ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

 ұласты. Постмодернизмнің сансыз насихаттаушылары үшін өзіндік 

бастау  –  алғашқылардың  бірі  болып  корреляция  (лат.  correlatio  – 

арақатынас,  сәйкестік)  мәселесін  көтерген  француз  постфрейдисі 

  (1924  жылы  туған)  еңбектері  болды. 

«Постмодерннің  жай-күйі.  Білім  туралы  баяндама»  (1979)  деп  атала-

тын  кітабында  ол  постмодернистік  мәдениет  пен  постмодернистік 

қоғам түйініндегі таным мәртебесін өзгерту туралы ғылыми болжам-

ды алға тартты.

Ғылыми, философиялық, эстетикалық және көркем постмодернизмді 

ол  осы  еңбегінде  метабаяндауға  сенбеу,  метафизика  және  универса-

лизм дағдарысымен байланыстырады.

Оның ойынша, постмодерн ахуалының өзгешелігі жүйелерді оңтай-

ландырумен, олардың күш-қуаты және тиімділігімен байланыстырылған 

ғылымдылықтың бұдан аз уақыт бұрынғы мақсат-мұратынан түңілуде 

жатыр.  Ғылыми  жаңалықтардың  этика  және  саясат  мәселелерімен 

арақатынасы  жаңа  білімді 

  айналдыру  қаупін  ашып  берді.  Осыған  байланысты 

шынайылықтың  және  ғылыми  таным  объективтілігінің  бағалары 

тиімділікке ғана емес, сонымен қатар әділеттілікке, адамгершіліктікке, 

әдемілікке деген құндылықтық-мақсатты ұстанымдармен толығады.

291

Постклассикалық  емес  білімді  бағалаудың  эстетикалық  белгісін 

енгізу  –  философия  үшін  жаңа  бірқатар  ғылымдарға  назар  аударуды 

қажет етті:

– 

қиын сала

 – ақпараттық қоғамда білімді заңды деп тану (легити-

мация);

– 

әдіс

 – тілдік ойындар;

– 

әлеуметтік  байланыстар  табиғаты

  –  қазіргі  заманғы  балама-

лар және постмодернистік жоспарлар;

– 

ғылыми  білім  прагматизмі

  және  оның  баяндаушылық  қызмет-

тері.

Лиотар  постмодернизмді  модернизмнің  ішінде  жасырынған  соның 

бір  бөлігі  деп  санайды.  Гуманизм  мен  дәстүрлі  эстетикалық  (әдемі-

лік,  асқақтық,  даналық,  мұраттылық)  құндылықтардың  тоқырауы 

жағдайында  ұтқыр  модернистік  сала  бөлігі  модернизмді  формалар 

мен техникалық тәсілдердің плюрализмімен жаңарта және бұқаралық 

мәдениетпен жақындастыра отырып алдыға шықты.

Сонымен, постмодернизм – бұл танымда сөздердің түрлену үлгісінің 

(парадигма)  ауысуы,  субъект  ұстанымын  көзқарастар  жүйесінің 

орталығы және бастау ретінде қайта қарау болып шықты. Субъектінің 

орнын  әртүрлі  – 

ниет-тілектер  мен  қарқындылық  ағындары

  (Жиль 

Делёз,  Феликс  Гваттари); 

трансгрессия  және  эротизм

  (Жорж  Батай); 

нақты өлшемдегі өзгеше арбау

 (Жан Бодрийар); 

либидомен байланыс-

ты тамыр соғуы

 (Жак Лакан); 

мысқыл

 (Ричард Рорти) немесе 

жирену

 

(Юлия Кристева) сияқты тұлғасыз құрылымдар басты. Постмодернизм 

идеяларын әзірлеуде француз философы 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: