сезімді   (лат. – sensus),  ақыл-ес

(лат. – sensus), 

(лат. – ratio) және 

 (лат. – intellectus) 

бөліп көрсетеді. Ақыл-ес адамның сезімдері мен парасаты арасындағы 

делдал іспетті.

Сезімдермен  тығыз  байланысқан  ақыл-ес  ғылымды  тудыра-

ды.  Алайда  адамның  таным  мүмкіндіктері  бұлармен  шектелмейді. 

Тіпті  жан-жануарлардың  да  сезімдері  және,  қарабайыр  болса  да, 

ойлау  қабілеті  бар.  Адамды  жануарлардан  ажырататын  шешуші 

айырмашылық адамның ақыл-есінің оның парасатымен тығыз байла-

нысты екендігінде, өйткені соңғы бірде-бір жануарда жоқ.

Парасаттың  болуы  нәтижесінде  біз  болмыстың  шекті  негіздеріне 

қол  жеткіземіз,  терең  метафизикалық  сұрақтарға  жауап  бере  ала-

мыз. Ақыл-естің бұл тән мен сезім әлеміне ешқандай қатысы жоқ. Ол 

уақыттан және өтпелі дүниеден тыс, олардан мүлдем азат. Парасат тым 

жалпы,  тұрақты,  мәңгі  нәрселерді  зерттейді,  сол  себепті  ол  пайымға 

қарағанда, Құдай берген ақылға тым жақынырақ.

Әрбір  адам  –  өз  заманының  ұрпағы.  Сондықтан  Н.Кузанский 

Сенімді  Ақыл-ойдан  жоғары  қояды.  Бірақ  бұл  соқыр  сенім  емес, 

өйткені