жүзеге асыру үшін жалғауға болады.  

Егер  осындай  паразиттік  импульстерді  шығарып  тастаса,  онда  

синхронизацияны стробтаушы сигналдың көмегімен қолдануға болады. 

 Бұл  үшін  қолданылатын  С  сигнал  ағымдағы  кодтың  өзгеруінен  кейін 

бсталып,  келесі  кодтың  өзгеруіне  дейін  біту  керек,  яғни  енгізілген  цикл 

орындалу  керек.  Дешифратордың  стробтаушы  және    стробтаушысыз  шығыс 

сигналы 4.6-суретте көрсетілген.  

         Екінші  деңгейінде  (уақытша  кідіріс  моделі)  мынаны  ескеру  керек: 

дешифратор кідірісі қарапайым логикалық элементтердің  кіріс кодынан  екі 

есе  үлкен  және  стробтаушы  кірістен  бір  жарым  есе.  Яғни  егер   

дешифраторды логикалық элементтері бар схемамен ауыстырса, онда мұндай 

33 

 

дешифратор    өте  жай  жұмыс  істеиді.  Нақты  кідіріс  шамасын 

анықтамалықтан(спрпвочник) қарау керек. 

 

 

 

 

4.7-сурет -  ОК шығысы бар дешифратордың позициялық индикациясы. 

 

Шығысы  ОК (ИД6, ИД10) типті дешифраторды, позициялық индикациялы 

светодиодта  қолданған  өте  қолайлы.  4.7-ші  суретте    сондаи  микросхеманың 

ИД6 мысалы келтірілген, яғни кірістері біріккен  екі  дешифратор 2-4 кодпен 

строб  беру  үшін,  оңай  3-2  дешифратор  құрастырып  береді.  Мұнла  үлкен 

кодтың  разряды  2-4  дешифратордың  біреуін  тандайды  (0  –  cхемадағы 

дешифраиордың  үстіне,  ал  бір  астына  сәйкес  келеді).    Яғни    бұл  тұрғыда 

жанып  тұрған  светодиодтың  номері  дешифратордың  кіріс  кодына  тең. 

Осындай индикация позициялық деп аталады. 

 

 

                     

 

4.8-сурет  -  ОК  дешифратордың біріккен шығысы 

 

ОК  дешифратордың  шығысын    ИЛИ  өткізгіші  болуы  үшін  біріктіруге 

болады.  Онда  біріккен  кірісте  нөль,  егерде  кем  дегенде  бір  шығыста  болса 

болады.  Кіріс  кодын  бірқалыпты  өсірсе  (мысалы  санауыштың(счетщик) 

көмегімен), мұндай шешім  күрделі тізбекті шығыс сигналын шығарады. 

Бірақ,  дешифратордың  әр  шығысы  бір  шығыс  сигналын  алу  үшін 

қолданылады. Бұл мұндай схемаоардың мүмкіндіктерін шектейді. 

34 

 

        Шифраторлар  дешифраторға  қарағанда  оте  сирек  қолданылады.  Бұл 

олардың  қолдану  облысымен  байланысты.  Еліміздің  шифраторларының 

сериясында ИВ әріптері бар. 

          4.9-шы суретте мысал үшін  екі шифратордың микросхемасы ИВ1 және 

ИВ2    корсетілген.біріншісінде  8  кіріс  3  шығыс  бар(шифратор  8-3),  ал 

екіншісінде      9  кіріс  4  шығыс  бар(шифратор  9-4).  Шифратордың  барлық 

кірісі-инверсті(активті  кіріс  сигналы-нөлдік).барлық  шығысы  да  инверстік, 

яғни  иеверстік  код  пайда  болады.  Микросхема  ИВ1,  8  инфрмацмялық 

кірістен және 3разрядты шығыс кодынан(1,2,4) басқа, инверсті рұқсат кірісі – 

EI  бар,  және  де  алмастыру  шығысы-EO,бірнеше  шифраторларды  біріктіріп 

рарядты үшін қолданылады. 

 

 

 

4.9-сурет -  Шифратордың микросхемасы 

 

жүктеу 3,65 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: