ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

  шығармашылығына  тоқталмай  өтуге 

болмайды.  Өткен  ғасырдың  50-60  жылдары  ол 

«эпистемологиялық 

жарылыс»

 жасады. Бұл нені білдіріп еді?

Ол  логикалық  эмпиризмнің  әдістемелік  бағдарламаларын  сынға 

алды. Сын нысанасына бәрінен бұрын ғылым дамуының 

, яғни ғылыми білімнің артуын барлық жаңа шынайы білімдердің 

бұрыннан  бар  дәл  сондай  шынайы  білімдер  жиынына  қосылуының 

үздіксіз  үдерісі  деп  жорамалдайтын  үлгі  ілікті.  Полға  бұл  ұнамады. 

Оның ойынша, кумулятивтік (шоғырландырушы) үлгінің негізінде екі 

жаңсақ ұстаным жатыр. Олар:

а)  жүйелі  түрде  бір-бірін  ауыстырып  отыратын  ғылыми  теорияға 

кіретін терминдер мағыналарының 

 (өзгермеушілігі, 

бір нәрсеге тәуелді болмауы немесе басқа нұсқасының болмауы);

259

ә)  алдыңғы  теорияның  қабылдаушы  теориядан  логикалық 

(қисынды) 

шығарылуы

.

Ал  Фейерабендтің  пікірінше,  бір-бірін  ауыстыратын  теория-

лар  арасында  логикалық  қатынастар,  бірінші  кезекте  логикалық 

шығару  қатынастарын  белгілеуге  болмайды.  Ғылыми  терминдердің 

мағынасы  теорияның  бар  тұжырымымен  айқындалған,  сол  себепті 

бәсекелесуші  теориялар  терминдерінің  мағынасы  бірдей  болмауы  ке-

рек. Ол ғылымдағы әрбір теория өзінің санат (ғылыми ұғым) құралына 

сүйенетініне сенімді болды. Егер бір немесе өзге ұғым басқа теорияға 

ауысса,  онда  оның  мазмұны  дереу  өзгереді.  Сондықтан  теорияларды 

бір-бірімен салыстыру мүмкін емес. Олай болса, әр ғалымның өз тео-

риясын  құру  мүмкіндігі  бар.  Бір  немесе  басқа  теория  бәсекелестікте 

өзінің 

жүктеу 2,22 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: