171
арасындағы құрылымды, сапаны, өзара байланысты жəне
қатынасты бейнелейді жəне қайта жаңғыртады» деген қғым нені
білдіреді?
а/ модельдеу;
б/ модель;
в/ профессиограмма;
г/ маман моделі;
д/ еңбек қызметінің бағыты
23. «Белгілі бір уақыт аралығында белгілі құжатнамалар арқылы
бекітілген болуы тиіс маман бейнесі түсіндіріледі, яғни белгілі
бір уақытқа қатысты маман туралы көзқарастар жиынтығы
логикалық, сызбалық, математикалық байланыстылық пен
бейнелеулер түрінде білдіріледі» деген анықтама қандай
ұғымды білдіреді?
а/ модельдеу;
б/ модель;
в/ профессиограмма;
г/ маман моделі;
д/ еңбек қызметінің бағыты
24. «Маман моделін ұсынады жəне осы қызметке сəй келетін
адамның кəсіби қызметнің сипаты мен шарттарына қойылатын
талаптарды көрсете біледі, сондықтан да студенттердің ЖОО-да
кəсіби түрде дайындауды іске асыруға негіз болып табылады»
деген анықтама қандай ұғымды білдіреді?
а/ модельдеу;
б/ модель;
в/ профессиограмма;
г/ маман моделі;
д/ еңбек қызметінің бағыты
25. Мамандардың лауазымдары, еңбек мақсаты, еңбек нысаны,
еңбек пəні, маманның міндеттері мен қызметтері мамандық
профессиограммасының құрылымының ұандай компоненттіне
жатады?
а/ модельдеу;
б/ модель;
в/ профессиограмма;
г/ маман моделі;
д/ еңбек қызметінің бағыты
172
Модуль № 3 «Айналма жаттығу əдісінің» ерекшеліктері
жəне оны студенттердің əртүрлі болашақ мамандықтары-
ның кəсіптік-қолданбалы дене дайындығында қолдану
Дəріс № 1 «Айналма жаттығу əдісінің» ерекшеліктері жəне
оны студенттердің кəсіптіқ-қолданбалы дене дайындықта
қолдану
Жоспар
1. «Айналма жаттығу əдісінің» ерекшеліктері
2. Айналма жаттығуды ұйымдастыру мен өткізудің
əдістемелік еркшеліктері
3. Жоғары оқу орындарында студенттердің кəсіптіқ-
қолданбалы дене дайындықта айналма жаттығу əдісің қолдану
еркшеліктері
Əдебиет
1. Гуревич И.А. 1500 упражнений для моделирования
круговой тренировки. - Минск: Высшая школа, 1980. – 120 с.
2.Шолих М. Круговая тренировка. – М: Физкультура и
спорт, 1986. – 150 с.
3. Чунин В.В. Организация и методы круговой тренировки //
Теория и практика физической культуры. 1971. - №7. – С. 24-29.
4. Ахметов К.Е. Методическое пособие по организации и
проведению круговой тренировки в учебном процессе. -
Петропавловск: Северо-Казахстанский университет, 1996. – 33с.
5. Романенко В.А., Максимович В.А. Круговая тренировка
при массовых занятиях физической культурой. – М.:
Физкультура и спорт,1986. – 143с.
6. Гуревич И.А. Круговая тренировка при развитии
физических качеств. -3-е изд., перераб. и доп. –Минск: Высшая
школа,1985. - 256 с.
173
1. «Айналма жаттығу əдісінің» ерекшеліктері
И.А. Гуревич пікірінше [1], айналма жаттығу – дене
сапаларын кешенді тəрбиелеу, оның негізінде іс-əрекет
бойынша жүктемелерді есептеу мен реттеудің қарқындылығы
мен бағыттылығы арқылы жоғары тестілеуді ескеру негізінде
жекелей реакциясы мен жаттығу тиімділігі жатыр. Ол
шұғылданушыларды өзіндік ойлануға үйретіп, дене қабілеттерін
дамытуға, қозғалыс қимылдарының құрылымы жағынан
спорттық немесе өндірістік қызметке жақын болғандықтан,
олардың
алгоритмдерін
жасайды.
Оның
оқыту
мен
тəрбиеленудің жеке даралануын қамтамасыз етуі, дене
дайындығы үшін жоспарланған уақытты тиімді пайдалануы,
спорттық мүліктер мен құрал-жабдықтардың ең аз деген
санымен оларды жоғары дəрежеде пайдалана білуі, немесе
қолда бар мүліктер мен құрал-жабдықтарды тиімді жарата білуі
ең маңызды шара болып табылады.
Айналма жаттығуларды енгізу процесінде оқытушы немесе
жаттықтырушы оқушыларға нақты іс-қимыл бағдарламасын
табыстайды,
оның
орындалуын
бақылайды,
орындалған
бағдарламаға баға қояды, қажет болған жағдайда түзейді,
жекелеген жаттығуларды нақтылайды немесе оқушылардың
қимылдарын ретке келтіреді. Оқушылар өз кезегінде тапсырма
алады, оны орындайды. Олардың жұмыс сапасы ауызша жəне
жазбаша түрде бағаланады.-
Айналма жаттығуды жүргізу барысында оқытушының
оқушыларға бере алатын ақпаратының əдіс-тəсілі мен реті
анықталуы тиіс. Бұл арқылы бағдарламалап оқытудың маңызды
компоненті болып табылатын тура жəне кері байланыс жасау
туралы айтылып отыр.
Айналма жаттығу көмегімен дене дайындығы моделін
жасау бойынша оқу материалын өңдеу тиімді болар еді, егер
оқытушы мен жаттықтырушы оқушылардың дене дамуы мен
дайындық
деңгейі
жəне
дəрежесі
туралы
алдын-ала
мəліметтерге ие болса. Оқытушының маңызды міндеттерінің
бірі – бір жағынан, арнайы кешендерді модельдеу мен алгоритм
шарттарын орындаудан тұрса, басқа жағынан алып қарағанда –
оқушылардың
өзбетінше
қызметін
ұйымдастыра
білу
174
біліктілігінен жəне оны дене тəрбиесі сабақтарында басқарудан
тұрады.
Айналма жаттығу барысында алгоритм шарттары деп,
салыстырмалы түрде қысқа уақыт аралығындағы қозғалыс
сапаларының жылдам дамуын қамтамасыз етуші, берілген уақыт
интервалында бейнелі түрде іріктелген жəне жинақталған нақты
жаттығуларды қатаң түрде орындау деп түсініледі. Дене
тəрбиесі сабақтарында жас ағзаларды дамытуға, оқушылардың
болашақ еңбек қызметіне қажетті денсаулықты нығайтуға,
кəсіптік-қолданбалы дағдыларды қалыптастыруға арналған
жаттығулар пайдаланылады[1, 5 б.]..
Айналма жаттығуды ағылшын мамандары Р.Морган,
Г.Адамсондар 1952-1958 жылдар аралығында жасап шықты.
Оларға еш байланыссыз қалпында айналма жаттығу идеясына
Б.Д. Фрактман да келген болатын. Айналма жаттығу əдістері
мен принциптері өз кезінде ГДР мамандары М.Шолих [2],
отандық оқымыстылар Л. Геркан, Х. Муртазин, М. Пейсахов, Г.
Хачатуров, В.В. Чунин еңбектерінде өз көрінісін тапқан
болатын. В.В. Чунин [3] айналма жаттығу тиімділігіне жəне
ЖОО-дағы оқу процесін ұйымдастыруға салыстырмалы талдау
жасай отырып, дəстүрлі формаларына жүрек-тамыр жəне тыныс
алу
жүйесі
тетіктерін
жетілдіруде
алғашқысының
артықшылығын көрсете білді.
Дене
сапаларын
дамыту
принциптері
бойынша
топтастырылған:
жылдамдық,
күш,
ептілік,
икемділік,
төзімділіктерден тұратын бір жарым мыңдай жаттығуларды
И.А. Гуревич [1] ұсынды. Гимнастика, жеңіл атлетика, шаңғы
спорты, спорт ойындары сабақтарының моторлық тығыздығын
арттыру үшін И.А. Гуревич оларға айналма жаттығудың
элементтерін немесе тұтас кешендерін енгізуді ұсынды.
Дайындық бөлімі мен спорттық жетілдіру топтарына
қатысты түрде жаттығу кешендері мен əдістемелік ережелердің
күш-жылдамдық жаттығулары жəне ептілік пен төзімділікті
дамытудың жоғары деңгейін талап ететін пəндер ұсынылған.
Дəстүрлі түрдегі айналма жаттығу алғашқы сабақта
топтарды құрудан жəне «бекеттердегі» жаттығулар кешенімен
таныстырудан тұрады. Екінші сабақтарда уақытты есептеусіз
жəне есептеу арқылы қайталаулардың ең жоғары саны
Достарыңызбен бөлісу: |
