кеңістік   сезімдік  қиялға  берілудің  сыртқы

  сезімдік  қиялға  берілудің 

формасы болса, онда 

 формасы, өйткені уақыт ағымын 

ішімізден  санап  қана  «ұстап  тұра»  аламыз.  Кеңістік  пен  уақыт  – 

математикалық  таным  бұлағының  мәні.  Егер  геометрия  негізінде 

кеңістік жатса, онда арифметика мен алгебра негізінде уақыт жатыр, 

өйткені есептеп шығару, есеп жасау – тек уақыт шектерінде орында-

лады. 

Алайда  сезімдік  қиялға  берілу,  содан  шығатын  кез  келген 

, 

жалпыға  бірдей  және  қажетті 

білім  алу  қажет.  Оған 

ақыл-

парасаттың

 И.Кант 

 деп атаған априорлық формалары жеткізеді. 

Олар да бізге тәжірибеге дейін берілген. Олардың қатарына ол «сан», 

«сапа»,  «қатынас»,  модальдық»  және  тағы  басқаларын  жатқызады. 

Оның  үстіне,  ақыл-парасаттың  әр  санаты  үш  таған  арқылы,  мысалы, 

сан – «бірлік, көптік және тұтастық»; сапа – «нақтылық, терістеу және 

шектеу»  арқылы  ашылады.  Сөйтіп,  И.Кант  алғаш  рет