имманентті  – әлдебір заттың, құбылыстың табиғатынан шығатын,  соған тән ішкі қасиет. индуктивизм

 – соған сәйкес көпшілік теориялық түсініктердің, 

оның ішінде тұтастай ғылыми теориялардың да эмпириялық мазмұны 

болмайтын  және  осы  мағынасында  объективтік  әлемнің  сипаттамасы 

бола алмайтын философиялық-әдістемелік тұжырымдама. Сол себепті 

оларға объективтік шындық немесе жалғандық сипаттамасын қолдану 

тіпті  мүмкін  емес.  Теориялық  білімнің  мақсаты  мен  құндылығы 

басқада – эмпириялық білімді қалыптастырудың және, бәрінен бұрын, 

оның логикалық реттілігін құрудың жақсы құралы болуда жатыр.

интерминизм

  –  соған  сәйкес  себепті  байланыстардың  болуы  не-

месе  себепті  түсіндірменің  танымдық  құндылығы  ғылымда  теріске 

шығарылатын философиялық-ғылыми тұжырымдама. Индетерминизм 

Табиғаттың ғажап тұтастығы мен дамуын түсіндіру үшін, Табиғаттың 

өздігінен  жетілуін  терістейтін,  Құдайға  жүгінетін  діни  болуы  да, 

Табиғаттың өздігінен жетілуі идеясынан келіп шығатын табиғи да бо-

луы мүмкін.

  –  тарих  жазудағы  және  ғылым  дамуының  теория-

сындағы  бағыт;  соған  сәйкес  ғылым  дамуының  басты  қозғаушы 

күшін  оған  имманентті  тұрғыда  тән  ішкі  мақсаттар,  құралдар  және 

заңдылықтар құрайды; ғылыми білім өздігінен дамитын жүйе ретінде 

қаралмауы  керек,  мазмұны  оның  болмысының  әлеуметтік-мәдени 

шарттарына,  әлеуметтің  дамығандығының  дәрежесіне,  оның  әртүрлі 

қосымша  жүйелерінің  (экономика,  техника,  саясат,  философия  және 

т.б.) сипатына байланысты емес.