ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

392

қажетсіздігін,  Оның  адамның  жүрегінде  екенін  айтады.  Құдай  –  ол 

адамның ар-ожданы. 

«Homo Aesteticus»

 та адамның маңызды анықтамасы болып табы-

лады.  Қапырық  ыстық  күндердің  бірінде  батып  бара  жатқан  Күн  аса 

үлкен және қызыл күрең жарты аспанға айналады. Бұл ешбір адамды 

жайбарақат қалдыра алмайды. Ал кез келген жануар бұны байқай ал-

майды. Адам әсемдікке таңданғаннан шабыттана отырып, Табиғаттың 

ұлылығы туралы тұтас поэма жазып тастауы мүмкін. Сонымен, адам – 

әсемдікке ұмтылған тіршілік иесі.

Голландиялық  философ  И.Хейзинга  адамды 

«Homo  Ludens»

  – 

ойын  ойнайтын  адам  деп  айқындады.  Өлім  халінде  жатып  та,  адам 

«өлетін  адамның»  рөлін  ойнайды.  Ойын  арқылы  ғана  жануарлардың 

төлдерінің  ырықсыз  сезімдері  оянады,  ересек  жануарлар  ойын  ойна-

майды. Ал адам өмірінің ақырына дейін әртүрлі рөлдерді ойнайды.

«Homo  Electus»

  –  тік  жүретін  адам  дегеннің  де  терең  мағынасы 

бар.  Бізді  тудырған  архантроптар  ағаштардан  жерге  түсіп,  артқы 

аяқтарына  тұрғанда,  бұл  нағыз  революция  болды,  өйткені  олардың 

босаған  алдыңғы  аяқтары  құрал  жасау  барысында  адамның  шебер 

қолдарына айналды: олар көз микрохирургиясынан бастап, өзі жүретін 

экскаваторға дейін барлығын да жасай алады. Мынадай жағдайды көз 

алдыңызға  елестетіп  көріңіз:  жер  бетінде  барлық  адамдар  ғайып  бо-

лып, адамның бір ғана қолы қалған дейік. Сонда жерден тыс ақыл оны 

көрген бойда жер бетінде ақыл болғанын түсіне қояр еді, өйткені қол – 

адамның ақылынан туған туынды.

Француз  философы  Э.Кассирер  адамды 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: