«Балалар психологиясы» пәнінің дәріс материалдары

Туғаннан 1 жасқа дейінгі кезең – нәресте жас кезеңі (бесік жасына 0-7 және еңбектеу жасына 7-12 ай );

1-ден 3 жасқа дейінгі кезді – бөбектер жасы;

3-тен 7 жасқа дейін – сәби жасы;

7-ден 11 жасқа дейін – періште жасы;

11-ден 15 жасқа дейін – бозбала жасы;

15-тен 20 жасқа дейін – үлкендер жасы

Осы мағлұматтар баланың өз жасынан басқа әлеумет жасының кездескеніне дәлел бола алады.

Жасты ғылыми тұрғыдан тиісті кезеңдерге бөлу, сол кезеңге тән баланың есеюіне әсер ететін себептері: үлкендердің балаға қоятын талабы мен баланың өзбеттілік ұмтылуының арасындағы қайшылық дағдарыс кез кездеседі. Психологиялық тұрғыдан осы процестерді зерттеп жас кезеңдерін төмендегідей топтастыруға болады.

1.Жаңа туған бала – 1 күннен – 10 күнге дейін;

2.Емшек жасындағы бала – 10 күннен – 1 жасқа дейін;

3.Ерте балалық шақ – 1 жастан-3 жасқа дейін;

4.Бірінші балалық шақ – 4 жастан – 7 жасқа дейін;

5.Екінші балалық шақ – 8 жастан-12 жас (ер балалар), 8-11 жас (қыз балалар);

6.Жеткіншек шақ – 13 жастан 16 жасқа дейін (ер балалар), 12 жастан 15 жас (қыз балалар);

7.Жас өспірімдік шақ – 17 жастан 21 жасқа дейін (ер балалар), 16-20 жақа дейін (қыз балалар);

Жасты кезеңдерге бөлудің келтірілген осы жолы үнемі өзгермейтін нәрсе емес. Заманның өзгеруіне, соның ішінде әлеумет ортасының жағдайына сай жастарды топтастырудың азды-көпті өзгерістері болып отырады.

Баланың дамуы психологиялық заңдылықтарды қамтитынын төменгі бағыттар бойынша түсіндірді:

- бала дамуының күрделі құрылымы бар – баланың уақыты басқа уақытпен сәйкес келмейді. Өзінің ритмі, уақыты бар. Баланың өмір ритмі басқа өмір ритімімен сәйкес келмейді. Баланың психикасында сапалық өзгерістер болады;

- дамудың сапалық өзгерістері бар – жаңа қасиеттер дамып толықтырылып отырады;

- біркелкі емес баланың дамуы – әр кезеңге қарай әр түрлі керекті қызметтер дамиды. Баланың дамуы санамен байланысты. Сананың құрылымы жүйелі және мағыналы болады;

- жоғарғы заң психикалық функциясының дамуы – баланың дамуы сыртқы әрекеттің ішкі әрекетке айналуымен байланысты болады.