Бағдарламалау технологиялары және тілдер

1. 
   Жазба деген не?
   
2. 
   Жазба өрістері деген не?
   
3. 
   Жазба программада қалай сипатталады?
   
4. 
   Файл деген не?
   
5. 
   Файлдық айнымалы мен дискілік файл аты арасында байланыс қалай орнатылады?
   
6. 
   Файлды ашу процедурасы қандай?
   
7. 
   Файлға жазу процедурасы қандай?
   
8. 
   Файлдан мәліметтерді оқу үшін READ процедурасы қалай жазылады?
   
9. 
   Файлға мәліметтерді жазу үшін WRITE шығару процедурасы қалай жазылады?
   
10. 
    EOF функциясының мәні, қызметі қандай?
    
11. 
    Көрсеткіштің файл соңына жеткенге дейін орындау циклі қалай жазылады?
    

№13,14 практикалық сабақтың тақырыбы: Жазба. Файл

1. 
   Ойыншықтар туралы: ойыншықтар аттары, бағалары және олар арналған балалардың жас шамалары туралы деректер берілген. Бағасы 200 теңгеден аспайтын ойыншықтар атын және 5 жасқа дейінгі балаларға жарамды ойыншықтар атын шығарыңдар.
   
2. 
   Оқушы фамилиясы, жасы өрістерінен тұратын жазбаның
   

б) фамилиясы берілген әріптен басталатын оқушылар тізімін шығарыңдар.

3. 
   Кондитерлік фабрика шығаратын конфет аттары, бағасы өрістерінен тұратын жазбаның
   

б) конфет бағасының жартысын табыңдар.

4. 
   Студент фамилиясы, және 3 пәннен емтихан бағасы берілген.
   

б) орташа бағасы ең жоғары 3 студенттің фамилиясын анықтаңдар.

5. 
   Спортшы фамилиясы және оның 3 төреші бағалаған нәтиже көрсеткішінен тұратын жазба берілген.
   

б) нәтиже көрсеткіші барлық спортшылардың орташа көрсеткішінен төмен спортшылар фамилиясы мен санын табыңдар.

6. 
   Оқушы фамилиясы, бойы, 3 сабақтан алған бағасы берілген.
   

б) бойы ең ұзын және ең қысқа оқушы фамилиясын анықтаңдар.

7. 
   Тауар қоймасындағы телевизор маркаларының аттары, бағалары өрістерінен тұратын жазба берілген.
   

б) телевизордың бұрынғы бағасы мен 5%-ке қымбаттағаннан кейінгі жаңа бағасын шығарыңдар.

8. 
   Студент аты және 3 пәннен емтихан бағасы берілген. “2” және “3” бағасы жоқ студенттер атын алфавит бойынша реттеңдер.
   
9. 
   Фамилиясы, аты өрістерінен тұратын жазбаның фамилиясы дауысты дыбыстан басталатын оқушылар тізімін алфавит бойынша реттеңдер.
   
10. 
    Студент фамилиясы, телефоны өрістерінен тұратын жазбаның телефоны берілген цифрдан басталатын тізімін табыңдар.
    
11. 
    Автомобиль маркасы, бағасы өрістерінен тұратын жазбаның
    

б) бағасы белгілі бір аралықтағы автомобиль маркасын анықтаңдар.

12. 
    Кітап авторының фамилиясы, кітап аты, тиражы өрістерінен тұратын Кітапхана жазбасы берілген.
    

б) тираж өрісін кемуі бойынша сорттаңдар

13. 
    Кітап аты, шыққан жылы, бағасы өрістерінен тұратын кітапхана жазбасынан
    

б) кітап бағасының 10%-ін табыңдар.

14. 
    Абонент фамилиясы, телефон нөмірі өрістерінен тұратын АТС жазбасы берілген. Одан берілген фамилия бойынша абоненттің телефон нөмірін шығарыңдар
    
15. 
    Оқушы фамилиясы және оқитын класы өрістерінен тұратын жазбадан фамилиясы берілген әріптен басталатын және берілген класта оқитын оқушы фамилиясын анықтаңдар.
    
16. 
    f1 мәтіндік файлы орыс алфавитінің кіші әріптерімен жазылған сөздерден тұрады. Әрбір сөздің бірінші әрпін бас әріпке түрлендіріп, нәтижені f2 файлына шығарыңдар.
    
17. 
    f файлында квадрат матрица берілген. Матрицаның жұп элементтерінің орнына 0, тақ элементтерінің орнына 1 санын қойып, пайда болған матрицаны g файлына шығар.
    
18. 
    Барлық элементі 0-ге тең А(5,5) матрицасы файлда берілген. Кездейсоқ тәсілмен одан әртүрлі 7 элементті таңдап, таңдалған элементтің орнына 3 санын қойып, шыққан матрицаны басқа файлда көрсетіңдер.
    
19. 
    f1 файлында сөздер массиві берілген. Ең ұзын сөзді f2 файлына жазыңдар.
    
20. 
    Файлдағы сөздерді алфавит бойынша реттеп, нәтижені басқа файлға жазыңдар.
    
21. 
    Орысша сөздерден тұратын файл берілген. Бірдей әріптен басталатын және аяқталатын сөздерді басқа файлға шығарыңдар.
    
22. 
    Оқушы аты және жасынан тұратын файл берілген. Оқушы жасын өсуі бойынша реттеп, оларды атымен қоса екінші файлға шығарыңдар.
    
23. 
    Файлды кездейсоқ сандармен толтырып, ондағы тақ сандардың квадраттарының қосындысын табыңдар.
    
24. 
    f файлын кездейсоқ бүтін сандармен толтырып, оның жұп элементтерін g файлына жазыңдар.
    
25. 
    Кітап авторы, аты, шыққан жылы мәліметтерінен тұратын Bibl1 файлы берілген. Берілген жылдан кейін шыққан кітап авторы мен аттарын Bibl2 файлына жазыңдар.
    
26. 
    Орыс және ағылшын сөздерінен тұратын мәтіндік файл берілген. Орысша және ағылшынша сөздердің қайсысы көп?
    
27. 
    f файлында сөздер массиві берілген. Берілген әріптен басталатын сөздерді g файлында көрсетіңдер.
    
28. 
    f файлында квадрат матрица берілген. Оның жетекші диагоналының ең үлкенін тауып, нәтижені g файлында көрсетіңдер.
    
29. 
    f1 және f2 файлдары сөздер массивінен тұрады. Екі файлға ортақ сөздерді f3 файлына жазыңдар.
    
30. 
    Шифрланған орысша әріптен тұратын мәтін f1 файлында берілген. Әрбір әріп одан кейінгі әріппен ауыстырылады. (я-а-ға ауысады). Жаңа файлда шифры шешілген мәтінді шығарыңдар.
    

№1. СОБӨЖ.

Тақырыбы: Жазба. Файл

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беру.

Сұрақтар

1. Жазбаның кез- келген элементі қалай көрсетіледі?

2. With операторы не үшін қолданылады? Оның жалпы жазылуы қандай?

3. Жазба элементтері Паскальда компьютерге қалай енгізіледі?

Тақырыбы: Жазба. Файл

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беру.

Сұрақтар

2. With операторы не үшін қолданылады? Оның жалпы жазылуы қандай?

3. Жазба элементтері Паскальда компьютерге қалай енгізіледі?

Әдістемелік нұсқау: Өткен материалдарды қайталау, коллоквиум сұрақтарына дайындалу

Әдебиеттер: 8 [641-649]
№1. СӨЖ.

Тақырыбы: Жазба. Файл.

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беру.

Сұрақтар

2. With операторы не үшін қолданылады? Оның жалпы жазылуы қандай?

3. Жазба элементтері Паскальда компьютерге қалай енгізіледі?

Әдістемелік нұсқау: Берілген есептің қойылысын талдау

Әдебиеттер: 1[ 485- 497]
№2,3. СӨЖ.

Тақырыбы: Жазба. Файл.

Тапсырма: Сұрақтарға жауап беру.

Сұрақтар

2. With операторы не үшін қолданылады? Оның жалпы жазылуы қандай?

3. Жазба элементтері Паскальда компьютерге қалай енгізіледі?

Әдістемелік нұсқау: Берілген есептің қойылысын талдау

Әдебиеттер: 1[ 485- 497]
Сегізінші апта

№8 дәрістің тақырыбы: Паскаль тіліндегі графика

Қазіргі заманғы компьютерлерде экрандағы кескін растр түрінде көрінеді. Растр деп (латынның rastrum сөзінен алынған ) белгілі бір тәсіл бойынша салынған кескін элементтерінің жиынтығын айтады. Бейнені құрайтын ең элементар нүкте пиксел деп аталады. Растрдың маңызды сипатының бірі –оның шешімі. Ол бірлік ұзындықтағы пиксел санын көрсетеді. Бұл сан неғұрлым көп болған сайын, пикселдер соғұрлым ұсақ бола түседі және олар сәйкесінше жазықтықта тығыз орналасады. Біз оларды жеке орналасқан нүкте емес, біртұтас кескін түрінде көреміз. Монитор, принтер, сканерлердің шешім мүмкіншілігі жылдан жылға өсу үстінде. Принтер мен сканердің шешім мүмкіншілігін 1 дюймдағы нүктелер санымен өлшеу келісілген. (dots per inch, қысқаша dpi). Қазіргі заманғы кең тараған принтерлердің шешімі 600 dpi. Яғни 1 дюймде (1дюйм≈2,54 см3 ≈ 25мм3) кескіннің 600 пикселі орналасады. Сонымен, растрлық құрылғыда кез-келген кескін немесе фигура нүкте-пикселдердің жиынтығынан тұрады. Кескіннің әр нүктесінің орны Х және У координата арқылы анықталады. Координата- растрлық жол және баған нөмірін белгілейтін бүтін сандар. Горизонталь Х осі солдан оңға, вертикаль У осі жоғарыдан төмен қарай бағытталған. Сол жақ жоғарғы бұрыштың координатасы (0,0).

Дисплей экранындағы түрлі-түсті кескін негізгі 3 түстің (қызыл, жасыл, көк ) араласуынан пайда болады. Түсті өрнектеудің бұл моделі RGB ( Red-Green-Blue ) моделі деп аталады. Дисплей компьютерге тікелей емес, графикалық плата (бейнекарта) арқылы қосылады. Экранға шығаруды жүзеге асыратын кез-келген программа графикалық платамен жұмыс істейді. Программа арқылы экранға шыққан кескін экранда ұзақ сақталуы үшін бейнежады қолданылады.

Бейне монитор 2 құрылғыдан тұрады: монитор және бейнеадаптер. Бейнеадаптер- кескін құраушы символдарды, график және түрлі түстерді түзетін сигналдарды монитор экранына жіберетін интегралдық микросхема. Біз тек мониторды көреміз, ал адаптер ЭЕМ қорабының ішінде орналасқан мониторды басқару блогы. Монитордың өзінде тек электрондық –сәулелі түтікше бар. Экранда кескіннің көріну сапасы графиктік адаптердің типіне байланысты. Кең тараған адаптерлерге мыналар жатады: EGA, VGA және SVGA . Қазіргі кезде VGA және SVGA (Super VGA) адаптерлері кеңінен қолданылады, SVGA-ның кескінді көрсету қабілеті өте жоғары. Адаптерлер кескіндерді айқындап көрсету қабілетімен ерекшеленеді.Нақты адаптерлермен жұмыс істеу үшін графикалық процедураны қалыпқа келтіруге қажетті графиктік драйвер қосылады.

EGA, VGA және SVGA мониторлар үшін әдетте EGAVGA.BGI драйвері қолданылады.

Көптеген графиктік процедуралар мен функциялар GRAPH модулінде жинақталған. Графиктік режимде жұмыс істеу үшін оны іске қосу (ашу) қажет.