Б. К. Копжасаров «Өсімдік коргау жоне карантин» кафедрасынын

залалдану дэрежесі, есептеу жэпе материалды жинау жұмыстары 
мыиандай 
жерлерде жүргізілгені дұрыс: 
бактардың төменгі
деңгейіндегі шөптесін өсімдіктер өспейтін жоне ондай өсімдіктер 
каулагі өсетін бақтарда, жабайы өсетін жеміс ағаштарынын 
арасымда, бөрік басы қалың жэне бөрік басы сирек, корі жоне жас 
зиянкестер 
к ө і і
немесе аз бактарда.
Жеміс агаштарыпа негізінен кабыршак каматтылардан - 
алма
жемірі, алма күйесі; көщоректі көбелектерден сыңар көбелегі,
сақиналы 
көбелегі, 
шалқан көбелегі, 
долина көбелегі
жәпе 
теңқанатталардан - 
өсімдік бітелері
катты зияи келтіреді. Жеміс 
ағаштарыиа осы зиянды бөжектермен катар өсімдік кенелері де зиян 
келтіреді. Солардыц ішінде осіресе, Қазаксганда кец таралып, 
көбірек 
з и я і і
келтіретіндері: кодімгі ормекші - кепе, алмамың кызыл 
кенесі, коцыр жеміс кенесі, бақтың өрмекші-кенесі. Алма жеміс 
жемірі алма жемісіиіц негізгі жауы. 
О
ііы
«алма кұрты» деп атайды. 
Әргүрлі аймактарда ауа райына байланысты алма жеміс жемірі бір 
жылда 4 ұрпакка дейін өсіи-өиеді.
Алии жемірініц энтомофагтарын
зерттеуді кыстап шыккаи 
жүлдызкүр парды 
галдаудап 
бастау 
керек. 
Көбелектің 
жүлдызқүрттары агаш қабығыныц астыида, топырақтың үстіңгі 
қабатындағы жібек тәрізді тығыз жұлдызкүрттыц ішінде қыстайды. 
Көктемде жүлдызкұрпы жшіауды жеңілдету үшін күзде 20-30 
аташка үстағыш белдіктерді байлап кою керек. Ол белдіктерде 
кыска карай жүлдызкұр ггар жиналады. Көктемде белдіктердің 
біразынан 
жиналған жұлдызкұрттарды геріп алым доке немесе 
сыммен қапталған аташ садоктарга салады. Садоктардыц түбінде 
ешкандай сызат, жарыкіиак болмауы керек. Одан сои садоктарды 
ағаш бұтакгарыныц аралыктарыиа орналастырып іледі де, олардыц 
ішіидегі жүлдызкұртгардыц дамуын жэне олардан паразиттердің 
шығуын бакылайды.
Жүлдызкүрттар куыршакка айнала бастаган кезде бактагы 
калган белдіктердеи куыршактарды теріп алып, садоктарга салыи 
сактайды. Көбелектердіц ұшыи шыгатын мерзімін білу үшіи жоне 
куыршақтардың паразиттермен залалдаиу дәрежесіп аныктау үшіи 
садоктарды 
күм сайын тексеріп тұру керек. Паразиттердің 
ересектеріи 
шыгару 
үшіи 
олардың 
жұлдызкүрпарып 
қуыршактардан шыккан дерпосілдері мен піллэларым жеке-жеке 
пробиркаларда сактайды. Алма жеміс жемірінің жүмырткалау
271

кезеңінің басталғапын анықтау үшін көбелектердіц ішіи жарып 
тексереді жэне күн сайын табиғатта оныц жүмыртқаларының иайда 
болуын бакылайды. 
Көбелек жұмыртқалаған күннен бастаи 
жұмырткалардыц can мөлшерін жоне олардыц трихограммамен 
залалдапу дзрежесін анықтау үшіп оларды есепке алу жүмыстары 
жүргізіледі. 
Көбелектердіц жұмыртқаларыи аптасына 
1 
per 
жинайды. Ол үшін тзжірибелік тұракты мөлтекте 1 сортка жататын 
10 үлгі, ағаштың эркайсысынап зиянкестің can мөлшеріие 
байланысты 100-140 жапыракты мүкият тексереді. Тексеру кезінде 
табылған жүмырткаларды жапыракиеп коса жинап алып, зертхапада 
есептейді.
Алма жеміс жемірінің біріиші жәие екіпші үрпағының, алма 
ішіндегі болатын жас жұлдызкүрттардың паразиттермен залалдану 
дзрежесін анықтау үшін үлгі ағаштардың түбіндегі жерге түскеп 
алмаларды жиі (кем дегепде аіітасына бір per) жимап түру керек. 
Зақымдалғаи 
алмалар 
арнаулы 
садоктарга 
сальш, 
олардан 
паразипердіц дернзсілдері мемесе өздері шыккаиша сактайды. 
Алмалар шіріи бара жатқап жагдайда орбір закымдалган алмапыц 
жаиыпа сау жеміс кою керек, сонда жүлдызкүрггар сау жеміске 
өтеді. 
Ұ
ш ы і і
шыккан паразиперді үстау садоктыц бір кабыргасыи 
түгелдей 
пемесе жартылай ағаштан жасап, 
оида пробирка 
ориаластыру 
үшін 
тесіктер 
калдырады. 
Ересек 
паразиггер 
шығысымен садокты кара матамеи бүркейді, соида жарық сүйгіш 
бөжектер 
пробиркаиыц 
ішіне 
жииалады. 
Соцғы 
жастагы 
жүлдызкұрпар коректеиуіи токтаған соц жэие куыршактаиар кезде 
оларды ұстаушы белдіктер аркылы жинайды, оларды орбір үриак 
жұлдызкүргыиыи 
дамуы 
кезіиде 
койылады. 
Көбелектердіц 
куыршактарында осы здіспеи жииайды, мөлтектіи оркайсысыиаи 
50-100 жүлдызкұрт иемесе куыршак жинап алады. Қыстаи шыккаи 
жүлдызкүрітардыц бейімделгеиі сиякты оларды да ариаулы 
садоктарда үстайды.

жүктеу 16,49 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: