ҚазаҚстан Республикасының білім және ғылым министРлігі а и. артемьев, с.Қ. мырзалы ғылым таРиХы және ФилОсОФиЯсы

ызақорлықпен өткір тырнақтарымен өз-өзін жарақаттайтын құтырған 

аңға ұқсайды.

Жансыз  табиғатта  Ерік  өзін  тартылыс  және  кері  тебу  күштерінде, 

химиялық  қоспалар  мен  іріп-шірулерде  т.б.  көрсетсе,  ал  тірі,  жанды 

табиғатта  өмірге  ұмтылыста  және  тіршілік  ету  үшін  өзара  күресте, 

ұрпақ жалғастыру мақсатындағы жыныстық сезімде көрінеді. Парасат 

және адамгершілік тұрғысынан адам неғұрлым жетілген болса, басына 

соғұрлым көп қарама-қарсылықтар мен күйзелістер түседі. Әлеуметтік 

өмір  –  ол  іштарлық,  жалғандық,  надандық  және  екіжүзділіктің  сах-

насы.  Өмірге  келетін  жаңа  ұрпақ  алдыңғы  ұрпақтың  сол  қателіктері 

мен адасушылықтарын қайталайды, қоғамды адамгершіліксіз адамдар 

басқарады,  ал  ғылыми  жетістіктер  жамандықты  жүзеге  асыру  үшін 

пайдаланылады.

Моральдық  саланы  айтсақ,  онда  соңғы  жүзжылдықтарда  онда 

ешқандай  да  алға  жылжу  болмады:  бұрынғыша  қан  төгіліп,  алдау, 

зорлық-зомбылық, қанау және басқалары болып жатыр, азаюдың орны-

на,  олар  өршіп  барады.  Үнемі  үрейлену  және  сенімсіздік  жағдайында 

өмір сүру – адам өмірінің нормасына айналды.

Сонымен,  А.Шопенгауэр  бойынша,  әлем  жамандыққа  толы  және 

оның басты кінәлісі – Әлемдік еріктің өзі. Ол саналы болмауы себепті 

жолында басқа жаңа қылмыстарды жасай отырып, өзінің іс-әрекеттері 

үшін жауапкершілік көтермейді. Бұл жерде дүниеге адамның келуіне, 

оның санасына байланысты жалғыз ғана үміт пайда болады. Адам ғана 

осы Әлемдік ерікке қарсы тұрып, тарихтың қасіретті жолына тосқауыл 

бола  алады.  Бірақ  ол  үшін  адам  философиялық  деңгейде  Әлемдік 

еріктің  терең  мәніне  жетуге,  содан  кейін  екі  кезеңнен: